Jafnaðarmaðurinn - 07.09.1928, Síða 1

JAFNAÐARMAÐU
ÚTGEFANDI: VERKLÝÐSSAMBAND AUSTURLANDS
12. tölublað
Norðfiröi, 7. september 1928
3. árgangur
Ensku kosningarnar.
Stefnuskrá verkamannaflokksins.
„Vinnan og þjóðin" lieitir bók,
sem verkamannaflokkurinn enski
hefir gefið út. L:r bókin stefnuskrá
jafnaöarmannanna ensku oj< helstu
kröfur, er þeir hyggjast aö fá fram
komiö eftir kosning'ar þær, er nú
eru 'fyrir dyrum, ef þjóðin veitir
þeim sigurinn. Fara hjer á eftir að-
alatriði bókarinnar.
Verkamannaflokkurinn krefst vald-
anna til þess að geta skipað grund-
vallaratriðum þjóðfjelagsmálanna á
nýjan og betri veg og bætt úr nú-
verandi neyðarástandi nieð því að
framkvæma svo fljótt sem því verð-
ur við komiö á þingræðislegan hátt
þær kröfur, sem í bók þessari eru
settar.
Telur bókin síðan kröfur flokks-
ins og eru þetta hinar helstu þeirra:
1. Afnám verkfallslaganna og við-
urkenning á rjettindum verklýösfje-
laganna.
2. Lögboðin 48 stunda vinnu-
vika.
3. Endurskoðun og endurbót verk-
smiðjulaganna; lög um lágmarks-
laun jafnfrnmt almennri iðnaðarlög-
gjöf.
4. Hæfilegur atvinnuleysisstyrkur,
veittur undir eftirliti ríkisins.
5. Bann gegn vinnu barna, er ekki
hafa fylt 15 ár.
6. Aukinn styrkur til ekkna, mun-
aðarlausra og örkumla iðnaðar-
manna.
7. Kol, samgöngutæki, aflstöðvar
og líftryggingar sjeu í eigu og um-
ráðum hins opinbera.
8. Betra eftirlit með bönkum og
útláiium og betri notkun fjármagns-
ins í þágu iönaðarins.
9. Greiður aðgangur að upplýs-
ingum um tekjur og gróða einstakl-
inga og fyrirtækja.
10. Vísindalegar rannsóknir til
endurbóta á fyrirkomulagi iðnaðar-
ins.
11. Eignarrjettur á jörð hverfi úr
hönduin einstaklinga til hins opin-
bera (ríkis og sveitar- eða bæjar-
fjelaga).
12. Ódýr lán með luigkvæmum
greiðsluskilmálum.
13. Stofnun framleiðslufjelaga.
14. Aukning rafstraums og fjutn-
ingatækja í sveitum landsins.
15. Hæfileg lágmarkslaun og á-
kveðinn vinnudagur fyrir verkamcnn
í sveitum.
.16. Bygging nýbýla.
J7. Bygging liúsa, er hægt sje
að leigja út á því veröi, sem verka-
menn geta greitt; elliheimili og
Jagaákvæði er tryggí að byggingar-
sem mestur, en andstæðingarnir að
| hann verði sem allra minstur.
flver, sem les þessa stefnuskrá
I vandlega, getur sjeð að þau atriðin,
sem mestu máli skifta, eru hin
sömu og í stefnuskrá Alþýðuflokks
ins íslenska, s. s. þjóðnýting, aukin
efni og jörð geti ekki oröið seld í aiþýðufræðsla, beinir skattar, jörðin
hagnaðarskyni. opinber eign o. s. frv. — Enskar
18. Fátækraliverfi stórbæjanna sjeu kringumstæður, staðhættir og at-
rifin niður. vinnulíf valda því, að þar er margt,
19. Lækniseftirlit með mæðrum sem lijer ýmist er óþarft eða þýð-
eftir barnsburð og gott lækniseftir- ingarlaustog eins er um stefnuskrá
lit í öllum skólum. íslenskra jafnaðarmanna gagnvart
20. Afnám fátækralaganna. hinni ensku. Að íslenskir jafnaðar-
21. Alj)ýðlegt skólafyrirkomulag, menn sjeu róttækari en jafnaðar-
þar sem skólarnir mynda eitt lieild- menn annara landa hefir ekki við
arkerfi frá barnahælinu til háskól- neitt að styðjast og sú skoðun er
ans. Isprottin af vanþekkingu á kröfum
22. Ummönnun barna, bæði lík- iafnaðarmanna, bæði hjer og er-
amleg og andleg, sje bætt með því, lendis. — Framanrituð stefnuskrá
að komið verði upp barnahælum, enskra jafnaðarmanna sannar best
útiskólum og sjerskólum, saineigin-1 að svo er ekki. íslenskir kommun-
legu mötuneyti í skólunum og góðu I istar gera ekki einu sinni hærri
lækniseftirliti. Börnum sje fækkað í kröfur en gerðar eru í þessari
bekkjunum, skólahúsin endurbætt stefnuskrá ensku sósíaldemokrat-
og skólaskyldualdur færður upp í anna. — Kröfur jafnaðarmanna um
15 ár. Greiður aðgangur sje að há- allan heim eru í aðalatriðunurn
skólanámi og annari æðri mentun hinar sömu, en aöstaða og inenn-
og hæfilegur fjárstyrkur sje trygður ing hvers einstaks lands orsakar
þeirn, er sökum fátæktar ekki gætu ýmsar sjerkröfur, er aðeins eiga
haldiö áfram námi. við í því landi, sem um eraðræða.
