Austurland - 27.08.1998, Page 5

FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 1998
5
Vdngaveltur
Sigurður Ólafsson veltir fyrir sér löggjöf um
kannabisefni
Á að lögleiða kannabisefni?
Síðustu árin hefur verið í gangi
umræða á Vesturlöndum um
hvort lögleiða eigi neyslu kanna-
bisefna eða ekki. Þessi umræða
hefur ekki verið hávær á Islandi
en þó hefur hún skotið upp koll-
inum annað slagið. Þessi um-
ræða hefur þó aldrei komist á
vitrænt stig því mjög sterkar til-
finningar virðast fylgja allri um-
ræðu um vímuefni. Hins vegar
eru þeir sem hafa sterkustu
tilfinningarnar sjaldnast einnig
með sterkustu rökin á bak við
málflutning sinn.
Eru kannabisefni skað-
legri en lögleg vímuefni?
Þeir sem eru á móti lögleið-
ingu kannabisefna segja þau
vera afar hættuleg efni, ákaflega
vanabindandi, sem safnast fyrir í
fituvefjum heilans með tímanum
og leiða neytandann á endanum
út í neyslu sterkari vímuefna. Á
bak við þessar skoðanir liggja
hins vegar ekki sérlega góð lækn-
isfræðileg rök. Kannabisefni
teljast vera fremur væg vímuefni
og þeirra þarf að neyta í langan
tíma áður en þau verða líkam-
lega vanabindandi og hafa vís-
indamenn t.d. talað um að þegar
einstaklingur er búinn að reykja
marhiuana u.þ.b. 500 sinnum sé
hann að komast í áhættuhóp
hvað varðar ávanabindingu. Þó
getur THC, sem er virka efnið í
kannabisefnum, safnast fyrir í
heilanum ef um áratuga stöðuga
neyslu er að ræða og haft áhrif
m.a. á skammtímaminni og mikil
neysla getur einnig valdið lungna-
krabbameini. En berum þessa
skaðsemi kannabisefna saman
við skaðsemi áfengis og tóbaks,
löglegra efna sem við getum
keypt úti í næstu búð og neytt og
selt án þess að komast í kast við
lögin. Skaðsemi áfengis er vel
þekkt, en einstaklingar geta orð-
ið háðir alkóhóli, það skemmir
lifrina með tímanum og drepur
heilafrumur. Þar að auki geta
menn fengið sterk eitrunarein-
kenni sem í daglegu tali nefnist
„þynnka“ sem veldur því að menn
eru óvinnufærir daginn eftir
neyslu og slappir næstu daga. Það
er því ljóst að ef áfengi væri nýtt
efni sem væri að koma á
markaðinn í dag þá teldist það til
hættulegustu vímuefna og yrði
eflaust bannað samstundis, enda
má rekja fjölda dauðsfalla ár
hvert til áfengisneyslu. Ekki þarf
að fjölyrða um skaðsemi tóbaks
en um 400 manns deyja hér ár
hvert úr tóbakstengdum
sjúkdómum. Á ári hverju deyr
enginn úr neyslu kannabisefna.
Samt eru þeir sem flytja inn
áfengi og sígarettur virðulegir
kaupmenn, en þeir sem flytja inn
kannabisefni „sölumenn
dauðans".
Af hverju eru kanna-
bisefni bönnuð?
Hin læknisfræðilegu rök um
skaðsemi kannbisefna voru ekki
þekkt þegar efnin voru bönnuð á
sínum tíma, heldur lágu aðrar og
duldari ástæður þar á bak við og
á þetta við um flest vímuefni
sem hafa verið bönnuð. Margir
fræðimenn halda því t.d. fram að
marhiuana hafi verið bannað á
kreppuárunum í Bandaríkjunum
til þess að ná tangarhaldi á mexí-
könskum innflytjendum sem
voru í samkeppni við hvíta um
vinnu. Þetta var gert löngu áður
en nokkuð var vitað um skað-
semi efnisins. Bann við slíkum
efnum var svo víða tekið upp sem
hluti af alþjóðasamningum á
seinni hluta aldarinnar og stund-
um áður en menn urðu varir við
neyslu efnanna í heimalöndum
sínum. Aðrir fræðimenn halda
því fram að ráðamenn geri neyt-
endur ólöglegra vímuefna að
blórabögglum samfélagsins, hold-
gervingum alls ills og oft heyrast
rök eins og þau að vímuefna-
neysla valdi afbrotum og ýmsum
öðrum vandamálum. Fræði-
mennimir benda á að e.t.v. sé
þetta ekki svona einfalt heldur sé
misnotkun vímuefna birtingar-
form sömu þátta og valda afbrot-
um, ofdrykkju o.fl. Það getur ver-
ið hentugt að einblína á vímu-
efnaneytendur og vímuefnasala
sem orsök allra vandamála því
að það beinir augum manna frá
raunverulegum vandamálum og
orsökum þess sem aflaga fer í
samfélaginu. Vímuefnaneytend-
ur og vímuefnasalar eru s.s.
hentugir pólitískir andstæðingar
sem ekki geta svarað fyrir sig.
Á að lögleiða neyslu
kannabisefna?
