Birtingur - 01.06.1963, Blaðsíða 41

afsprengi meðalmennskunnar fi'am yfir hljóðlátu
myndirnar hans.
Vermeer frá Delft og Þórarni svipar saman um
ýmsa hluti: þeir klæða báðir grindina á klassíska
vísu, nota lóðrétta og lárétta grunnfleti óspart,
skrautið er æði smágert bæði í hollenzka tjald-
klæðinu og íslenzka moldarbarðinu, blái liturinn
eða sá fjólurauði leikur tíðum aðalhlutverkið og
svo stendur hún upp úr öllu — þessi máttuga
kyrrð,
Þegar mér flaug í hug að skrifa þessar Iínur,
gerði ég leit að samtíma heimildum um Þórarin
Þorláksson, en þær voru ekki á hverju strái.
Samt rakst ég fljótlega á Ijóðræna grein eftir Al-
exander Jóhannesson. Og um leið og ég opnaði
bók, sem hafði að geyma tímaritið Óðin frá
1911, vissi ég, að leitinni var lokið. Þarna hafði
herra J skráð á spjöldin fyrir hálfri öld margt
af því, sem ég hafði hugsað mér að segja og
reyndar sitthvað annað, sem er lærdómsríkt fyrir
nútímafólk á íslandi. Ég er ekki sammála } um
alla hluti. Til dæmis á ég erfitt með að sam-
þykkja, að myndir Þórarins beri ef til vill meiri
vott um iðni hans og vandvirkni en skarpa lista-
mannsgáfu. Mér sýnist nefnilega, að þetta tvennt
haldist í hendur í réttum lilutíöllum. Til stað-
festingar orðum mínum vil ég benda á, að mál-
verk Þórarins hafa síður en svo rykfallið með
árunum. Þau hafa dafnað vcl og roðnað með
hverjum nýjum degi. En nú skulum við hlýða á
J og fylgjast með málflutningi hans:
„Listamannsbrautin hefur löngum reynzt þyrn-
um stráð í heiminum, og enn vill hún reynast
svo öllum þorranum, sem út á hana leggur. Svo
hefur það verið í miklu menntalöndunum, þar
sem þó fjölmennið er og auðurinn, — nógir til
að kaupa og nóg til að kaupa fyrir. Geta má
nærri hvernig hún reynist í íslenzka fámenninu
og fátæktinni. Hér á landi hlýtur áhættan að
vera hvað mest. Til þess þarf mikið áræði að
ætla sér á íslandi að lifa af list sinni einni sam-
an, — mikinn kærleika til listarinnar og mikla
trú á hæfileikum sínum. ísland hefur þá Icngst
af vei'ið snautt að listamönnum. „Sem betur fer“
munu þeir segja, sem meta hlutina einvörðungu
eftir arðvænleika þeirra. „Því miður“ segja hin-
ir, sem vita, hvílíkt uppeldismeðal fagrar listir
eru — hvern þátt þær liafa á öllum tímum átt í
því að opna augu rnanna fyrir fegurðinni í líf-
inu umhverfis þá, auðga andann og göfga til-
finningarnar. Þegar vér því minnumst þess, hví-
lík áhætta það hlýtur ávallt að vera að ætla sér
að lifa eingöngu fyrir listina í voru fámenna og
fátæka landi, jafnframt því sem vér hins vegar
íhugum, hve jjýðingarmikil ‘köllun slíkra manna
er í þjóðfélaginu, — þá ætti það hvorttveggja að
vera oss hin mesta hvöt til að láta oss þykjá
vænt urn slíka menn og til að stuðla að því eftir
megni, að þeir yrðu sem allra minnst varir við
þyrnana á þessari braut. Ég er sérstaklega að
hugsa um málarana okkar. Við höfum á síðasta
mannsaldrinum eignazt tvo slrka, Þórarin og As-
grím. Oss er sómi að þeirn báðum. Hins síðar-
nefnda hefur áður verið minnzt í Óðni. í þetta
BIRTINGUR
39