Austurland - 25.04.1985, Side 4

4
FIMMTUDAGUR, 25. APRÍL 1985.
Viðtal við Álfhildi Ólafsdóttur, bónda og ráðunautá Akri í Vopnafirði:
Starf kvenna í sveit er huldustarf
AUSTURLAND fór fram á
viðtal við Álfhildi um störf
hennar og skoðanir á málefnum
landbúnaðarins og varð hún
góðfúslega við þeim tilmælum.
Hún var fyrst spurð:
□ Hvaðan ber þig að hingað
á Austurland?
■ Ég er fædd og uppalin í
Gerði í Hörgárdal í Eyjafjarð-
arsýslu. Eftir búfræðikandi-
datspróf frá Bændaskólanum á
Hvanneyri kenndi ég í þrjú ár
við Bændaskólann á Hólum. En
hingað í Vopnafjörð fluttist ég
á síðastliðnu sumri og hóf þá
störf sem héraðsráðunautur hjá
Búnaðarsambandi Austur-
lands.
□ Hafa ekki fáar konur lokið
þessu námi hér á landi eða starf-
að sem ráðunautar?
■ Til þessa hafa fimm konur
lokið búfræðikandidatsprófi
frá Hvanneyri og nokkrar hafa
sótt hliðstæða menntun til ann-
arra landa. Pær starfa nú m. a.
við Rannsóknastofnun land-
búnaðarins og Bændaskólann á
Hólum, en ég er víst eina konan
meðal héraðsráðunauta.
□ / hverju er starf þitt sem
héraðsráðunautur fólgið?
■ Mér er ætlað að sjá um alla
ráðunautaþjónustu hér í tveim-
ur nyrstu hreppunum, Skeggja-
staða- og Vopnafjarðarhreppi,
og ganga í störf annars staðar á
búnaðarsambandssvæðinu, eftir
því sem tími og aðstæður leyfa.
T. d. sá ég um jarðabótamæling-
ar og hey- og jarðvegssýnatöku
í Hlíðar- og Jökuldalshreppi
síðastliðið haust.
Annars er erfitt að lýsa þessu
starfi í stuttu máli því að það
rekur margt á fjörurnar. Síðan
ég byrjaði hér má nefna mæling-
ar fyrir skurðum, mælingar á
styrkhæfum jarðabótum, sýna-
töku og skil á niðurstöðum
þeirra til bænda, flokkun refa til
ásetnings og svo ótalmargt sem
upp kemur frá degi til dags.
Svo tók ég að mér að safna
upplýsingum um búrekstur í
Vopnafirði vegna byggðaþróun-
aráætlunar sem verið er að gera
fyrir byggðarlagið og það hefur
tekið æði tíma.
□ Nú ert þú líka bóndi jafn-
framt ráðunautarstarfinu.
■ Já, ég er aðili að Félagsbú-
inu í Engihlíð ásamt fjórum
öðrum ábúendum.
Pað verður auðvitað að telj ast
aukastarf, en ég get gripið í verk
á kvöldin og um helgar. Þessa
dagana tekur minkabúrasmíði
mestan tíma.
□ Pið eruð þá með nýjar bú-
greinar? Hvers konar búskap
stundið þið annars?
■ Það má segja að kýrnar séu
máttarstoðir búskaparins, en
hér er líka fé, og svo byrjuðum
við með nokkrar minkalæður í
vetur.
Mér finnst gæta fullmikilla
fordóma hjá mörgum gagnvart
minkunum. Mér finnst þeir
skemmtilegar skepnur og hing-
að til a. m. k. hefur verð á
minkaskinnum verið stöðugra
en á refaskinnunum.
□ Viltu segja eitthvað um þá
miklu erfiðleika, sem við er að
fást í landbúnaðinum, og hvað
er til úrbóta?