23. Lækkun hernaðarútgjalda til Þannig er t. d. óþarfi aö hafa á
hins ítrasta. Istefnuskrá íslenskra jafnaðarmanna
24. Afnám skatta og verðtolla afjniöurrif fátækrahverfanna í stór-
lífsnauösynjum. jbæjunum. Slík „hverfi" eru ennþá
25. Hækkun erfðaskatta á stór-Jvarla til hjer, þó húsnæðisvandræði
eígnum. eigi sjer stað og verkafólk hafi
26. Breyting skattalaganna í þájóhollar íbúöir. Slík krafa er aftur á
átt, að lágar tekjur sjeu hlutfalls-1 móti sjálfsögð í stórbæjuin Englands.
lega lægra skattaðar en háar tekjur.
27. Aukaskattur sje lagður á allar
tekjur er yfirstiga 500 sterlingspund
(10 þúsund kr.).
28. Jarðskattur sje lögleiddur.
Ennfremur lýsir flokkurinn af-
stöðu sinni til hinna almennu inn-
Símfrjettir.
Þær kosningar, er nú fara íhönd
á Englandi, geta haft — og munu
hafa — stórkostlega þýðingu fyrir
heiminn í heild sinni. Takist enska
íhaldinu að halda völdunum áfram,
an- og utanríkismála og eru lieistu | verður sömu afturhalds- og hern-
kröfurnar þessar: aðarstefnunni haldið áfram, sem
Herbúnaður allur sje takniarkaö- jfylgt hefir verið nndanfarin ár og
ur samkvæmt alþjóða samþykt og sem að lokum hlýtur að leiða til
ölium ágreiningsmálum vísað til | ægilegrar styrjaldar. Auðnist ensku
Þjóðabandalagsins, þar sem þau | jafnaðarmönnunum aftur á móti að
verða útkljáð í gerðardómi. brjóta íhaldiö á bak aftur, verður
Samband nýlendaiina og Englands I breytt um stefnu í utanríkismálum
sje styrkt svo sem frantast niá I Englands, og þar sem nú er jafn-
verða og Indlandi sje veitt sjálf- aðarmannastjðrn í Þýskalandi og
stjórn og sami rjettur og ööruin 1 verður sennilega á Norðurlöndum
nýlendum. (aö íslandi undanteknu) einnig inn-
Neðri déild þingsins sje viður-1 ab skamms, er ekki ólíklegt, að
kend sem aðalþingdeildin og sjer- takast muni að tryggja friðinn
stökum þingum sje komið upp fyrir I Evrópu, þar sem afvopnunartillögur
Skotland, England og Wales. | Rússa hníga í sömu átt og tillögu
enskra jafnaðarmanna. Síöasta jafn
aðarmannastjórnin enska kom
Með þessa stefnuskrá gengur | sættum íniili Frakklands og Þýska
jafnaðarmannaflokkurinn enski nú iands og sæmilegum viðskiftum.
til kosninganna. Allir spá honum Takist jieirri næstu að tryggja frið
sigri, jafnt samherjar sem andstæð- inn í Evrópu og þar með heims
ingar. friöinn, er fyrsta áfanganum náð
Munurinn er aöeins sá, að sam- leiðinni til hins fyrirheitna land
herjarnir vona að siguriim verði | jafnaðarstefnunnar. —
Reykjavík, FB 6. sept.
Málaferli.
Magnús Guðmundsson hefir
höfðað mál gegn „Tímanum“
fyrir ummæli hans um að Magn-
ús hafi stungið undir stól eld-
húsdagsræðu sinni um Shell-
málið.
Einkasaia á tilbúnum
áburði.
