Austurland - 19.02.1985, Qupperneq 2

2
ÞRIÐJUDAGUR, 19. FEBRUAR 1985.
----------Austurland--------------------
MÁLGAGN ALÞÝÐUBANDALAGSINS
Ritnefnd: Elma Guðmundsdóttir, Guðmundur Bjarnason,
Einar Már Sigurðarson, Þórhallur Jónasson og Smári Geirsson.
Ritstjóri: Birgir Stefánsson (ábm.) ®7756.
Auglýaingar og dreifing: Aðalbjörg Hjartardóttir — Pósthólf 31
- 740 Neskaupstað - S7756.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar: Egilsbraut 11, Neskaupstað
S7756.
Prentun: Nesprent.
ÚTG.: KJÖRDÆMISRÁÐ ALÞÝÐUBANDALAGSINS
Á AUSTURLANDI
Söltun á Sœsilfursplaninu 1964. Fremst á miðri mynd er Valborg Jónsdóttir og t. v. Dagrún Ársœls-
dóttir(?). Efst á bryggjunni t. v. er Sigfinnur á hvítri skyrtu, fyrir aftan hann Jóhann heitinn Magnússon
(með hatt) og á milli þeirra er sennilega Jón Karlsson.
Á fundi í stjórn Verkamannasambands íslands, talið f. v. Ragna Bergmann, Jóhanna Friðriksdóttir,
Guðríður Elíasdóttir, Karl Steinar Guðnason, Þórir Daníelsson, Guðmundur J. Guðmundsson,
Þórunn Valdimarsdóttir, Hallgrímur Pétursson, Jón Karlsson, Sigfinnur Karlsson og Halldór
Björnsson.
Vélstjórafélagsins Gerpis, sem
stofnað var 1942 og var formað-
ur þess til 1952. Þá fór ég aftur
yfir í verkalýðsfélagið og fór
strax inn í stjórnina þar og var
formaður þess 1956 - 1958 og
1970 varð ég formaður þess
aftur og er það enn.
Ég komst fljótlega í þá að-
stöðu að lenda í stjórnir bæði
Verkamannasambandsins og
Sjómannasambandsins og í
sambandsstjórn Alþýðusam-
bands íslands og ég hef verið í
stjórn Verkamannasambands-
ins frá stofnun þess og stjórn
Sjómannasambandsins frá 1972
og síðustu árin hef ég verið í
framkvæmdastjórnum í báðum
þessum samböndum.
□ Og ýmislegt hefir á dagana
drifið í þessum störfum?
■ Það hefur náttúrulega margt
skeð á þessari braut minni og
hún hefur nú ekki alltaf verið
rósum stráð. Maður fékk sér
líka stundum eftir gott dagsstarf
ærlega í staupinu og kannski
hefur það líka verið það, sem
hefur gert mann að því sem
maður er orðinn, því að mér
fannst alltaf, þegar ég var
þreyttur, að þá hefði það góð
áhrif á mig, þó að stundum yrði
það kannski of mikið. Á tíma-
bili hélt ég mig dálítið við flösk-
una, eins og Norðfirðingum er
kunnugt um, en það hefur
minnkað nú síðustu árin og það
er kannski vegna getuleysis
sjálfs mín.
Ég vil geta þess líka í sam-
bandi við störf mín að verka-
lýðsmálum, að ég hef oft staðið
í deilum um ýmis mál á þeim
vettvangi og sérstaklega hafa
konur farið í taugarnar á mér í
verkalýðsmálum. Mérfinnst, að
þeim sé of mikið hampað í tíma
og ótíma og sérstaklega finnst
mér, að konum, sem eru óæski-
legar í svona starfi sé hampað
of mikið, vegna þess hvað þær
eru frekar og kjaftforar iðulega
á fundum.
□ Störf að samningamálum
hafa oft verið ströng og haft átök
í för með sér. Kanntu að segja
eitthvað sértakt frá því?
■ Já, samningar hafa oft tekið
langan tíma og þeir hafa ekki
alltaf gengið átakalaust fyrir sig.
Auðvitað er ágreiningurinn við
atvinnurekendur alltaf fyrir
hendi, en ýmiss konar ágrein-
ingur og skoðanamunur hefur
líka oft komið upp innan verka-
lýðshreyfingarinnar.
Ég minnist þess t. d. þegar
við B jörn Jónsson gengumst fyr-
ir því í desember 1961, að
verkalýðsfélögin á Austurlandi
og Norðurlandi tóku sig út úr
heildarsamningum og auglýstur
var kauptaxti, sem var í sam-
ræmi við kröfur okkar og eftir
honum var greitt kaup til vors
1962, að samningar voru gerðir
og það voru betri samningar en
annars staðar. En ég sá fljót-
lega, að við Björn áttum ekki
frekari samleið og þessi sam-
staða entist því ekki lengi.
