Austurland - 03.10.1985, Blaðsíða 2
2
FIMMTUDAGUR, 3. OKTÓBER 1985.
---------Austurland-------------------
MÁLGAGN ALÞÝÐUBANDALAGSINS
Ritnefnd: Elma Guömundsdóttir, Guðmundur Bjarnason, Einar
Már Sigurðarson, Sigrún Þormóðsdóttir og Smári Geirsson.
Ritstjóri: Birgir Stefánsson (ábm.) 1S7750 og 7756.
Auglýsingar og dreifing: Aðalbjörg Hjartardóttir - Pósthólf 31
— 740 Neskaupstað — S7756.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar: Egilsbraut 11, Neskaupstað
®7750 og 7756.
Prentun: Nesprent.
ÚTG.: KJÖRDÆMISRÁÐ ALÞÝÐUBANDALAGSINS
Á AUSTURLANDI
Stjórnarstefnan er ógnun við Iandsbyggðina
Aðalfundur Kjördæmisráðs Alþýðubandalagsins
á Austurlandi, sem haldinn var um sl. helgi vekur
athygli á því í ítarlegri stjórnmála- og byggðamála-
ályktun, að stefna ríkisstjórnarinnar kemur ekki að-
eins hart niður á launafólki, heldur bitnar hún harka-
lega á landsbyggðinni sérstaklega.
Þetta kemur m. a. fram í hraklegri rekstrarstöðu
sjávarútvegsins, óviðunandi kjörum fiskvinnslufólks,
samdrætti í hefðbundnum landbúnaðarafurðum,
samdrætti í framkvæmdum úti á landi og fólksfækkun
þar, meðan fólki fjölgar hlutfallslega meira á höfuð-
borgarsvæðinu en áður.
Síðan segir í ályktun kjördæmisráðsins: „Kjör-
dæmisráðið telur brýnt, að fólk fylki sér um nýja og
öfluga byggðastefnu, sem m. a. feli í sér:
# valddreifingu til héraða og sveitarfélaga,
# aðstöðujöfnun fyrir atvinnulífog íbúa byggðarlag-
anna,
# sanngjarnan hlut landsbyggðarinnar í þeim arði,
sem fólkið þar leggur til þjóðarbúsins.
Til að ná þessum markmiðum leggur kjördæmisráð
Alþýðubandalagsins m. a. áherslu á:
# að leiðrétta verður rekstrarstöðu frumvinnslu-
greina þannig að þær geti tryggt lífvænleg kjör og
þróast með eðlilegum hætti,
# að treysta þarf samtakamátt landsbyggðarinnar
með öflugri einingum en nú er, t. d. með stækkun
sveitarfélaga og héraðsstjórnum, sem kosið verði
til í beinum, lýðræðislegum kosningum,
# að slíkar einingar þurfa að fá aukið fjármagn og
sjálfstæða tekjustofna til að takast á við ný verk-
efni,
# að færa ber opinbera þjónustu og ákvarðanir er
henni tengjast út í landshlutana, m. a. á sviði
skólamála, heilbrigðismála og samgangna,
# að sérstaka áherslu þarf að leggja á að auka hlut-
deild landsbyggðarinnar á sviði verslunar og við-
skipta, einnig í utanríkisviðskiptum,
# að auka þarf ráðgjöf í atvinnulífi og koma upp
öflugum þróunarsjóðum í hverjum landshluta, er
m. a. taki við verkefnum Byggðastofnunar.
Alþýðubandalagið á Austurlandi skorar á lands-
byggðarfólk, óháð því hvar það hefur skipað sér í
flokka, að fylkja sér gegn stefnu núverandi ríkis-
stjórnar og sameinast þess í stað um nýja, lýðræðis-
lega byggðastefnu, sem taki mið af heildarhagsmun-
um landsmanna.“
Bryndís Þórhallsdóttir:
Bónusinn fylgifískur lágra launa
Bónuserindi flutt á aðalfundi kjördæmisráðs Alþýðubandalagsins
Fundarstjóri, góðir fundar-
menn.
