Félagsrit Sláturfélags Suðurlands - 01.09.1942, Blaðsíða 31

Félagsrit Sláturfélags Siiðurlands
55
Ferðabók Eggerts og Bjarna.
Margt hefur verið ritað um íslenzkt þjóðlíf og atvinnu-
hætti til sjávar og sveita, menningu og ómenningu, siði
og ósiði, hæði satt og logið. Þorvaldur Thoroddsen telur
i Landfræðissögu sinni urmul liöfunda, sem gert liafa
þessu efni skil fyrr og siðar, útienda menn og innlenda, og
má um þá segja, að þar sé misjafn sauður i mörgu fé.
Flest þessara hóka fjallar um hjátrú og hindurvitni fyrri
aída og lýsa að þvi leyti menningarstigi þjóðarinnar á
þeim tímum, ef satt er frá sagt, og liöfundum sjálfum, eða
lærðum mönum, ef þeir liafa trúað þessum kynjum, en
fvrir þá voru þessar bækur oftast ritaðar. Tvö rit 18. aldar
eru þó, hvað sem liinum líður, stórmerk og óyggjandi heim-
ild um þjóðhagi og menningu þess tíma, þau eru Jarða-
hók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns og Ferðahólc Egg-
erts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar. En þótt Jarðabókin
sé stórmerkileg og nákvæm, því að hún nefnir áhúanda
og eiganda hverrar jarðar, áhöfn hennar, galla og gæði,
er hún svo bosmamikið rit, að þess er ekki að vænla, að hún
nái mikilli útbreiðslu, enda er sú raunin á um bækur, sem
lengi eru að koma út. Ferðabókin var gefin út á vegum
Visindafélagsins danska. Hún var prentuð i Sórey í 550
eintökum árið 1772 og er iá dönsku, sjaldgæf bók og dýr. Á
þýzku kom hún út á árunum 1774-75 og á frakknesku 1802.
Nú er í ráði að gefa hana út i íslenzlcri þýðingu á næstunni,
og er það vel farið, því að hér er um merka bók að ræða,
þótt þess megi ekki vænta, að allt, sem í lienni stendur, sé
í fullu gildi eftir nærri tvær aldir. Mér datt í hug að geta
um þetta í Félagsritinu, þvi að það lcemur í liendur svo
margra bænda og bændasona, og þessi bók á ekki síður
erindi til þeirra en fræðimanna. Nú er oft stagazt á því,
að menn haldi ekki tryggð við sveitirnar, að byggð lands-
ins færist saman, því að menn fýsi lítt þar að vera. Eg