Einnig minnist ég þess, að í
langri lokalotu samninganna
1965 neituðum við Alfreð
Guðnason að skrifa undir heild-
arsamninga í Reykjavík og töld-
um okkur geta náð betri samn-
ingum hér fyrir austan. Ég fór
austur til að undirbúa samninga
hér heima, en þá frétti ég, að
Alfreð væri búinn að skrifa
undir. Ég trúði því ekki fyrst,
en sannfærðist svo um, að það
var rétt. Ég fór samt á fundi hjá
verkalýðsfélögunum hér eystra
og Örn Scheving með mér, en
hann var þá formaður Verka-
lýðsfélags Norðfirðinga. En við
höfðum nú ekki mikið upp úr
því. Aðeins þrjú félög fóru út
úr heildarsamningunum og
sömdu sér og sömdu um hærra
kaup en heildarsamningarnir
gáfu.
En eftir þetta hefur nær alltaf
verið um samflot í samningum
að ræða og samið um sama kaup
alls staðar.
Annars er þetta, sem ég hef
nú verið að segja frá, ekki
lengstu samningalotur, sem
maður hefur lent í, maður hefur
lent í lengri lotum. Ég minnist
þess, 1953 sennilega, ■ í sjó-
mannasamningum, að við vor-
um búnir að vera alllengi nokk-
uð margir héðan að austan og
norðan í samningum og síðast
kom að því, að sáttasemjari setti
okkur inn í Alþingishúsið, við
vorum þar nú oft. Og ég minnist
þess, að við Sigurður Stefánsson
fengum ekki að fara út úr þeim
samningum í eina fimm sólar-
hringa. Hann var þá formaður
Jötuns í Vestmannaeyjum og
við unnum, meðan hann var og
hét, nokkuð mikið saman og
höfðum nokkuð mikið samband
hvor við annan á þeim árum,
báðir eldheitir sósíalistar og
nokkuð fastir fyrir í samningum
eða fastari að mínu mati en
margur annar.
Það má líka geta þess, að iðu-
lega kom fyrir, að það var ekki
alltaf samstaða innan samninga-
nefndanna og það byggðist á
mismunandi hörku í samning-
um. En oftast var samstaðan
góð og eftir því sem samstaðan
var betri þeim mun betri samn-
ingar náðust út úr því. Og það
gerist enn í dag, að samstaðan
er númer eitt.
□ Heldurðu að þú getir í ör-
stuttu máli gert samanburð á
kjörum verkafólks nú og á þeim
tíma, þegar þú fórst fyrst að hafa
afskipti af þessum málum og
hinni félagslegu aðstöðu manna
einnig?
■ í sambandi við kjörin er
ástandið allt annað og betra en
þegar ég byrjaði hér í verkalýðs-
málum 1942. Það er svo margt,
sem hefur breyst. Það var alltaf
krafa og kjörorð verkalýðs-
hreyfingarinnar þá og er enn að
bæta skilyrði fólksins til að lifa
og það hefur alltaf verið krafa
hins vinnandi manns, að hann
gæti lifað mannsæmandi lífi af
sinni dagvinnu, þó að það eigi
langt í land ennþá. Hins vegar
hefur það færst í áttina og
lagast. Hvað varðar íbúðir
manna, þá voru menn hér áður
í þröngum og lélegum íbúðum,
kannski margir í sama herbergi.
Nú er þetta allt öðru vísi, ný-
tískulegra horf á öllu og húsa-
kostur allt annar og betri. Það
er ekki hægt að líkj a því saman.
Hins vegar hefur dýrtíðin á
seinni árum skekkt marga hluti
í samanburði. Ef ég man rétt þá
fylgdist að hér áður 1 kg af kjöti
og 1 klst. í vinnu og 1 fílpakki
með 10 sígarettum og 1 klst. í
vinnu og þá miða ég við 1 kr.
og 10 aura, sem þá var á tímann,
en nú er þetta orðið allt öðru
vísi, kjötið farið langt yfir þetta,
en kannski fílpakkinn, ef hann
er til, heldur undir þessu. Svona
mætti taka ýmsa punkta og bera
saman og þá sér maður, hvemig
dýrtíðin hefur virkað á vissa
hluti og má segja, að margt hafi
farið öðru vísi en mann óraði
fyrir á þeim tímum.
í sambandi við hina félags-
legu astöðu, sem þú minntist á,
þá voru félagsleg réttindi á þess-
um árum sáralítil eða engin.
Menn voru fyrst og fremst að
reyna að hækka kaupið sitt og
fá eitthvað út úr því. Síðan hafa
komið ýmsar kröfur um bættan
hag á hinu félagslega sviði. Þar
vil ég nefna t. d. sjúkrasjóðina
og orlofssjóðina, sem hafa C>