Eining - 01.08.1963, Síða 11

EINING
11
Ritgerð um dr.Vilhjálm Stefánsson
Dr. Richard Beck gleymir ekki vin-
um sínum og kunningjum, fremur en
velferðar- og menningarmálunum. Rit-
stjóra blaðsins sendi hann fyrir
skömmu tvær ritgerðir eftir sig, aðra
úr Lögbergi-Heimskringlu í sambandi
við 75 ára afmæli lögbergs 24. janúar
1963, og heitir sú ritgerð Ættjarðar-
Ijóð Einars Jónssonar, en hann var
ritstjóri Lögbergs um fjóra áratugi,
unnandi Islands, menntavinur og ljóð-
skáld.
Hin ritgerðin, sú miklu veigameiri
og stærri, er úr Tímariti þjóðræknis-
félags íslendinga. Hún fjallar u,m dr.
Vilhjálm Stefánsson, landkönnuðinn
fræga. Þar er hönduglega á miklu efni
tekið. Margir kannast helzt við dr. Vil-
hjálm í sambandi við rannsóknir hans
og könnunarferðir á norðurslóðum, en
þessum dugmikla manni var rnargt
gott til lista lagt. Hann var vísinda-
maður, landkönnuður, rómaður rithöf-
undur og ræðugarpur og hefði áreið-
anlega orðið góðskáld, ef hann hefði
lagt rækt við listgáfu sína og iðkað
ljóðagerð. Hann hefur ritað 24 bækur,
segir prófessor Beck, og yfir 400 rit-
gerðir. Bækur hans hafa verið þýddar
á mörg tungumál, einnig sumar á ís-
lenzku, en ekki kann ég vel við þýð-
ingu nafnsins á bók hans, The Friendly
Arctic — Heimslcautalöndin unaðslegu.
„Unaðlsegu" er ekki bezta orðið, en
slíkt eru nú smámunir.
Þess er getið í ritgerðinni, að sum-
arið 1905 hafi dr. Vilhjálmur komið
til íslands og með honum tveir skóla-
bræður hans, allir voru þeir ungir
menn. Þá hafi þeir farið út í Haf-
fjarðarey til að skoða gamlan kirkju-
garð, sem sjór var að brjóta, „svo að
mannabein lágu þar sem hráviði. Það-
an höfðu þeir með sér 86 hauskúpur
og nokkuð af beinum, en fundu enga
beinagrind heila. Þetta beinasafn var
síðan sent til Harward-háskóla og síð-
ar varðveitt við Peabody-safnið. Varð
það frægt fyrir það, að ekki fannst
ein einasta skemmd tönn í hauskúpum
þessum öllum.“ — Dr. Vilhjálmur
stundaði mannfræðinám um þessar
mundir. Þessar tannprúðu íslenzku
hauskúpur hafa sjálfsagt átt sinn
drjúga þátt í því, að Vilhjálmur Stef-
ánsson fékk mikinn áhuga á matarvís-
indum og líkamshreysti.
Hér verður ritgerð dr. Becks ekki
gerð nein frekari skil, en gaman er að
veita athygli vissum þáttum í lífi
hraustmenna og ævintýramanna. Sagði
ekki Hjálmar hugumstjóri við Örvar-
Odd:
Munum meyjar í sal og það munar-
heimstal,
sem að meyjunni fengum við hjá,
en vér gleymum ei gunn eða gínandi
unn
eða geirum o.s. frv.
Dr. Vilhjálmur Stefánsson.
Samkvæmt þýðingu Sigurðar Júl.
Jóhannessonar á ljóði Vilhjálms, Heim-
speki tvítugs manns, talar hinn tvítugi
háskólaborgari og verðandi kappi
Norðurheimskautslandanna í tveimur
stefum ljóðsins á þessa leið:
Það stórt er að vinna sigursveig,
í sögunni dýrð og hrós,
í frægðarverkum og skörungsskap
að skína sem fagurt ljós.
En öll þau verðlaun, sem veröldin á
frá valdhafa nokkurs lands,
ég fyrirlít — kýs mér konuást
og kóngsríki óbreytts manns.
Þó glaumurinn nafn mitt hefji hátt,
sú hæð er mér engin þægð;
Því konunnar ást, sem óð minn söng,
skal aldreigi mæld við frægð.
Og engin virðing, sem veröldin á
frá valdhafa nokkurs lands,
má komast til jafns við konuást,
í kjörum og líðan manns.
Það er líkast því, sem dr. Vilhjálm-
ur hafi verið hér spámaður framtíðar
sinnar og frægðar, þótt hann sækist
ekki eftir upphefðinni og rneti hana
lítils til samanburðar við hið bezta í
mannlífinu — konuást. Hjartaprúðir
menn drýgj a hetjudáðir. „Ástfanginn
maður er tífaldur maður,“ segir rit-
höfundurinn Stefan Zweig.
P. S.
* >f *
Söngvitnisflokkurirm
í Færeyjum
Mánudagskvöldið 22. júlí sl. var út-
varpað kórsöng Söngvitnisflokksins frá
Þórshöfn í Færeyjum. Ritstjóri Ein-
ingar er enginn sérfræðingur í söng
og hljómlist, en mikið var ánægjulegt
og þægilegt að hlusta á þenna söng.
Ég fór að grennslast eftir því hjá út-
varpinu, hvað hefði getað valdið því,
að þessi kórsöngur var svo hreinn og
tær, algerlega laus við allt urg við-
tökutækisins, sem oft ber töluvert á í
sambandi við kórsöng, en síður þegar
um einsöng er að ræða. Mér var tjáð,
að kórinn hefði sungið í útvarpssal og
þar hefði söngur hans verið tekinn á
segulband.
Þótt tæknin hafi þarna lagt sitt
bezta til, þá er eitt víst að söngur
Færeyinganna var ljómandi góður, lát-
laus, hreinn og tær. Textamir eru hér
ekki umtalsefnið, þetta voru andlegir
söngvar, en söngurinn var lofsverður.
P. S.
X- X-
Ungíempiarar kveSca niður
áferagisáróður
Ungtemplarar í Þrándheimi í Noregi settu
sér það mark að fá bannaðar áfengis- og öl-
drykkjuauglýsingar í sambandi við kvik-
myndasýningar borgarinnar.
Þeir sendu fyrst könnunarbréf til 70 fé-
laga í bænum. Þar næst sneru þeir sér til
presta og kennara og föluðu aðstoð þeirra.
Undirtektir voru yfirleitt góðar. Meðal þeirra
félaga, sem voru fylgjandi þessu banni, voru
húsmæðrafélagið, verkakvennafélagið og mörg
stjórnmálafélög ungra manna. Svo varsafna'ö
undirskriftum. Þannig undirbúið var málið
svo lagt fyrir borgarstjómina, en hún gaf þá
fyrirskipun seint í júní sl., að allar áfengis-
auglýsingax væru þar með bannaöar í sam-
bandi við kvikmyndasýningar.
Heimild: Folket.