Samkvæmt heimild frá síðasta
þingi hefir rfkisstjórnin ákveðið
að taka í sínar hendur einkasölu
tilbúnum áburði frá næstu ára-
mótum.
Utanfararstyrkur.
Fiskifjelagið hefir veitt Arn
grími Bjarnasyni í Bulungarvík
styrk til utanfarar, til að kynnast
af eigin reynd fjelagsstarfi fiski-
manna og fleiru, sem ísienskum
fiskimönnum má að gagni koma
Síldveiðin
á öllu landinu til 1. september
Saltað 90.852 tunnur, kryddað
26.648, í bræðslu 442.597 hektó
ítrar.
Slys.
Sigurgeir Sigurðsson frá Gríms
nesi tók út af togaranum „lm
perialist", er brotsjór skall yfir
og druknaði. Vaskur maður, ó
kvæntur.
Bretar og Frakkar.
Frá London er tilkynt, að eng
in leyniákvæði um bresk-frönsku
otasamþyktina og ekkert fransk-
jreskt flotabandalag geti verið að
ræða.
ófriðarbannið.
Frá París er símað, að ófrið-
arbannssamningurinn sje undir-
skrifaður af 43 þjóðum. Búist er
við að flestar þjóðir undirskrifi.
^ússar ætla að undirskrifa, en
eru annars mjög óánægðar með
samninginn, vilja banna öll stríð,
en ekki aðeins árásarstríð.
Merkilegur fornleifa-
fundur.
Heilt þorp með götum og hús-
um frá steinaldartímunum hefir
fundist í Orkneyjum. Fundurinn
einstæður í Vestur Evrópu.
Amundsen sennilega
druknaðnr.
Frá Oslo er símað að fiski-
skipið „Brodd“ hafi fundið á
reki annað flothylkið af flugvjel
Amundsens. Flestir telja nú sann-
að að hann hafi druknað. —
Blöðin flytja dánarfregnir.
Flug Hassels.
Frá Julianehaab á Grænlandi
er símað, að Hassel hafi lent ná-
lægt Sukkertoppen, sunnan
Strauinfjarðar. Komst hann eftir
hálfan mánuð til athugunarstöðv-
ar Hobbs hin.umegin fjarðarins.
Flugan er óskemd, en bensín-
skortur hamlar framhaldsflugi.—
Ófrjett er hvort hún kemur hing-
að (til Reykjavíkur).
Samvinnufjelag Ísfírðinga.
Merkilegasta tilraun til skipu-
agsbundins atvinnureksturs, sem
enn hefir gerð verið á landi hjer,
er útgiirðarfyrirtæki það, sem hið
nýstofnaða Samvinnufjelag ísfirð-
inga er að hrinda af stokkunum.
Svo sem kunnugt er, hefir ís-
firska íhaldið að heita má lagt í
rústir útgerðina vestra. Bankarnir
hafa stöðvað útgerðarfyrírtækin
vegna gífurlegra skulda og at-
vinnurekendurnir flestir hafa þá
sem vinnu hefir stundað þar, at-
vinnulaus eftir. Að þetta bæði
geti farið svo og fari svo oft og
tíðurn, sannar best ástandið á
ísafirði.
Fyrir forgöngu ísfirskra jafnað-
armanna hefir nú verið hafist
handa til að bæta úr atvinnu-
leysinu og koma úlgerðinni á
fastan og tryggan grundvöll. Hafa
skipstjórar, hásetar, verkamenn
og aðrir, er áhuga hafa á rnál-
ýmist horíið að öðrum Djargar-1 inu, stofnað samvinnufjelag, sem
vegi eða flutt burt af ísafirði. —
En framtíð ísafjarðar, eins og
íslenskra bæja, byggist fyrst og
fremst á útgeiöinni og því, að
hún geti orðið svo tryggur at-
vinnuvegur, að alþýða manna
geti örugg gefið sig að henni.
Meðan útgerðarfyrirtækin eru
í einstakra manna höndum, get-
ur slíkt aldrei orðið. Eigendun-
um er frjálst að stöðva þau og
selja þau burt þegar þeim sýnist,
og þá stendur verkalýðurinn,
ætlað er að standa fyrir kaupum
á skipum handa fjelagsmönnum,
versla með vörur til skipanna,
selja afurðirnar og standa fyrir-
rekstri iðnaðarfyrirtækja, er vinni
úr affalli fiskjárins, lýsisbræðsl-
um og íshúsum, er standa í sam-
bandi við útgerðina.
Fjelagið á ekki skipin, heldur
eru þau eign þeirra, sem á þeim
eru og við þan vinna.
Samvinnufjelagiö sjer aítur á
[Fráinh. á bls. 4.J