■ Það kom fram í könnun-
inni sem ég nefndi hér áðan að
eitt helsta áhyggjuefni bænda
hér í Vopnafirði er, hversu seint
og illa greiðslur fást fyrir sauð-
fjárafurðir. Auk þess eru okur-
vextirnir, sem nú eru látnir við-
gangast, flesta lifandi að drepa
og þá ekki síst þá, sem ekki fá
tekjur til að mæta útgjöldum
fyrr en eftir dúk og disk. Þó má
sauðfjárrækt ekki dragast sam-
an hér, því að þá stefnir í óefni
með smalanir á haustin. Og
sama gildir með sláturhúsið -
rekstur þess má varla við fjár-
fækkun. Enda veit ég ekki hvar
á að búa með sauðfé á íslandi,
ef ekki þar sem afréttirnar eru
bestar.
í viðbót má nefna það, að
sláturúrgangur er þýðingarmik-
ill hluti loðdýrafóðursins og það
eru miklar líkur á, að loðdýra-
ræktin eflist hér mjög á næstu
árum. í því sambandi vil ég þó
nefna, að ef loðdýraræktin í
landinu á að aukast jafn mikið
og nú er um talað, verða stjórn-
völd að bregðast skjótt við með
útvegun fjármagns bæði til bú-
anna sjálfra og fóðurstöðvanna.
Mér skilst að Stofnlánadeild
landbúnaðarins hafi ekki úr of
miklu að spila til þessara mála
auk þess sem lánareglur hennar
leyfa ekki, að lánað sé til búa
sem eru í vanskilum fyrir. En
staðreyndin er sú, að forsenda
þess að bóndi geti bætt skulda-
stöðu sína vegna t. d. sauðfjár-
ræktar eða jarðakaupa getur
verið, að hann fái peninga til að
komast af stað í loðdýrarækt-
inni.
Eins vil ég minna á, að þegar
gera á átak í uppbyggingu nýrra
búgreina sem enginn bóndi hef-
ur alist upp við frá blautu barns-
beini, hlýtur að þurfa að koma
til öflug leiðbeiningaþjónusta.
Það er ekki hægt að búast við,
að íslenskir héraðsráðunautar
geti bara labbað af stað einn
góðan veðurdag og leiðbeint
fjölda manns, sem er að byrja
með nýja búgrein. Til þess þurfa
þeir bæði að fá tíma frá öðrum
störfum og tækifæri til að afla
sér þekkingar á þessu sviði.
Reyndar hefur Búnaðarfélag ís-
lands og Samband íslenskra loð-
dýraræktenda reynt að bæta hér
úr með því að senda nokkra
ráðunauta á námskeið í loð-
dýrarækt í Danmörku, en það
þarf meira til því að það er of
seint að byrgja brunninn, þegar
barnið er dottið ofan í.
□ Og svona í lokin, Álfhild-
ur, hvað liggur þér helst á hjarta
varðandi sveitafólk?
■ Staða kvenna. Starf
kvenna í sveit er sennilega eitt
mesta huldustarf sem til er. í
fyrsta lagi eru þær oftast hús-
Áburðarverð nýkomið:
Hækkun verður 40%
Frá Vopnafirði.
Landbúnaðarráðherra svarar Hjörleifí
27. mars sl. bar Hjörleifur
Guttormsson fram fyrirspurn á
Alþingi til landbúnaðarráð-
herra um breytingar á niður-
greiðslum á landbúnaðarvörum
á undanförnum árum. Jón
Helgason, ráðherra hefur nú
svarað fyrirspurninni, og stað-
festir gífurlegan samdrátt á
niðurgreiðslum á öllum helstu
landbúnaðarafurðum í tíð nú-
verandi ríkisstjórnar.
Þannig kemur m. a. fram í
svari ráðherrans, að kindakjöt
er nú 31% dýrara til neytenda
en ef sama niðurgreiðsluhlutfall
væri í gildi og á árinu 1982.
Mjólk er á sama hátt 43% dýrari
og smjör 51% dýrara en ef
niðurgreiðslur væru hinar sömu
og fyrir þremur árum.
