Austurland - 06.05.1998, Síða 4

4
FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1998
Það fer ekki á milli mála að það
þarf miklar hollaleggingar og
undirbúning þegar ferðinni er
heitið hinum megin á hnöttinn til
lands sem í ómuna tíð var sveip-
að dulúð og leyndardómum.
Ferðinni var heitið til Japans
sem var einangrað frá umheim-
inum fram á seinni hluta 18. ald-
ar. Allt fram að stríðslokum var
Japan stjórnað með heraga. En
eftir stríð urðu stökkbreytingar á
öllum sviðum í Japan, stjórn-
lagt af stað frá London ellefu
tímum áður og stigum út á ilug-
vellinum í Osaka. Ætlunin var
að dveljast hjá dóttur okkar og
tengdasyni í Okayamaborg sem
er með 500.000 íbúa og liggur
norðan við Hirosima. Við
komum í dagrenningu en hitinn
var þó þegar 30 gráður og var
Greinarhöfundur matast að japönskum sið, þ.e. með prjónum.
málalegar, félagslegar en ekki
minnst efnahagslegar. Mikil
atvinnuuppbygging hófst og
þáðu Japanir mikla fjárhagsað-
stoð í því skyni, ekki síst frá
Bandaríkjamönnum. Upp úr
1960 fara Japanir síðan fyrir
alvöru að rétta úr kútnum og
verða ráðandi afl í viðskipta- og
efnahagslífi í heiminum. I dag
eru þeir þriðja stærsta iðnaðar-
landið í heiminum.
Japan er samansafn klettóttra
eyja og eru þær taldar um 4000
talsins. Lítið er um ræktanlegt
undirlendi og náttúruauðævi eru
heldur ekki rnikil. Risavaxnar
hafsöldur og hvirfilvindar, svo
og jarðskjálftar og eldgos herja
þar að staðaldri.
Að morgni dags í byrjun
september 1997 komum við
hjónin til Japan. Við höfðum
það og gott betur allan tímann.
En við vorum öllu vön eftir
óvenjulega heitt sumar í Svíþjóð.
Fyrstu vikuna skoðuðum við
Okayama og næsta nágrenni. Að
auki skoðuðum við Karashaki
sem er lítill og listrænn bær sem
er í nágrenni Okayama. Hann er
rómaður fyrir fögur hús, musteri
frá miðöldum, styttur, leir-
brennslur, listvefnaðarstofur og
myndlistasöfn. Gegnum bæinn
rennur á og margar litlar boga-
brýr tengja saman árbakkana
þar sem myndlistarmenn standa
og/eða sitja við málaratrönur
sínar. Ain er full af marglitum
vatnakörfum og öðrum litskrúð-
ugum fiskum, blómum og smá
listaverkum. I Karashaki er auk
þess eitt þekktasta myndlistar-
safn Japans sem skartar mál-
verkum frægustu málara Evrópu

COSMOPOLITAN ftyr
0~uóÁ u/i n-avcÁuocu/c
ifon/caw ojj/ /la^i/ecjfun
9/lA'ö/m'Uu)//1 á í(/'U/jö/á)u/t/:
oA/édxi/e/á - OÁcJcaift. Jað
ÖcrJtitién cáramía ?Aey/</a/ - u JifUi
é/'//aii- <y nuch/Jofan C/rautney - Ö/fÚtj/n
öy{aif//a<j áftöðföÁittya - ?fi> rciðda/yii(/
Ojffidh’/ Qj/uátay/atiJ: - cfcyðisflrði
cf/rai/ttii %uo - oAefum
cffö/ufá/i áftefini /fótiiMnar - cWáÁ/rúófivði
Uf.JfcifcLc,-Jlln
tdCAt'cífiulifcð/ 4-4- ÍctutCÍ
...477 56 / 4452
eins og Picasso, Van Gogh,
Salvador Dali, Edgar Degas,
Paul Gauguin o.fl.
