Jafnaðarmaðurinn - 28.02.1928, Page 1

MAÐURI
ÚTGEFANDI: VERKLÝÐSSAMBAND AUSTURLANDS
4. tölublað
Norðfiröi, 28. febrúar 1928
3. árgangur
Merkilegí mál.
I lega kosnir“, þá verða slíkir
úrskurðir jafnan bygðir á geð-
\þótta meiri hlutans, hver sem
j hann er og hvernig flokkaður.
Kosningin í Norður-ísafjarðar-1 kosningariunar í Norður-ísafjarð- Yfirlýsing, nefndarálit eða á-
sýslu, á s. i. sumri, hefir vakið arsýslu — svo og siðferðislegan lyktun eins þings verður aldrei
meiri athygli en önnur mál, sem þroska. talin bindandi fyrir annað þing.
verið hafa á dagskrá hin síðustu Deilan um kosninguna í Norð- Það eitt verðut talið bindandi
missiri. ur-ísafjarðarsýslu náði hámarki á fyrir þingið, sem fengið hefir
Fytst og fremst mun þessi at- Alþingi- í janúar s. 1. lagagildi á venjulegan hátt -
hygli stafa af því takmarkalausa íhaldsmenn allir — og Sig. Egg- staðfestingu konungs.
kappi, sem beiti hefir verið við erz, vildu gilda kosningu Jóns Eina ráðið til þess að koma í
kosningar á síðustu áruiYi. Auðunnar umsvifalaust.Allirþing- veg fyiir tvíræða úrskurði um
En að Öðrum þræði stafar hún nienn aðrir töldu rjett að athuga það, hvort þingmenn sjeu lög-
af því, að í þetta sinn varð að málið. Og svo var gert. lega kosnir eða ekki, er að láta
alþjóðareign sú vissa margra Á meðan ráðgast var urn það, sjerstaka dómara dœma gildi
.einstakra manna, og sá grunur hvort Jón Auðunn skyldi takalkosninganna eftir sjerstökum lög
almennings, að við hverjar kosn- sæti á þingi eða ekki, risu æs- um. Málið er að eðli dómsmál,
ingar væri framið glæpsamlegt ingaöldurnar liæst. en í höndum þingsins verður það
athæfi — meira eða minna. Því Flestum þótti einstætt, að Jón alla jafna flokksmál. Reynsla Al-
nú þykir fullsannað, að í nefndu Auðunn hefði að baki sjer yfir- þingis sýnir, að meiri hlutinn —
kjördæmi hafi verið framin svik gnæfandi afl atkvæða í kjördæmi hvort sem hann var gerður af
við kosninguna í sumar. sínu, svo að ný kosning þar einum flokki eða fleirum —hef-
Ogslík svik eru alvarlegs eðlis. mundi engu orka um skip- ir jafnan sent heim þá þingmenn,
Grundvöllur núverandi jojóð-1 un þingsins, þó að hann yrði sem hann hefir talið andvíga sjer,
skipulags er kosriingarjetturinn. rekinn heim — í bráð. Á þessum en leyft sæti hinum, sem líklegir
Hann á að tryggja það, að hver grundvelli kröfðust íhaldsmenn voru til að styðja hann.
einstaklingur þjóðfjelagsins geti þess einróma, að kosning hans -----
— á vissum tíma með vissum yröi tekin gild umsvifalaust. Hjeldu Mikið ryk hefir rokið um kjör-
skilyrðum — átt þátt í stjórn þeir því fram, að sú hefði veriö mál Jóns Auðunnar. En gegnum
þess. Öllum lögum og reglum venja þingsins hingað til, aö alt það ryk rofar í hreinku og
um kosningarrjettinn hefir verið samþykkja kosningu þingsmanns, heiði nýs siðferðis og nýs þrótt-
að því stefnt, að tryggja þaö, að ef gallar í kosningargerðinni ar — á Alþingi.