Ég er ekki hingað komin til
að leggja til neinar úrbætur í
fiskvinnu í landinu, heldur
langar mig til að ræða lítillega
kjör og aðbúnað þeirra fjöl-
mörgu kvenna sem vinna í
frystihúsum víðsvegar um
landið.
Ég þykist trúlega geta talað
af nokkurri reynslu því að ég
hef unnið í frystihúsi undanfarin
átta ár.
I hér um bil öllum frystihús-
um er unnið í bónus eða á fínu
máli eftir afkastahvetjandi
launakerfi.
Bónus er þó nokkuð flókið
fyrirbæri, eins og fram kom í
fréttum af bónussamningunum
á dögunum, en í stuttu máli má
segja að mikil vinnuafköst og
góð nýting á hráefni skili þeim
konum mestum tekjuauka sem
verkið vinna, og vinnuaðstaða
þeirra einkennist af kyrrstöðu,
bindingu við vinnuna og miklum
vinnuhraða.
Enda þótt karlmenn hafi
fundið upp bónusinn og hafi
fundið upp bónusgrunn, staðal-
tíma, marknýtingu og fastanýt-
ingu þá vinna eingöngu konur í
bónus í frystihúsunum.
Með öðrum orðum, karlarnir
vilja ekki vinna eftir þessu fína
afkastahvetjandi vinnulauna-
kerfi, sem þeir bjuggu til.
í bónusvinnu má bæði finna
kosti og galla. Möguleiki er að
tvöfalda launin sín, mikil ósköp,
og það sjá flestir við bónusinn,
því að tímakaup í frystihúsi er
svo lágt, að það tekur því varla
að tala um það og svo má líka
segja að starfið sé ekki eins ein-
hæft þegar maður er alltaf að
keppast við að fá heldur fleiri
krónur í dag en í gær, og fyrir
frystihúsin borgar sig að láta
vinna eftir bónuskerfi því að af-
köstin vaxa.
En gallar í þessu kerfi eru ansi
margir. Afköstin eru á kostnað
gæðanna og að vinna eftir þessu
kerfi til að hafa upp úr því er
gífurlegt erfiði svo að ekki sé
meira sagt. I vinnu sem þessari,
þar sem mikil endurtekning er
á sömu hreyfingum, þ. e. einhæf
vinna, þá er stöðugt álag á viss-
um vöðvum, og ég er með það
alveg á hreinu að hver einasta
kona sem hefur unnið 1 eða 2
ár í bónus í frystihúsi er slæm
af vöðvabólgu sem aftur getur
leitt af sér taugaspennu, kvíða,
þunglyndi og svefnleysi.
Já, ég býst við að ykkur of-
bjóði vælutónninn í mér en mér
dettur oft í hug það sem var sagt
við mig í vetur: „Blessuð góða
farðu nú að hætta í þessum
bónus, svo þú verðir ekki fimm-
tug áður en þú verður fertug."
En talandi um álagið í vinn-
unni þá finnst mér dálítið merki-
legt á þessum tímum framfara
og þekkingar á flestum sviðum,
hvað dæmalaust lítið er gert til
þess að gera okkur fiskvinnuna
léttari og þægilegri. Borðin eru
t. d. þannig að það er illmögu-
legt að sitja við þau, fyrir utan
það að það eru óvíða til stólar
undir rassinn á okkur, þó að við
vildum prófa, þau eru öll ná-
kvæmlega jafn há. Æskileg hæð
frystihúskvenna sýnist mér að
ætti að vera svona 1.70.
Eina breytingin sem sýnilega
hefur orðið á þessum borðum
er að þau standa nú á álfótum í
staðinn fyrir tréfótum.