Á leiðinni til Karashaki gafst
okkur nægur tími til að virða
fyrir okkur landslagið. Á þessum
slóðum eru engin há fjöll heldur
einungis hæðir og hólar og á
milli þeirra breiður af hrís-
grjónaökrum með fuglahræðum
í líki manna og dýra. Hver
blettur er gjörnýttur til ræktunar
á hrísgrjónum og virðist engin
önnur ræktun vera stunduð á
svæðinu. Akramir eru allir sund-
urskornir af áveituskurðum en
eru samt mjög vel hirtir og allt
umhverfið bar vott um mikla
snyrtimennsku. Hæðir og hólar
eru þaktir kjarri og smávöxnum
skógi sem stendur þama ónýttur
nema sem vöm gegn aurskrið-
um. Af sömu ástæðum eru hlíð-
amar á mörgum stöðum klæddar
timburflekum þar sem heiftar-
legar rigningar vegna hvirfil-
vinda geta valdið þar miklu tjóni
á húsum og mannvirkjum svo
jafnvel heilu þorpin hafa skolast
í burt.
Tengdasonur okkar og dóttir
starfa sem enskukennarar í Ok-
ayama og stuttu eftir komu
okkar báðu þau okkur að koma í
skólann og segja frá Islandi og
Svíþjóð. Vom þessir nemendur
komnir á aldur þó ekki væru þeir
búnir að velkjast um þennan
heim í 73 sumur eins og greinar-
höfundur. I fyrirlestrinum leitað-
ist ég við að gefa þessum áheyr-
endum mínum einhverja mynd
af Islandi, sögu landsins, stjóm-
arfari og atvinnuháttum. Einnig
vildi ég fjalla um það sem er
sameiginlegt hjá þessum tveimur
eyríkjum sem er í stuttu máli:
fiskveiðar, eldgos, heitir hverir
og jarðskjálftar. Þrátt fyrir að
trúarbrögð séu mjög ólfk í Japan
og á Islandi þá eru eyjaskeggjar
þessir í norðri og suðri hjá-
trúarfullir, trúa á líf eftir þetta líf,
á sálnaflakk og að í hverri þúfu
og steini leynist álfar, tröll og
huldufólk. Japanir nota einungis
önnur nöfn yfir sínar vemr.
Japönum er einkar vel lagið
að taka rausnarlega á móti fólki
og láta það finna að það sé
velkomið. Eftir að við höfðum
haldið þessa landkynningu snér-
ust nemendumir í kringum okk-
ur, og var okkur boðið út að
borða, í bíltúra og í skoðunar-
ferðir í nágrenni borgarinnar.
Einni nemandinn, Hanafusa
San, bauð okkur að borða á veit-
ingastað sem hún rak með eigin-
manni sínum. Þar var tekið á
móti okkur með fimm rétta
málsverði og var maturinn af-
bragðsgóður. Eftir matinn var
okkur boðið í hús látinnar
tengdamóður Hanafusa. Áður en
gengið var í húsið, fóru allir úr
útiskóm og í sérstaka inniskó.
Auk þess nota menn sérstaka
inniskó er þeir nota baðher-
bergið. Okkur var síðan vísað til
svefnherbergis tengdamóður-
innar heitinnar, sem er heilagasti
staður hússins. Þar inni er
Búddamusteri og yfir því skín
dauft rafmagnsljós og er það til
þess að Búdda verðir ekki leiður
og sofni í myrkrinu. Síðan fóm
allir úr inniskóm og kraup
Hanafusa San fyrir framan
altarið - sem var allt blómum
skreytt með mynd af tengda-
móðurinni og ýmsu sem henni
var kært í lifanda lífi - hringdi
bjöllu, klappaði tvisvar saman
lófunum, kveikti á tveimur kert-
um og reykelsi og bað stuttarar
bænar. Að þessu loknu var
okkur vísað til sætis og boðið
upp á kaffi og tertubita. Veiting-
arnar vom boðnar fram á bakka
sem var lagður á gólfið og var
það gert til að sýna að litið er
upp til gestanna. Hanafusa setti
tók á móti okkur og sýndi okkur
verkstæðið og ofnana. Að því
loknu vorum við leyst út með
gjöfum.
