Húsfreyjan - 01.10.1965, Blaðsíða 24

OrSið kaffi kemur af Kahveh, sem þýðir
vín á arabísku. Sennilega hefur það orð
verið notað, af því að kaffi þótti hafa hress-
andi áhrif svipað og vín. íslenzk auglýs-
ingavísa byrjar t. d. á þessa leið:
Kaffisopinn indæll er
eykur fjör og skapið kætir.
Kaffi hefur sama sem ekkert næringar-
gildi, þó er eitthvað af „niacin“ í því, sem
er eitt af B-vitamínunum. Við fáum nokkr-
ar hitaeiningar þegar rjómi og sykur er lát-
inn út í kaffið og þegar kökur eða hrauð
er liaft sem meðlæti.
En í kaffi er „coffein“ (í venjulegum
kaffibolla uin 70 mg) sem Jiefur örvandi
og hressandi álirif á flesta. f kaffi eru einn-
ig ýmis bragðefni, sem eyðileggjast fljót-
lega af súrefni loftsins, þess vegna er ekki
sama, hvernig farið er með kaffibaunirn-
ar.
í Tímariti liins íslenzka hókmenntafélags
skrifar Þorkell Björnsson, árið 1892, grein,
sem hann nefnir: Fyrir 40 áruni.
Segir liann meðal annars frá heimsókn
séra Jóns Péturssonar prests á Höskulds-
stöðum 1817—1839 til Sigurðar nokkurs,
sem bjó á Fannlaugarstöðum í Göngu-
skörðum. Prestur gisti lijá Sigurði og segir
sagan, að Sigurður liafi viljað gæða séra
Jóni á kaffi um morguninn. „Átti liann
baunir og sykur, en ekki lítur út fyrir að
konu lians hafi verið kaffigjörðin lagin, því
sagt var, að hún syði baunirnar í vatni
þangað til þær voru komnir í graut, og
bæri síðan presti. Sagði hann henni þá
fyrir, hvernig kaffi skyldi gjöra, og var
það síðan haft til að fagna gestum á Fann-
laugarstöðum.“
Sagan segir því miður ekki frá kunnáttu
séra Jóns í kaffigerðinni, en í Nýrri mat-
reiðslubók, sem Þóra Andrea Nikólína
Jónsdóttir hefur samið og gefið úl á Akur-
eyri 1858, má finna eftirfarandi fræðslu
um kaffitilbúning í kaflanuin „Vmsir
drykkir“, en sá kafli fjallar aðallega um
áfenga drykki af ýmsu tagi.
„Af því kaffi og tevatn er orðinn algeng-
ur drykkur á liverju lieimili, og liver vill
hafa það með sínu hragði, þá virðist ef til
vill óþarfi að skýra frá, livernig það skuli
til biia, en þó skal hér drepið lítið eitt á til-
búning þess.
Til þess að fá bragðgott kaffi, má ekki
blanda það með neinu öðru t. a. m. „cich-
oriu“; þar á móti hefur reynslan sýnt, að
þess fleiri tegundum af kaffibaunum, sem
saman er blandað, þess bragðbetra verður
kaffið, og það jafnvel þó að illar baunir
séu saman við. Að kaffið verði bragðgott er
enn fremur undir því komið, hvernig baun-
irnar eru brenndar. Séu þa;r ekki brennd-
ar nema til hálfs, þá næst ekki krafturinn
úr þeim, en séu þær brenndar of mikið, þá
verða þær ónýtar. Þegar búið er að brenna
baunirnar skal þegar í stað byrgja þær, því
annars missa þær sinn eiginlega fína ilm,
þess vegna er líka bezt að brenna þær í
byrgðu íláti.“
I Kvennafræðaranum eftir Flínu Briem
er ekki einungis að finna fræðslu um
hvernig skuli brenna kaffi, lieldur einnig
livernig húa skuli til kaffi í kaffikönnu
með saumuðum kaffipoka. Þá aðferð höf-
uin við sennilega lærl af Dönum.
Danir hafa fyrir nokkrum árum rann-
sakað, hvernig hezt væri að búa til kaffi
og birt niðurstöðurnar í Rád og Reslutater
nr. 3, 1963, sein er málgagn Statens Hus-
holdningsrád. Þar segir, að slerkasta kaflið
fáist ineð því að hella ekki nema einum
holla í einu af sjóðandi vatni yfir kaffið í
kaffipokanum og liella ekki næsla holla
yfir, fyrr en allt vatnið frá fyrra bollanum
22
IIÚSFREYJAN