hver kjósandi mætti njóta rjett- hefðu ekki getað haft áhrif á úr- í fyrsta sinni í sögu Alþingis
arins að eigin vild. slitin. hefir stærsti flokkur þingsins á-
Að draga stjórnarvaldið úr (Þetta er nú að vísu alveg kveðið að athuga og jafnvel talið
höndum fjöldans í hendur einslrangt, því þingið hefir aldrei fylgt gerlegt að ónýta kosningu þing-
eða fárra, það er gerbreyting á þessari reglu. Það hefir talað um manns,ánþess aðsjá nokkrarlíkur
grundvelli núverandi stjórnar- að fylgja heuni, og látiö prenta | til þess, að flokkurinn sjálfur ynni
skipulags. Þeir, sem reyna slíkt um það klausu í virðulegu nefnd- sjer aukinn styrk í þinginu með
— með einum hætti eða öðrum, aráliti 11. jan. 1917, en efndirnar athöfninni. Og minsti flokkurinn
eru því byltingamenn. En bylt- hafa engar orðið. Orskurðir Al- fór alveg sömu leið, var bara alveg
ingamenn eru af tvennu tægi: þingis í kosningamálum eru að- einhuga um það, að ónýta
Þeir, setn vilja gera byltinguna I eins samþyktir, gerðar að geð- kosningu Jóns Auðunnar.
með opinberu ofbeldi, og þeir, Iþótta meirihlutans í hvert sinn. Fyrir báðum þessum flokkum
sem vilja gera hana á laun, án Þetta er sannað með rökum úr virðist aðeins hafa vakað sið-
þcss að sjeð verði, hverjir valda. sögu þittgsins: 1. Á Alþingi 1905 ferðislegar ástæður og er slíkt
(Ýmsumerhjer borið ýmislegt og 2. í „Austra" 1917. Og síö- fagnaðarefni.
á brýn. Og oft erminstá „bolsa", an hefir í engu breytst framferði K ■
síðan byltingin varð í Rússlandi. þingsins um þetta efni —fyr en\
En að því mætti einnig gá, sem\nú) =====
undir niðri skeður). Ýmsir Framsóknarmenn virðast
Þarna í Norður-lsafjarðarsýslu hafa álitið, að íhaldsmenn hefðu Nefndarállt
voru atkvæði fölsuð við síðustu rjett að mæla, og að það væri urn kosningu í Norður-ísafjarð
kosningu. Atkvæðafölsun er ein — eða ætti að vera, venja þings- arsýslu. Frá minni hluta kjör
tegund þjófnaðar. Þar notar ins að ónýta ekki kosningu, ef. brjefanefndar.
einn annars rjett, að sínum vilja gallar á kosningargerðinni gaetu Kjötbrjefanefnd hefir klofnað um
en ekki eigandans. ekki hafa haft áhrif á úrslitin. málið. Jeg liefi ekki getað orðið
(Að hegningarlögum mun at- Þeir vildu því satnþykkja kosn-lsammála meiri hlutanum um að
kvæðaþjófnaður jafngilda sauða- ingu Jóns Auðunnar, þrátt fyrir taka gilda kosningu Jóns Auð-
anna, að Alþingi taki slík mál laganna, svo að útilokað sje, aö
upp, þó'tt kosning hafi eigi verið óheiðarlegir kosningasigrar geti
cærð. verið unnir, nje kjósendaviljinn
Álit minni hlutans er það, að verði falsaður til hagsmuna fyrir
jegar sannað er glæpsamlegt at- annan frambjóðandann. Kjósend-
hæfi tilframdráttar þingmannsefn- urnir skera þá sjálfir úr. Tillaga
is, beri að ógilda kosninguna, minni hluta er því, að kosning
án tillits til atkvæöamunar. í Jóns Auðunns Jónssonar sje gerð
Englandi mun vera fylgt svipuð- ógild.
um reglum. Virðist það rjett, Alþingi, 24. janúar 1928.
