Eining - 01.04.1963, Blaðsíða 8

8
EINING
BJÖRN GUÐMUNDSSON
Aður kennari og skólastjóri núpsskóla
Alltaf eru það vissir menn, sem verða
öðrum fremur minnisstæðir. Björn Guð-
mundsson var einn þeirra. Bæði vegna
baráttumáls þessa blaðs og vinsemd-
ar Bjöms við ritstjóra þess, á hann
vissulega skilið að blaðið geymi mynd
hans og nokkur minningarorð. Það
verður þó aðeins fárra orða vitnisburð-
ur. Honum og starfi hans hefur þegar
verið lýst í hinum víðlesnari blöðum og
mun það geymast þar og víðar.
Strax við fyrsta handtak duldist gesti
ekki það, að Björn var maður festunnar
og traustleikans, og með þeirri festu,
skapgerðarþroska og manndómi, lagði
hann hverju góðu málefni lið, sem hann
náði til. öll framfaramál studdi hann
og var víða í forustu, bæði í ungmenna-
félagsskapnum, kaupfélagsmálunum,
sparisjóðsmálum, sem hreppstjóri,
kennari, skólastjóri og fleira, og ekki
varð bindindismálið þar útundan. Heill
og sterkur var hann alls staðar, þar
sem hann lagði fram góða starfskrafta
sína. Numið hafði hann góð fræði og
einnig það, hvers konar manngerð
sæmir þeim bezt, þarf ekki annað en
nefna Askov í Danmörku og svo sam-
vistirnar við séra Sigtrygg Guðlaugs-
son að Núpi, en á undan voru gengnir
bæði Flensborgarskóli og Kennaraskól-
inn. Hann mótaðist einnig á þeim árum,
þá manndómur þótti meira virði en pen-
ingar.
Það var gott að kynnast Birni Guð-
mundssyni. í fari hans var eitthvað sér-
lega traustvekjandi, hlýtt og notalegt.
Alloft kom ég að Núpi, þreyttur af
göngu í þeim erindum að flytja í skól-
anum erindi, og það var alltaf tilhlökk-
un að hitta húsráðendur Núpsskóla og
nokkra úrvalsmenn á staðnum. Stund-
um hafði leið mín legið samdægurs
vestan frá Arnarfirði, yfir fjallið til
Þingeyrar, þaðan með ferju að Gemiu-
falli og svo áfram gangandi út að Núpi,
og þá var farandmaður tekinn að þreyt-
ast. Þetta endurtók sig alloft um 10 ára
skeið, en ævinlega hvarf öll þreyta,
þegar Björn var búinn að rétta manni
sína hlýju hönd og bjóða mann velkom-
inn. Ævinlega voru nemendur skólans
góðir tilheyrendur, en ekki skemmdi
að hafa á meðal þeirra tilheyrendur
eins og Björn, séra Sigtrygg Guðlaugs-
son og bróðir hans Kristinn Guðlaugs-
son og annað ágætisfólk í þessu mark-
verða skólahverfi. Margar eru minning-
arnar góðar frá þessum árum.
Björn var góður ræðumaður og kenn-
ari, en honum var fleira til lista lagt.
Líklega hefði hann getað orðið góður
læknir, listamaður og leikari. Hann var
mörgum góðum hæfileikum búinn.
I góðri minningargrein í Tímanum
2B. febrúar sl. kemst Jóhannes Davíðs-
son svo að orði:
„Um veturnóttaskeið 1908 var ung-
mennaskólinn á Núpi settur í þriðja
sinn.
Þegar skólastjórinn — og stofnandi
skólans — séra Sigtryggur Guðlaugs-
son hafði flutt skólasetningarræðu sína,
gekk ungur maður og íturvaxinn, hvat-
lega upp að kennarapúltinu og hóf ræðu
sína á þessum orðum: „Sum lög hafa
forspil“. Lagði hann út af þessum orð-
um í snjallri og hrífandi ræðu. Sagði
hann, að skólinn ætti að vera forspil
lífsstarfs okkar nemendanna. Þessi
maður var Björn Guðmundsson, sem
þetta haust var að hefja kennaraferil
sinn við Núpsskólann, sem varð bæði
langur og heilladrjúgur. Þó að við Björn
værum báðir fæddir og upp aldir í sömu
sveitinni, hafði ég þó ekki séð hann
áður. Ég varð strax heillaður og hrifinn
af þessum glæsilega manni og hinni góðu
ræðu, er hann flutti.
Kynni okkar Björns urðu bæði löng
og allnáin, fyrst var hann kennari minn,
síðan leiðtogi í félagsmálum, og síðan
langa ævi náinn samstarfsmaður í fé-
lags- og sveitarmálefnum. Það er mér
því bæði ljúft og skylt að minnast þessa
vinar og samferðamanns að leiðarlok-
um.
Björn Guðmundsson var fríður mað-
ur og glæsilegur. Hann var hár vexti,
beinvaxinn, vel limaður og vel farinn
í andliti, ennið hátt og hvelft, brúnir
dökkar og hárið hrafnsvart og liðað. Yf-
irskegg bar hann á yngri árum, fagur-
lega snyrt. Allur svipur mannsins lýsti
gáfum og góðmennsku. Handtakið var
hlýtt og fast. Ljúfmennska og birta var
eins og hjúpur, er fylgdi persónu hans
og viðmóti hvar sem hann kom fram.“
Björn Guðmundsson var Vestfirðing-
ur, fæddur að Næfranesi í Dýrafirði —
fallega firðinum — 26. júní 1879. Hann
var ágætur fulltrúi hins góða vestfirzka
kyns. Hans minnumst við margir með
þökk og virðingu.
- □ -
AMMA
Þjóöleg frceöi og skemmtun
Svo heitir allsjáleg og vönduð bókr
sem út kom árið 1961, prentuð í prent-
smiðju Björns Jónssonar h.f. AkureyrL
Safnað hafa og búið undir prentun:
Finnur Sigmundsson, landsbókavörðurr
Steindór Steindórsson, yfirkennari og
Árni Bjamason, bókaútgefandi. Bókin
er 464 blaðsíður og kennir þar margra
grasa og misjafnlega er lesmálið
skemmtilegt, en þar er allmikinn þjóð-
legan fróðleik að finna.
Ekki verður að þessu sinni skráð hér
nein lýsing á bókinni, en gott sýnis-
horn af efni hennar er t. d. stuttur
kafli: Vr endurminning'um Baldvins
Bárdals. Fyrst eru nokkrar línur um
uppruna og æviferil mannsins, og svo
þetta tekið úr minningum hans.
„ Vorið 1858 fluttu foreldrar mínir
að Sandvík. Það vor var aftaka hart.
Sögðu gamlir menn og fróðir, að ekki
hefði komið jafn hart vor síðan 1835.
Is lá fyrir öllu Norðurlandi í apríl og
maí, en þó ekki landfastur. Sum-
arið varð gott og grasvöxtur í
meðallagi um sláttarbyrjun. Nýting
varð þó slæm í Bárðardal og víðar,
því í júlí- og ágústmánuði voru mikl-
ar rigningar með kulda og setti snjó
ofan í mið fjöll. Náðust töður víða í
dalnum ekki fyrr en seinast í ágústmán-
uði og voru þá orðnar meira eða minna
skemmdar. Um haustið var líka bág
veðrátta. I lok septembermánaðar kom
mikil fönn og urðu skaðar á sauðfé.