Hér ekki alls fyrir löngu ruku
menn upp til handa og fóta þeg-
ar uppgötvaðist að fólk sem
vinnur við tölvu- og sjónvarps-
skerma væri farið að kenna veiki
í augum sem kölluð er skjá-
þreyta. Hvað ætli við fisk-
vinnslukonur þurfum að rýna
mörg ár í ljósaborðin áður en
uppgötvast hjá okkur einhvers
konar flúrpípuþreyta?
En það á heldur ekki að þegja
yfir því sem vel er gert, hjá okk-
ur hefur t. d. ekki staðið á því
að fá gúmmímottu að standa á,
þegar manni er farið að finnast
steingólfið einum of hart og
kalt.
Það má kannski færa rök fyrir
því að þetta sé okkur konunum,
sem vinnum við fiskinn, sjálfum
að kenna. Við erum ekki nógu
duglegar að heimta úrbætur.
Allavega erum við varla nógu
duglegar að standa upp og láta
í okkur heyra í stórum hópi. Við
berum öllu við, að við kunnum
ekki, þorum ekki, viljum ekki,
svo er líka dálítið vinsælt að
segja. „Það þýðir ekki“. En við
megum passa okkur á því að láta
ekki karlana tala okkur í kaf,
við verðum að láta heyrast í
okkur líka.
Það er mikið talað í hópi fisk-
vinnslufólks um einhæfni vinn-
unnar og vinnuleiðann og í litlu
byggðarlögunum úti á landi þar
sem atvinna er fábreytt og allar
starfandi hendur vinna í frysti-
húsinu á staðnum, nema þessar
tvær eða þrjár sem vinna í kaup-
félaginu, þá er það kannski ekki
erfiðið, vosbúðin og einhæfnin
sem skapar mesta leiðann, held-
ur tilhugsunin, - það að vita að
maður getur ekki skipt um starf.
Hugsunin um það að þegar
maður fer að eldast og lýjast þá
stendur maður enn við sama
borðið í frystihúsinu og maður
stóð fyrir 20 árum og er enn að
rembast við að ná toppnum í
bónusnum.
En það er auðvitað ljóst að á
meðan stefnan er að fjölga
endalaust á suð-vesturhorninu
þá fjölgar ekki atvinnutækifær-
um á landsbyggðinni og því
verður varla neitað, að það er
töluvert til í því sem sagt var við
mig um daginn að það væri
ósköp gott að búa úti á landi,
en í Reykjavík væru tækifærin.
Það er oft gagnrýnt að fisk-
verkunarfólk sæki illa fundi í
sínum verkalýðsfélögum. Ýmist
telst það vera vegna lengdar
vinnudagsins, skorts á sjálfs-
trausti til að standa upp og tala,
áhugaleysi eða bara vonleysi um
árangur, því að eins og segir í
könnun Gylfa Páls Hersis og
Sigurlaugar Gunnlaugsdóttur
sem þau gerðu snemma vetrar
1982 á hag fiskverkunarfólks,
telur þriðjungur þess sig hafa
takmarkaða möguleika á að
ræða við vinnufélaga í vinnu-
tímanum og finnst samheldni
eða samstaða miður góð eða
beinlínis slæm og helmingi
þeirra kvenna sem unnu í ein-
staklingsbónus fannst samstað-
an slæm.
Það var talað um það í vor að
taka fiskvinnslufólk út úr samn-
ingum og semja sér fyrir það.
Hver var kauphækkunin hjá
okkur þá eftir öll þau fallegu
orð? Andvirði tveggja lítra af
mjólk á dag. Sem sagt það voru
mjólkurfernusamningarnir.
Megnið af því fólki sem vinn-
ur í frystihúsunum eru skóla-
krakkar, eldra fólk og fólk sem
hefur ekki mikla skólagöngu að
baki og þegar atvinnurekendur
eru orðnir leiðir á að auglýsa eft-
ir fólki með þessa eiginleika, og