bæði af siðferðislegum ástæðumj Hjeðinn Valdimarsson.
og eins er ómögulegt að fullyrða,
hver áhrif slíkir glæpir hafi haft. I Nefndarálit
Rannsóknin í fölsunarmálinu um þingmensku Jóns A. Jóns-
hefir sannað, að í Hnífsdal hafi sonar fyrirNorður-ísafjarðarsýslu.
allmörg atkvæði verið fölsuð til Frá meiri hluta kjörbrjefanefndar.
framdráttar Jóni Auðunni Jóns- Nefndin hefir klofnað í málinu,
syni. Þá sjest og af rannsókninnilþannig að allir nefndarmennirnir
allnáiö samband milli mannalnemaHjeðinn Valdimarsson leggja
aeirra, sem mest eru riðnir við til, að kosning þessi verði tekin
)essar falsanir, og kosningaskrif- gild, en þar sem forsendurnar
stofu íhaldsflokksins á ísafirði og fyrir þessari niðurstöðu eru ekki
Norður-ísafjarðarsýslu virðist hinar sömu hjá öllum meiri hlut-
alt hafa verið gert til þess að anum, þá áskilja þeir sér, Sveinn
hindra rannsókn málsins, jafnvel Ólafsson og Gunnar Sigurðsson,
gengið svo langt, að hóta dóm- að gera grein fyrir afstöðu sinni
aranum obeldi og varna honum í sjerstöku áliti, en hinir nefndar-
að taka menn fasta. íhaldsmái- mennirnir tveir gera grein fyrir
gagnið á ísafirði og enda dag- afstöðu sinni í umræðum.
)löð íhaldsflokksins í Reykjavík Alþingi, 24. jan. 1928.
virðast og eftir megni hafa reynt Sveinn Ólafsson, form.
að stuðla að því, að dómaranum | Gunnar Sigurðsson, skrifari
tækist ekki rannsókn sín. Fram-
bjóðandinn sjálfur, Jón Auðunn
Jónsson, veður í rjetti 11. nóv-
ember að dómaranum með ó-
sæmilegum aðdróttunum um hlut-
drægni út af sjálfsögðum hlutlaus-
um spurningum
Sig. Eggerz.
Magnús Guðmundsson.
Álit
Gunnars Sigurðssonar og
Sveins Ólafssonar.
Eins og framanskráð nefndar-
þjófnaði. Hvortveggja stórþjófn- atkvæðafölsun og aðra annmarka.
^ður). Á hinn bóginn virðast sumir
Atkvæðaþjófnaður miöar að Framsóknarmenn og allir Jafn-
því, að draga ríkisvaldiö úrhönd- aðarmenn hafa álitiö, að þingið
um fjöldans í hendur eins eða hafi aldrei skapað fasta venju
fárra. Hann er því bein árás á um þessi mál, og þó svo væri,
það- þjóöskipulag, sem vjer að þá væri hjer um að ræða alveg
lögum eigurn við að búa. Hann nýtt atriði, þar sem væri at-
er tilraun að byltingu. Tækist \ kvœdafölsunin. Enda mætti það
bylting með slíkutn hætti,# yrðu atriði eitt saman endast til ónýt-
það atkvæði þjófanna, sem rjeðu ingar kosningu Jóns Auðunnarog
lögum í landi. hvers annars, hvenær sem meiri
hluta þingsins þætti ástæða til.
