Eining - 01.08.1963, Side 2

2
EINING
mikla hraða og umsvifum nútímans
erum vér að glata mörgu af því bezta
og dýrmætasta, sem vér eigum og hlut-
um, sem dýran arf frá forfeðrum vor-
um. Af þessu skapast upplausn og
ringulreið á mörgum sviðum. — Eitt
af því dýrmætasta, sem vér erum að
glata er hinn trúarlegi arfur. — Trú-
aráhuginn fer dvínandi hjá þjóð vorri
og raunar mörgum fleiri þjóðum, það
er samdóma álit allra, sem um þessi
mál fjalla. Þetta þarf ekki að rök-
styðja, þetta er öllum ljóst. En margir
eru þeir, sem ekki gera sér grein fyrir
því, hve miklu vér glötum með slíku,
og til eru þeir menn, sem vilja kasta
guðstrúnni eins og slitnu fati, sem
hætt er að nota og þarflaust að nota
lengur.
Ég sagði áðan, að upplausn fylgdi
þar í kjölfar, sem trúnni er kastað.
Þetta væri auðvelt að rökstyðja með
fjölmörgum dæmum.
Fyrir skömmu barst mér í hendur
grein, sem kemur inn á mál þessu
skyld. Þar segir m.a. eitthvað á þessa
leið: Kennari átti nýlega tal við verka-
mann í höfuðborg vorri, sem var að
vinna við að breyta og brjóta niður
hluta af nýlega byggðu húsi, sem þótti
víst ekki nógu nýtízkulegt. Hann sagði:
Hversvegna eruð þið, mætu menn að
brjóta þetta niður alveg nýsmíðað?
Aðrir mætari en við skipa svo fyrir,
sagði hinn. Hér ræðir aðeins um and-
artak úr daglegu lífi. Augnabliksmynd
af ráðleysi og óhófi hákröfunnar. Vér
brjótum niður annað og meira, það
sem dýrmætara er en steyptir veggir,
jafnvel þótt nýlegir séu. Taugar
barna og svefnfrið brjótum vér niður,
ef trúa má orðum lækna, með kvik-
myndum, útvarpi, sjónvarpi, þar sem
vel er að verki verið og hákröfum
skemmtanalífs er fullnægt. Vér troðum
ýmsum góðum siðum í börnin á heim-
ilum og í skólum, en troðum svo sömu
siði niður í skemmtanaiðnaðinum og
skemmtanalífinu.
\ Þannig segir m.a. í hinni athyglis-
verðu grein. Og ég spyr, hvert stefnir?
Ber oss ekki að snúa aftur?
Um hákröfu skemmtanalífsins vil ég
ræða nokkru nánar, því að henni er
nátengt mesta vandamál vor íslend-
inga í dag, áfengisbölið.
Það vantar sízt þær raddir, sembót
vilja mæla áfenginu og reyna að telja
sjálfum sér og öðrum trú um, að það
sé hvorki svo hættulegt né skaðlegt
sem af er látið. Þessir menn segja:
Áfengi á að nota í hófi, það gera allar
menningarþjóðir og allir siðfágaðir
menn.“ Áfengið er hinn bezti gleði-
gjafi ef þess er neytt með skynsemi
og hófsemd. Áfengið á ekki, og þarf
ekki að vera bölvaldur, heldur er það
hreinustu „guðaveigar" ef svo ber
undir. Allar hinar dökku myndir, sem
templarar mála af þessu böli eru öfgar
og út í hött, enda eru templarar öfga-
menn í vonlausri baráttu!
Sá hópur er alltaf fjölmennari, sem
þannig hugsar og talar. Og ég spyr, á
þetta sjónarmið rétt á sér, eiga skoð-
anir þeirra, sem svo mæla, við rök að
styðjast? Eiga forsvarsmenn hóf-
drykkjunnar rétt á því, að mál þeirra
sé hlýtt?
Ég vil leitast við að svara því með
örfáum orðum.
Þessir forsvarsmenn hófdrykkjunnar
tala gjarnan um drykkjumenningu —
„kúltúr“, jafnvel siðfágun, og gleði,
umfram allt gleði!
0g ég spyr: Hvar hafa menningar-
áhrif orðið ríkari, þar sem áfengi er
haft um hönd? Fæst aukin siðfágun
við áfengisneyzlu? Hefur áfengið skap-
að hina sönnu, varanlegu gleði? Hvar
hefur það orðið gleðigjafi í þess orðs
eiginlegu merkingu? í einu orði: Hvar
hefur áfengið orðið til góðs?
