Austurland - 25.04.1985, Page 1

Austurland
35. árgangur.
Neskaupstað, 25. apríl 1985.
17. tölublað.
„Erfiðleikar hafa hrannast upp
í landbúnaði undanfarin misseri
þrátt fyrir óvenjuhagstætt árferði
á heildina litið. Þeir eiga drjúgan
þátt í þeirri erfiðu stöðu sem blas-
ir við í mörgum byggðarlögum,
þar sem búsetuhrun er framund-
an verði ekki nú þegar brugðist
við með samstilltu átaki hins op-
inbera í samvinnu við fólkið í
byggðarlögunum.
Um þetta ástand vitna álykt-
anir sem að undanföru hafa bor-
ist frá bændafundum, hags-
munasamtökum bænda og bún-
aðarþingi. Eru nokkrar þeirra
birtar sem fylgiskjöl með þessari
tillögu.
Efnahagsstefna stjórnvalda
hefur leikið bændur grátt ekki
síður en launafólk og aðrar
vinnustéttir. Nægir þar að
benda á dæmi eins og hávaxta-
stefnu ofan á verðtryggingu lána
og mikinn samdrátt í niður-
greiðslum. Kvótakerfið í land-
búnaði hefur mistekist í veiga-
miklum atriðum og bitnað harð-
ast á litlum bújörðum sem eru
margar og skipta miklu í
byggðakeðjunni. Tíðar breyt-
ingar á fóðurbætisskatti hafa
gert bændum erfitt fyrir um
skipulag framleiðslunnar og
þrátt fyrir skattinn blasir nú við
veruleg offramleiðsla mjólkur-
afurða á nýjan leik eftir tíma-
bundinn samdrátt. Stjórnvöld
draga úr hömlu að taka ákvarð-
anir varðandi framleiðslumagn,
áburðarverð og annað er lýtur
að hagstjórn í búrekstri. Bænd-
ur fá greiðslur fyrir framleiddar
afurðir seint og illa og endanlegt
uppgjör fyrir síðasta verðlagsár
(1983 - 1984) fékkst ekki fyrr
en nær hálfu ári eftir að því lauk.
Óvissa ríkir um útflutningsbæt-
ur og aðra mikilvæga þætti varð-
andi búskapinn.
Verðlagningarkerfi búvöru er
meingallað og vantar mikið á að
kostnaðarliðir séu rétt áætlaðir
í verðlagsgrundvellinum.
Allir þessir þættir til samans
og fleiri ótaldir hafa leitt til gíf-
urlegrar kjaraskerðingar hjá
bændastéttinni sem stóð höllum
fæti fyrir vegna óhjákvæmilegra
framleiðslutakmarkana. Launa-
þátturinn í búreikningum hefur
rýrnað stig af stigi á meðan til-
kostnaðurinn hækkar stöðugt
og framundan er gífurieg hækk-
un á áburðarverði. Fjölmargir
bændur berjast nú í bökkum og
skrimta í náð upp á krít hjá
kaupfélögum og öðrum afurða-
sölufélögum. Margir sjá ekki
fram úr erfiðleikunum, hvorki
varðandi afborganir af lánum,
þar á meðal skuldbreytingarlán-
um sem tekin voru í fyrra, né
heldur hvernig greiða á áburð á
komandi vori.
Ástandið í sveitum landsins
hefur aldrei verið jafnalvarlegt
síðan á kreppuárunum á fjórða
áratug aldarinnar og fjöldi
bænda mun flosna upp af búum
sínum á næstunni ef svo fer sem
Stórfelldir erfíðleikar hjá
bændum vegna stj órnarstefnunnar
1 H
Þingmenn Alþýðubandalagsins flytja tillögu á Alþingi um
úttekt á fjárhagsvanda bænda og ráðstafanir í landbúnaði
Ný framleiðsluráðslög?