Sje það nú rjett, sem að ofan I Um þessi atriði má vitanlega
er mælt, þá ætti að mega marka deila á ýmsa vegu. En það
hug manna og flokka til núver- eitt er víst, að meðan Alþingi
andi þjóðskipulags, af afstöðu sjálft á heimild á að úrskurða
þeirra til Auðunnarmálsins —j „hvort þingmenn þess sjeu lög-
uns Jónssonar í Noröur ísafjarð-
arsýslu. Engin kosningakæra hef-
ir fram komið, þótt misfellur
hafi verið á gerðum yfirkjör-
stjórnar og úrskurðir hennar ver-
ið beinlínis rangir. Atkvæðamun-
ur frambjóðenda var svo mikill,
641 á móti 392 atkvæðum, að
þeir gallar einir mundi varla hafa
ógilt kosninguna í þingsins aug-
um. Hinsvegar eru nú fullsann-
aðir stórkostlegir glœpir í sam-
bandi við þessa kosningu, en
það mál er í höndum hins op-
inbera og Alþingi fullkunnugt um
það, svo að ástæðulaust væri að
kæra fyrir þær sakir, enda gert
ráð fyrir því í 5. gr. þingskap-
011 afstaða frambjóðandans álit ber með sjer, höfum við, sem
sjálfs, málgagna íhaldsins og ým- undirritum þetta álit, sjerstöðu
issa forráðamanna hans til rann- um þá sameiginlegu tillögu meiri
sóknarinnar sýnir Ijóslega, að hluta kjörbrjefanefndar að taka
þeir hafa tekið þá afstöðu að gilda kosningu Jóns Auðunns
beita sjer gegn ítarlegri rannsókn Jónssonar í Norður-ísafjarðar-
viðvíkjandi þessari kosningu. sýstu frá síðastliðnu sumri. 2 af
Liggur næri að draga þá ályktun, meiri hlutanum, þeir Siguröur
að þeir hafi vitaö, að kosninga- Eggerz og Magnús Guðmunds-
barátta íhaldsflokksins þar vestra son, vilja gera lítið úr misfellum
hafi verið á þann veg, að hún á nefndri kosningu og tögðu til
þyldi ekki rjettarrannsókn. Att þegar við þingsetningu 19. þ. m.
þetta virðist benda til þess, að að hún yrði tekin gild án frest-
svo mikil brögð hafi verið að ó- unar eða frekari rannsóknar um
lögmætu athæfi við kosninguna, lögmæti hennar.
að. algerlega sje ómögulegt að Við undirritaðir lítum hinsveg-
dæma um áhrifin af því á kosn- ar svo á, að frestun þingsins á
ingarúrslitin. í því sambandi má að taka kosninguna gilda væri
geta þess, að kosningakæra kom fyrst og fremst til þess gerð, að
fram 1919 gegn þessum sama afla frekari gagna og ítarlegri
frambjóðanda, og taldi kjörbrjefa- upplýsinga um niðurstöðu í at-
nefnd þá upplýst (þskj. 550 árið kvæðafölsunarmáli því, er upp
1921) við rannsókn, að m.útur kom f Hnífsdal næstl. sumar í
hefðu verið viðhafðar til fram- Isambandi við kosninguna, máli,
dráttar kosningu Jóns Auðunns sem vakið\ hefir og vekja hlaut
Jónssonar, og taldi, að þetta grun um margháttaðar misfellur
bæri að rannsaka, sem ekki hef- á kosningunni og einstökum
ir gert verið síðan. Loks má geta mönnum, er að kosningunni
þes.5, að við næstsíöustu kosn- stóðu.
ingu Jóns Auðunns Jónssonar í Það er að vísu óneitanlegt, að
Norður-ísafjarðarsýslu 1923 Ijek Jón Auðunn Jónsson hefir við
og sterkur grunur á kosninga- kosningu þessa fengið svo mik-
svikum, þótt kæra kæmi ekki inn meiri hluta kjörstaðargreiddra
fram. atkvæða, að þótt öll utankjör-
Það renna því margar stoðir staðargreidd atkvæði hans væru
undir þá ályktun, að í þetta sinn metin ögild, þá mundu hin ein-
beri að láta fram fara að nýju hlít til að tryggja honum þing-
kosningu í Norður-ísafjarðarsýslu sætið. Hinsvegar getur það eigi
þar sem gætt sje í öllu kosninga-|dulist, að grunsamleg er frammi-