Eins og við höfum séð hér að
framan er þessi spuming ekki
eins einföld og hún lítur út fyrir
að vera. Við höfum skoðað þær
staðreyndir að efnið er ekki
bannað með skotheldum læknis-
fræðilegum rökum, því efnið er
ekki skaðlegra en önnur efni sem
þegar em leyfileg og hinar lækn-
isfræðilegu upplýsingar um skað-
semi þess vom ekki fyrir hendi
þegar efnið var bannað á sínum
tíma. En þessi rök svara ekki
spurningunni um hvort eigi að
Sundlaug Naskaupstaðar
Opnunartími í vctur frú 1. scptcmbcr 1998
Alla virka daga frá kl. 06.45 - 10.00 og 17.00 - 20.00
Laugardaga frá kl. 10.00 - 18.00
Sunnudaga frá kl. 10.00 - 14.00
Gufubað konur - þriðjudaga og laugardaga
Gufubað karlar - fimmtudaga og sunnudaga
fyrir alla
Sundlaugarverðir
lögleiða efnið eða ekki. Við
skulum skoða rök með og á móti
lögleiðingu.
Með:
a) Efnið er ekki skaðlegra en
önnur lögleg vímuefni, það er
ekki meira vanabindandi og það
veldur ekki sterkari vímu eða
eftirköstum.
b) Af þessum sökum er ekki
sanngjarnt að kæra og dæma
fólk fyrir neyslu og sölu efnis-
ins. Fjöldi fólks fær óafmá-
anlega fíkniefnadóma á sakaskrá
sína á ári hverju.
c) Oþarfa fé er eytt á ári
hverju í lögreglu til að hafa upp
á neytendum og sölum og koma
þeim fyrir rétt og vista þá í fang-
elsum.
d) Sú staðreynd að efnið skuli
vera ólöglegt gerir það að undir-
heimafyrirbæri og eykur líkumar
á því að neytendur efnisins skil-
greini sig sem glæpamenn.
e) Ef efnið væri löglegt fengi
rikið arðinn af sölu efnisins en
ekki vafasamir einstaklingar.
Á móti
a) Þrátt fyrir að efnið sé ekki
skaðlegra en önnur lögleg vímu-
efni þá er það samt skaðlegt, því
langtímaneysla getur valdið
minnistapi og lungnakrabba.
b) Ef efnið yrði lögleitt
myndi neysla þess sennilega
aukast (þó að það hafi reyndar
ekki gerst þegar efnið var
lögleitt í Hollandi). Það er senni-
lega margt fólk sem notar efnið
ekki bara vegna þess að það er
ólöglegt.
c) Skaðsemi efnisins í bland
við aukna neyslu myndi líklega
auka kostnað samfélagsins vegna
meðferðar þeirra sem yrðu háðir
því og þeirra sem fengju lungna-
krabbamein (á móti kæmi reynd-
ar söluhagnaður ríkisins og
minni útgjöld til löggæslu)
Af þessum rökum sést að
spurningin um lögleiðingu
kannabisefna er ekki einföld og
ef ráðamenn færu að hugsa um
hana yrði hún þeim eflaust
talsverður höfuðverkur. Hins
vegar er ekki verið að ræða þessi
mál af neinni alvöru. Menn gera
sér ekki grein fyrir að hér er um
að ræða spurningar um frelsi
einstaklingsins, frelsi sem er
m.a. öðrum ríkisstjórnarflokki
okkar mikið hugðarefni. Sífellt
er verið að ganga á frelsi borgar-
anna til að ákveða hvað þeir vilja
sjálfir og nýjasta dæmið er her-
ferðin gegn reykingamönnum.
Reykingamenn eru öskuillir yfir
þessum árásum, en ímyndið
ykkur hvernig þeim liði ef þeir
yrðu handteknir, leitað í húsum
þeirra og þeir dærndir fyrir reyk-
ingar! Endalaust er verið að
kveða upp dóma um að þetta eða
hitt háttemið sé sjúklegt og að
banna eigi hin og þessi efni eða
háttarlag. Nýlega er t.d. búið að
gera koffeintöflur lyfseðils-
skyldar þó að sama efnið fái
stærstur hluti þjóðarinnar með
kaffibollanum sínum á morgn-
ana. Hér er um að ræða enda-
lausar tilraunir til að hafa vit fyr-
ir fólki, en slík hugsun nefnist
forræðishyggja og fer afskaplega
mikið í taugamar á hugsandi og
frelsiselskandi fólki. Að mínu
mati ælti að leggja áherslu á
fræðslu um raunverulega skað-
semi allra vímuefna og láta svo
fólk ákveða á eigin spýtur hvort
efnanna er neytt eða ekki. Það
vita allir að kók er óhollt og
maður verður feitur af mæjonesi
en samt em efnin ekki bönnuð
heldur er fólki treyst til að velja
Auglýsing um
upphaf skólastarfs í
Grunnskólanum í Neslcaupstað
Mæting nemenda er sem hér segir:
2. og 3. bekkur
mæti 4. september kl. 13:00 í Nesskóla.
4. og 5. bekkur
mæti 4. september kl. 9:00 í Nesskóla.
6.- 8. bekkur
mæti 4. september kl. 10:00 í Nesskóla.
9. og 10. bekkur
mæti 4. september kl. 11:00 í
Verkmenntaskólanum.
1. bekkur.
Nemendur boðaðir sérstaklega með dreifibréfi