Frumvarp til nýrra fram-
leiðsluráðslaga fyrir landbúnað
okkar er nú í burðarliðnum eftir
langar fæðingarhríðir. Hér er
um að ræða algera uppstokkun
á þeim lögum, sem kölluð hafa
verið vinnulöggjöf bænda. 111-
gjarnar tungur segja, að eftir
japl og jaml og fuður í nefnd
stjórnarflokkanna, hafi þeir Eg-
ill og Birgir ísleifur skellt sér í
að skrifa textann og framsókn
síðan skrifað þar upp á. Að-
lögun að svokölluðu frjálsræði í
markaðs- og sölumálum er a. m.
k. eitt aðalsmerki frumvarpsins.
Til að fegra breytingar fyrir
bændum eru gefin stór og fögur
fyrirheit um rétt verðuppgjör
afurða þeirra á réttum tíma, en
fá svör fást við því, hvernig
framkvæma skuli.
Aukið vald er fært yfir í land-
búnaðarráðuneytið m. a. varð-
andi búvöruframleiðsluna og
lokaákvörðun um skipulag
hennar og einstaka þætti. Þetta
munu textahöfundar hafa gert
til að blíðka Jón Helgason.
Annars er ýmislegt til bóta í
þessum breytingum einnig og
m. a. má þar sjá hluta af löngu
mótuðum tillögum Alþýðu-
bandalagsins, sér í lagi varðandi
beina samninga bænda og ríkis-
valds.
Stéttarsamband bænda var
kallað til aukafundar til um-
fjöllunar um málið og fengu
menn tæpan sólarhring til
skoðunar og afgreiðslu álits.
Mjög veruleg gagnrýni og tor-
tryggni kom fram á þessum
fundi auk þess sem vinnubrögð
voru harðlega gagnrýnd. Niður-
staðan varð sú, að fundurinn
kaus sex manna nefnd til að
fylgjast með málinu gegnum
þingið. Fróðlegt verður að sjá,
hversu því eftirlitsstarfi reiðir
af. Enn fróðlegra verður þó að
sjá framkvæmd faguryrðanna
um fullt verð til bænda á réttum
tíma. Þar mun öllu vísað á af-
urðasölufélögin án allrar trygg-
ingar þess fjármagns, sem til
þarf.
Bændur um allt land, sem nú
eru að rísa upp til nýrrar baráttu
fyrir tilvist sinni, verða að fylgj-
ast með þessum málum og láta
í sér heyra um þau.
horfir og leita á vinnumarkað í
þéttbýli þar sem þrengir að og
óvissa ríkir um framtíðina.
Afleiðingar slíkrar þróunar
eru ekki aðeins ógnvænlegar
fyrir sveitirnar heldur engu
síður fyrir þá þéttbýlisstaði er
þeim tengjast og byggja í ríkum
mæli á úrvinnslu landbúnaðar-
afurða og þjónustu við aðliggj-
andi sveitir.
Það bætir ekki úr skák að
stefnumörkun varðandi nýjar
búgreinar, svo sem loðdýrarækt
og fiskeldi, hefur verið óljós og
losaraleg og fyrirgreiðsla og
stuðningur af opinberri hálfu
ófullnægjandi.
Óhjákvæmilegt er að veita
þeim sem ráðast í nýja fram-
leiðslu, svo sem loðdýrarækt,
aðstoð og aðlögunartíma, m. a.
varðandi lánskjör og afborganir
af lánum.“
Þannig er ástandinu lýst í
greinargerð með þingsályktun-
artillögu, sem 5 þingmenn Al-
þýðubandalagsins flytja og lögð
var fram á Alþingi fyrir páska.
Fyrsti flutningsmaður tillögunn-
ar er Hjörleifur Guttormsson.
Sjálf tillagan er birt í heild á
öðrum stað hér í blaðinu, en
1 sumri og sól á Asknesi
í Mjóafirði.
Ljósm. Sig. Arnfinnsson.
með henni er tekið á mjög brýnu
máli, sem stjórnarflokkarnir
hafa í engu sinnt, heldur þvert
á móti bundið bændum hvern
baggann öðrum þyngri með
stefnu sinni ekki síður en launa-
fólki.
Frá blaðinu
Þetta tbl. er prentað í all-
miklu stærra upplagi en vana-
lega og því er dreift í allar sveitir
í Austurlandskjördæmi.
Ritnefnd.
Bílasala - Bílaskipti
Vantar bíla á söluskrá
Benni & Svenni
S 6399 & 6499