Eftir þetta var okkur boðið til
mágkonu Kanaski San. Þar var
okkur boðið í tehús sem fyrr á
öldum var hvflustaður Samurai
áður en haldið var í stríð. Við
sátum flötum beinum á mottum
á gólfinu við tedrykkjuna og var
í miðju gólftnu opin sandgryfja
hulin ýmsum flátum og tækjum
til framleiðslu og drykkju á
„Saki“ sem er hrísgrjónabrenni-
vín Japana. Á einum veggnum
var gat um metri í þvermál og
þar fyrir utan sat húsmóðirin og
lagaði grænt te fyrir gestina. Það
tekur um tvö ár að læra að þjóna
inni í húsinu og hafði húsmóð-
irin ekki öðlast þau réttindi og
varð því að rétta okkur drykkinn
í gegnum gatið. Þetta græna te er
þjóðardrykkur Japana og er það
drukkið eftir öllum kúnstanna
reglum. Teið var borið fram í
skálum sem haldið er á með
báðum höndum, skálinni snúið
þrisvar sinnum og síðan suplað
úr henni og er það talið bera vott
Greinarhöfundur ásamt eiginkonu og tengdasyni í góðum hópi
japanskra nemenda, eftir vel heppnaðan Jyrirlestur þar sem m.a.
tíundað var hvað líkt vœri með eyrtkjunum tveimur, Islandi og
Japan.
einnig blóm og konfekt, sem við
höfðum komið með, á altarið til
heiðurs tengdamóður sinni. Yfir
þessu kaffiboði ríkti kyrrð og
friður og einhver helgiblær eins
og við værum í kirkju.
Annar nemandi, sem heitir
Kanasi San, spurði okkur mikið
um lifnaðarhætti Islendinga og
þó mest um fjölskylduhætti
okkar. Hann þaulspurði okkur
hjónin um hvar við höfðum hist,
okkar fyrstu kynni, hvers vegna
við hefðum gifst, hvort okkur
þætti ennþá vænt hvoru um
annað, hvort okkar réði heimil-
inu og hvort foreldrar okkar
hefðu komið eitthvað við sögu
vegna giftingarinnar. Það kom
síðar upp úr krafsinu, þegar við
höfðum kynnst honum betur, að
hann hafði ekki verið sjálfráður
við makaval sem er algengt í
Japan. Nokkru seinna bauð hann
okkur í bflferð um nágrennið.
Fórum við fyrst í eina þekktustu
leirbrennslu Japans, þar sem eig-
andinn, sem var kunningi hans,
um góða borðsiði. Síðan er
skálinni snúið við og kíkt á
framleiðslumerkið. Sem betur
fer höfðum við fengið smá
tilsögn í japönskum borðsiðum
hjá dóttur okkar sem hefur
dvalist í landinu í tvö ár við
framhaldsnám í japönsku.
Eftir þessa notalegu heim-
sókn fórum við síðan til næstu
hafnar til að skoða fiskverkunar-
hús og fiskibáta. Fiskibátamir
voru litlir á okkar mælikvarða og
vom þeir allir með sólþaki og
veiðarfæram sem ég hef ekki séð
áður. Fiskverkunarhúsið var
alveg sér á parti og er ég hrædd-
ur um að starfsmenn SÚN, sem
eru vanir flæðilínum, hefðu
rekið upp stór augu við að sjá
eldri konur sitja flötum beinum á
gólfinu með fjöl á hnjánum og
flaka fisk, ef hægt var að kalla
þessi kríli sem verið var að flaka
því nafni. En handbragðið hjá
þessum flökurum var með ólík-
indum.
Síðan var haldið upp á