Austurland - 01.10.1998, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 1. OKTÓBER 1998
jyr
Rakkarinn ff
Málfasismi
Tilvera og aðgerðir svonefndrar örnefnanefndar eru angi af því
sem kallað hefur verið málvemdarstefna. Málvemdarstefnan
gengur í stuttu máli út á það að vemda tunguna gegn „óæskilegri
þróun“ og aðskotaorðum ýmiskonar og tryggja það að málið
haldist óbreytt í hafsjó amerískrar hamborgaramenningar sem
m.a. felldi ekki ómerkari mannvirki en Berlínarmúrinn og reif
jámtjaldið niður eins og það væri sóltjald. Slíkt ofurafl hlýtur að
vera hættulegt þjóðum sem byggja á jafn fornri og merkilegri
menningu og við íslendingar og jafnvel ógna tilvist okkar sem
sjálfstætt ríki. Sú landfræðilega einangran sem við bjuggum við
um aldir alda heldur ekki lengur verndarhendi yfir okkur á
þessum síðustu og verstu tímum gervihnattasjónvarps og
tölvuneta og því þarf að marka ákveðna varnarstefnu þegar
ástkæra ylhýra er annarsvegar. Gott og vel. Þetta er skiljanleg
afstaða sem sumir segja að eigi fullan rétt á sér og því sé skylda
að texta erlent efni o.s.frv. Ömefnanefndin verður hins vegar að
teljast afar sérkennilegur angi af þessari varnarstefnu. Nefndin er
stóridómur í nafnamálum þjóðarinnar og hún tekur blákalt
ákvarðanir í tráss við vilja fólksins. Hins vegar eru ákvarðanir
hennar ekki byggðar á hugmyndum um hvað sé gott og gilt
íslenskt mál og hvað ekki, heldur á því hvort þau nöfn sem
mönnum dettur í hug að skýra sveitarfélög sín, eigi sér stoð í
íslenskri málhefð. Ef svo er ekki, jafnvel þótt nafnið sé gott og
gilt íslenskt orð, hristir Örlaganefndin höfuðið þunglega. Þetta er
dæmi um versta birtingarform málvemdarstefnu og er um að
ræða fyrirbæri sem sumsstaðar erlendis hefur verið kallað
málfasismi. Þetta er þekkt fyrirbæri víða í Evrópu þar sem menn
ganga svo langt að talsetja allt efni sem er ekki á tungumáli
viðkomandi lands. (í Þýskalandi sagði Termenatorinn Amold
Schwarznegger t.d. „Aufwiedersehen liebling“ í staðinn fyrir
„Hasta la vista baby“!) Þetta eru flestir þenkjandi menn sammála
um að flokkist undir hreina skemmdarverkastarfsemi sem eigi
engan rétt á sér þrátt fyrir að stór hluti allra kvikmynda séu á
engilsaxnesku. Eflaust á sér stað einhver breyting á tungumálum
vegna þess hve hinn ensk/ameríski menningarheimur gegnsýrir
alþjóðamenninguna, en við þessu er lítið að gera og ef fólkið
tekur upp breytingar á máli sínu þá verður bara að hafa það. Ef
menn taka upp of stífa vemdarstefnu þýðir það menningarlega
einangrun og skerta samkeppnishæfni íbúanna á
alþjóðavettvangi. Þetta hefur hins vegar ekki verið sérlega stórt
vandamál á íslandi því kvikmyndir og aðrir angar
alþjóðamenningarinnar hafa fengið að vera óáreyttir fyrir utan
texta sem bætt er inn í allar kvikmyndir, en það er hægt að gera
sökum þess að nánast allir Islendingar eru fluglæsir og geta því
fylgst með texta og kvikmynd samtímis. I ljósi þessa frjálslyndis
íslendinga hvað varðar alþjóðamenninguna er einkennilegt að
málvemdarstefnan skuli beinast af slíkri hörku að okkar eigin
tungu og okkar eigin fólki. Látum vera að Örnefnanefndin hafi
ekki lagt blessun sína yfir nafnið „Austurríki", en nafn eins og
„Firðir" er gott og gilt íslenskt nafn og ef að íbúar svæðisins em
ánægðir með nafnið þá skal það standa og það verður bara að
hafa það þó að það sé til fleira fólk sem býr í öðrum fjörðum sem
vill líka eiga nafnið. Ákvarðanir nefndarinnar eru óþolandi
afskipti af vilja fólksins sem eiga engan rétt á sér, þær em í ætt
við málfasisma eins og hann gerist verstur og em dæmi um
þröngsýni og forsjárhyggju ríkisvaldsins.
Af aðalfundi KSA
Síðustu helgi var hið árlega
haustþing Kennarasambands
Austurlands haldið á hótel
Bláfelli, Breiðdalsvík. Að sögn
Magnúsar J. Magnússonar, for-
manns KSA var þetta mikið
þing, en um 200 kennarar mættu
til að ræða sín mál, sýna sig og
sjá aðra.