Það vill svo til að ég hef fyglst all
náið með fréttum dagblaðanna um
slysfarir, óknytti og glæpi, semframd-
ir hafa verið hér á landi á undanföm-
um árum, og ég fullyrði að um 90% af
þeim hafa beinlínis eða óbeinlínis orð-
ið af völdum áfengisneyzlu, þessar
„guðaveigar,“ hafa verið þar með í
verki af níu tilfellum af hverjum tíu.
Og þrátt fyrir þetta halda menn á-
fram að mæla áfengisneyzlunni bót,
og telja hana skaðlitla og í sumum til-
fellum nauðsynlega fyrir þjóð vora.
Ég held að það sé fyllilega mál til
þess komið, að augu almennings á Is-
landi fari að opnast fyrir því gífur-
lega böli sem af áfengisneyzlu stafar
á fjölmörgum sviðum þjóðlífs vors.
Það er vonandi að þjóðin hafi rumsk-
að við frásagnimar um „Þjórsárdals-
förina“ frægu, og óski þess, að slíkt
endurtaki sig ekki. Ég held, að það sé
mál til komið að þjóðin snúi við á hálli
braut.
Ef einhver er hér, sem enn hefur
ekki skipað sér undir merki bindindis-
manna, vil ég segja þetta: Gerðu það
sem fyrst, jafnvel þótt þér finnistþess
ekki þörf, þín vegna, gerðu það vegna
bróður þíns, vegna barnsins þíns,
vegna framtíðar íslenzku þjóðarinnar.
Ef vér, sem eldri erum og reyndari,
viljum ekki sjálf spyma við fótum og
vera sannir leiðbeinendur fyrir æsk-
una í þessum efnum, þá er ég þess
fullviss að fjölmargar „Þjórsárdals-
ferðir“ verða famar á komandi árum,
þá bíða upplausnartímar þjóðar vorr-
ar, sem hljóta fyrr eða síðar að leiða
yfir hana það böl, sem er þyngra en
tárum taki. „Hvert það ríki, sem er
sjálfu sér sundurþykkt fær ekki stað-
izt.“
Hér er mikil alvara á ferðum, meiri
alvara en flestir gera sér ljóst. Hér
sannast orð frelsarans eins og jafnan:
„Sá, sem ekki er með mér er á móti
mér, sá, sem ekki saman safnar með
mér hann sundurdreifir.“
Og hver ber ábyrgðina á afvega-
leiddri og spilltri æsku? Fáir vildu
sjálfsagt taka þá ábyrgð á sínar herð-
ar. En ég segi: Hver annar en sá, sem
gefið hefur henni fordæmið og mögu-
leikana til svalls og óreglu. Skuld
þeirra, sem áfengis neyta er stór,
stærri en þeir gera sér ljóst. Með for-
dæmi sínu gefa þeir hinum gálausa
æskumanni kærkomið tækifæri til að
réttlæta sjálfan sig og segja: „Þetta
sama gera hinir ráðsettu borgarar,
þeir menn og þær konur, sem ég lít
upp til og vil líkjast."
Og við þann, sem ekki vill styðja
starf templara og annarra bindindis-
manna vil ég segja þetta: Viltu stuðla
að því að æsku þessa lands sé safnað
saman undir merkjum göfugra hug-
sjóna, sem bæta vilja mannlífið og
fegra, fækka slysum, glæpum og tár-
um, eða viltu sundurdreifa, senda æsk-
una aftur í nýja og nýja „Þjórsár-
dalsför" með öllum þeim afleiðingum,
sem því hljóta að fylgja. Viltu vita
barnið þitt með í slíkri för, eða viltu
vita það undir merkjum þeirra, sem
vilja heill þess og gæfu. Ertu með eða
á móti?
Það er mál til þess komið, að allur
íslenzkur almenningur spyrni við fót-
um og snúi við á för svefngöngu og
sinnuleysis og jafnvel samstöðu við ó-
sómann, það er mál til þess komið, að
íslenzkir forráðamenn sjái sóma sinn
á því að útiloka áfengisneyzlu úr öll-
um opinberum samkvæmum, og reyni
í hvívetna að vera til fyrirmyndar. Vér
þurfum öll að vinna að því göfuga
markmiði að ala upp heilbrigða, þrótt-
mikla og bindindissama æsku. Er ekki
mál til þess komið, að niður verði lögð
drykkjusamkvæmi heilla héraða, sem
nú tíðkast allvíða undir ýmsum snotrum
nöfnum? Og skörin er farin að færast
upp í bekkinn þegar slík samkvæmi eru
svo mynduð og myndirnar birtar í víð-