Á síðustu 10 árum hefur aldrei
verið varið jafn lítilli fjárhæð til
niðurgreiðslna á landbúnaðaraf-
urðum og nú og á síðasta ári.
Árið 1984 voru notaðar til niður-
greiðslna 773 millj. kr., en 1864
millj. árið 1982, fært til sama
verðlags, þannig að samdráttur-
inn er 240%. Á árabilinu 1975 -
1984 eru minnstar niðurgreiðslur
1984, þ. e. 773 millj., næstminnst-
ar 1977 eða 933 millj., en öll
önnur ár til muna hærri. Áhrifin
á vöruverð eru samsvarandi.
Stefna ríkisstjórnarinnar að
lækka eða afnema niður-
greiðslur eins og nú er komið
dregur að sjálfsögðu úr sölu
hefðbundinna landbúnaðar-
afurða og íþyngir barnmörgum
fjölskyldum sérstaklega. Hlut-
fall niðurgreiðslna í útsöluverði
1. fl. kindakjöts nam 1. mars sl.
aðeins 10.88%, í verði mjólkur
9.09%, í smjörverði 22.84% og
í skyrverði 9%. Hins vegar er
engin niðurgreiðsla lengur á ost-
um og nautakjöti.
Þetta eru sannarlega fróðleg-
ar upplýsingar fyrir bændur og
neytendur og táknrænar fyrir
stefnu ríkisstjórnarinnar.
H. G. / B. S.
Um 20. mars sl. lagði Hjör-
leifur Guttormsson fram fyrir-
spurn á Alþingi til landbúnaðar-
ráðherra um, hvað gert sé ráð
fyrir mikilli hækkun á áburðar-
verði til bænda í vor, ástæður
fyrir hækkun verðsins og ráð-
stafanir af hálfu ríkisstjómar til
að auðvelda bændum áburðar-
kaup.
Fyrirspurnin kom til umræðu
2. apríl, degi eftir að áburðar-
verð á að liggja fyrir skv. erind-
isbréfi fyrirstjórn Áburðarverk-
smiðjunnar. Jón Helgason,
landbúnaðarráðherra gat lítil
svör veitt. Stjórn Áburðarverk-
smiðjunnar hafði aðeins sent
honum gögn um afkomu og
horfur hjá fyrirtækinu, en engar
tillögur gert til ráðherra um
áburðarverð í vor. Hjörleifur
benti á, að í erindisbréfi stjórn-
arinnar segir í þessu sambandi,
að verkefni stjómarinnar sé:
„að gera tillögur til landbúnað-
arráðherra um áburðarverð,
sem ákveður það. Tillögur skulu
sendar ráðherra þannig að hann
hafi að lágmarki 15 daga til
ákvörðunar áburðarverðs. Hafi
áburðarverð ekki verið ákveðið
af ráðherra fyrir 1. apríl ár hvert,
enda sé liðinn 15 daga frestur,
skal stjómin ákveða það.“
Það hefur síðan gerst, að
ríkisstjórnin hefur fjallað um
málið og ákveðið ráðstafanir til
styrktar verksmiðjurekstrinum
þannig að áburður til bænda
þurfi ekki að hækka „nema um
40%“. Á móti framlagi ríkisins
til verksmiðjunnar er gert ráð
fyrir, að „ríkið fái tolla af kjarn-
fóðurinnflutningi síðar á árinu“,
skv. frásögn Morgunblaðsins.
Það var svo loks nú alveg ný-
lega, að áburðarverðið var
ákveðið og hækkar það um 40%
frá fyrra ári.
Full ástæða er til að gagnrýna
allan þennan seinagang í verð-
lagningu áburðar, sem er stór
þáttur í rekstri búanna og skiptir
miklu máli fyrir ákvarðanir
bóndans um ræktun og fram-
leiðslu mörg ár fram í tímann.
H. G.
Álfhildur Ólafsdóttir.