„Við vorum með mjög öfluga
dagskrá" sagði Magnús í samtali
við blaðið. „Það var boðið upp á
öfluga fyrirlestra og fræðslu-
fundi um málefni á borð við fjar-
nám og fræðslunet, endurmennt-
un, vefinn, forvarnir og fleira.
Eiríkur Jónsson, formaður kenn-
arasambands íslands, kom og
hélt tölu um fyrirhugaða samein-
ingu HÍK og KI en þær hug-
myndir eru stærsta málið innan
kennarastéttarinnar á þessum
vetri.
Einnig kom fram á fundinum
hugmynd um sameiginlegan
skólavef fyrir Austurland og
yrði það unnið í samvinnu við
Tölvuþjónustu Austurlands og
fleiri. í tengslum við það er
áætlað að efna til námskeiða til
að kennarar geti leiðbeint krökk-
um á öllum stigum tölvu- og inter-
netvinnslu. Þá em hugmyndir
um að krakkar vinni vefsíður í
skólum og verða þær síðan settar
inn á þennan skólavef. Einnig er
inní þessu hugmyndir um að
tengja saman þær vefsíður sem
til eru fyrir, t.d. síður skóla og
nemenda.
„Þessar hugmyndir eru núna
á frumstigi í umræðunni. Hug-
myndin hefur þegar verið sett
fram og áframhaldið kemur síð-
an í ljós“, sagði Magnús að lok-
um.

1 <§>
Fjölmennt var á haustþingi Kennarasambands Austurlands sem Italdið var um helgina.
Hverjir voru ánægðastir í ágúst?
Heilsuefling á Héraði og Um-
hverfisverkefnið á Egilsstöðum
stóðu í síðasta mánuði fyrir sér-
stöku átaki til að minnka akstur
til og frá vinnustöðum á Héraði
og þar með að auka hreyfingu.
Sendir voru þátttökulistar á
vinnustaði og þeim síðan skilað
inn að loknum þeim þremur vik-
um sem átakið stóð yfir.
Þátttaka var mjög góð hjá
þeim vinnustöðum sem sendu
inn listana og var þeim vinnu-
stöðum, sem náðu 45% þátttöku
og þar yfir, afhent viðurkenning
í beinni útsendingu svæðisút-
varps, fimmtudaginn 24. sept-
ember. Vinnustaðirnir sem hlutu
viðurkenningu voru: Búnaðar-
bankinn á Egilsstöðum, Heil-
brigðisstofnunin Egilsstöðum,
Landssíminn Egilsstöðum, Mið-
ás Egilsstöðum, Skógrækdn Hall-
ormsstað og Verslunin Ártún
Egilsstöðum. Þrír vinnustað-
anna náðu sérlega góðum ár-
angri en það voru Verslunin Ár-
tún, Heilbrigðisstofnun og Skóg-
ræktin Hallormsstað.
Það voru samtals 777 dagar í
ágúst sem starfsfólkið á þeim
vinnustöðum sem skiluðu inn
listum, gekk eða hjólaði til
vinnu. Ef gert er ráð fyrir að
meðalvegalengd til vinnu sé 2
km. fram og til baka, hefur
„sparast" akstur sem nemur
1554 km. Ef þessi hópur hefði
keyrt til vinnu hefði koltvísýr-
ingsútblásturinn af þeim akstri,
sem sparaðist verið um 311 kíló.
Mikil óvissa ríkir nú á síldar-
mörkuðum vegna efnahagsá-
standsins í Rússlandi. Útlit er
fyrir að verð lækki stórlega,
bæði á saltaðri og frystri síld, en
á meðan engin síld er keypt í
Rússlandi er útlit fyrir offram-
boð á Evrópumarkaði. Norðmenn
eiga enn eftir að veiða 400.000
tonn af síldarkvóta ársins, en
þeir hafa verið duglegastir að
selja Rússum frysta síld og er
þeir hafa því meira magn sem
þeir þurfa að losna við en venju-
lega munu þeir því líklega selja
sínar afurðir á sérlega lágu
verði. Einnig hefur gengi norsku
Auk starfsmanna ofangreindra
fyrirtækja, verður Birgi Braga-
syni veitt sérstök viðurkenning,
en hann hefur hjólað til vinnu
milli Egilsstaða og Fellabæjar í
öllum veðram, allan ársins hring
og á sérstakan heiður skilið fyrir
gott fordæmi.
krónunnar lækkað um 10% á
þessu ári og getur það ýtt enn
frekar undir verðlækkanir. Samn-
ingar eru í gangi um sölu á
frystri síld en þeir eru í ákveð-
inni biðstöðu vegna ástandsins í
Rússlandi. Þó hefur verið samið
um sölu á ákveðnu magni en
ekki er enn fyrirséð hvert heild-
armagnið verður. Kálið er því
ekki sopið þó að vel veiðist á
síldarvertíðinni í haust því alls
óvíst er að hægt verði að losna
við síldina á þolanlegu verði og
jafnvel getur farið svo að það
borgi sig að bræða stærstan hluta
hennar.
Óvissa ríkir á síld-
armörkuðum