Jafnaðarmaðurinn - 07.09.1928, Blaðsíða 4

JAFNAÐARMAöUKINN
SKIPA-og BAíA-
DIESELVÉLAR,
af stærðunum 6—1000 hk. Arleg fram-
leiðsla 350000 hk.: 15000 völar. Selt í
Danmörku 6 síðustu árin 720 vélar.
Vegna þess, að DEUTZ-mótorvélin
er búin til af elztu og stærstu vélaverk-
smiðju Evrópu, er vélin framar öllum
öðrum hvað snertir
byggingu, efni, gang-
vissi og sparneyti. —*
Biðjið um tilboð.
Herm. Thorsteinsson & Co.
Sími 13. Seyöisfirði. Símnefni: Manni.
Umboðsmaður fyrir Austur- og Norðurland.
4
JFramti. frá 1. bls.]
móti um verkun fiskjarins og
sölu. eins og það líka annast
51! kaup á þeim varningi, er til
útgerðarinnar þarf.
Lán til skipakaupanna tekur
fjelagið með ábyrgð bæjarsjóðs
og ríkissjóðs.
í haust mun fjelagið taka til
starfa. Koma þá 5 fyrstu skipin
og verður þeim lialdið út í vet-
ur. Sá maðurinn, sem mest hef-
ir beitt sjer fyrir framkvæmd
þessa merkilega fyrirtækis, er
Finnur Jónsson, póstmeistari á
ísafirði, og fer hjer á eftir kafli
úr grein, er hann reit um skipa-
kaupin í „Skutul" 31. júlí s. 1.
---------„Þegar búið var að
vinsa úr öllum tilboðunum gat
verið um þrjú sænsk að ræða.
Hið fyrsta var 36 475 sænskar
krónur, annað 36 þús. og það
þriðja 34 þús. fyrir hvert skip.
Alt voru þetta tilboð frá vjela-
verkstæðum, sem ætluðu að sjá
um skipabygginguna og láta þau
af hendi að öllu leyti eins búin,
einnig að útvega lán. Hið fyrsta
með 5]/2°/o vöxtum, en annað og
þriðja með ó1/^0/©, alt án affalla.
Var hjer úr talsvert vöndu að
ráða, því öll þessi þrjú tilboð
voru frá góðum alþektum verk-
stæðum. Eftir nákvæma fhugun
var þó það ráð upp tekið, að
tska mið-tilboðinu. Framkvæmd-
arstjórarnir fyrir verksmiðjum
þessum voru allir komnir með
síðustu tilboð sín til Hafnar, og
voru samningarnir síðan gerðir
þar.
Verksmiðjan er samið varvið,
heitir A/B Svenska Maskinverken,
og hefir aðalverksmiðjur í Söder-
tálje Skamt frá Stokkhólmi, en
aðra í Söderhamn. Á þá fyr-
nefndu komum við Eiríkur. Þar
vinna um 500 manns.
Skipin verða bygð í Noregi
hjá skipasmíðastöð Lindstöl &
Sön í Risör.----------
með irjálsum samningum milli
ríkjanna, en ekki með því, að
auka kúgun hinna sigruðu. Og
það er alþjóðasamband vort, sem
stöðugt knýr auðvaldsstjórnirnar
til að uppfylla þau loforð, sem
þær eftir styrjöldina hafa gefið
þjóðunum, um afvopnun og eft-
irgjafir stríðsskuldanna.
Kdlog-sátlmálinn er einn sýni-
legi árangarinn af hinum stöð-
ugu kröfum alþjóðasambands
vors. Upphaflega hafði sáttmáli
sá að geyma skýlaus ákvæði um
það, að þjóðirnar afsöluðu sjer
rjettinum til að grípa til vopna,
þó deilumál risi milli þeirra, en
sökum áhrifa frá hernaðarsinn-
uðum stjórnum auðvaldsríkja,
hefir verið dregið svo úr þess-
um ákvæðum, að sáttmálinn kem-
ur að sáralitlu gagni. Kellog-
sáttmálinn verður dauður bók-
stafur þar til verkalýðurinn hefir
náð völdunun) og framfylgir hon-
um í anda jafnaðarstefnunnar.
Þessvegna hrópum vjer til alls
verkalýðs í Evrópu og Banda-
ríkjum Ameríku, þess lands, Joar
sem auðvaldið mest svívirðir
lýðræðið og kúgar verkalýðinn:
Auðvald landa yðar lætur mikið
yfir þeim sældarkjörum, sem þið
eigið við að búa. En sjáið þjer
ekki, að það er fals ogfláttskap-
ur? Sjáið þjer ekki, á hve
skömmum tíma heilsa yðar er
eyðilögð með of miklu erfiði,
Öll verða skipin úr eik, að
•styikleika ríflega eins og norska
veritasstofnunin krefst um 50
smálesta skip. Stærð þeirra verð-
ur um 40 smálestir brútto. Lengd
um 62 fet, breidd 16 fet og dýpt
óþ'a fet. Þau eiga að vera með
öllum útbúnaði samkvæmt samn-
ingi, er í mörgu er sfrangari en
krafist er í Reglugerð um skoð-
un ísl. fiskiskipa, en um þau
atriði, sem ekki er beinlínis tek-
ið fram, gildir ýmist reglugerðin
eða fyrirmæli eftirlitsmannsins.
Vjelarnar eru 90 hesta Ellwe
Diesel. Eftir upplýsingum, sem
telja verður óyggjandi, eru bær
minst 20—30°/o olíusparari en
bestu glóðarhausavjelar. Hefir
mótoriðnaðinum á síðari árum
fleygt svo mjög frám, að íslend-
ingar gætu sparað sjer hundruð
þúsunda á ári í olíu, með því
að fá nýtísku vjelar í skip sín
og báta. Einkum má telja víst,
að háþrýstivielarnar ryöji sjer til
rúms, þegar menn kynnastþeim.
Svo sem áður segir, kostar
hvert skip með öllum útbunaði
nema rafljósum, 36 þús- sænskar
krónur, við skipasmíðastöð í
Noregi, en upp komin til lands-
ins munu þau kosta, með góðri
raflýsingu, um 50 þús. ísl. kr.
hvert. Þau eru öll af sömu stærð
og gerð, með samskonar út-
búnaði. Öll eru þau bygð í hús-
um inni.
Til skipakaupanna fjekk jeg 162
þús. kr. sænskar að láni, eða
um 200 þús. ísl. kr., en kaup-
endurnir leggja fram 50 þús. kr.
Lánin eru veitt til 10 ára, fyrstu
2 árin án afborgana, en greiðist
síðan með jöfnum afborgunum
og vöxtum á 8 árum, eða fyrri,
ef lántaki vill. Vextir eru 61/*0/o
án affalla.
Skipin eiga að vera tilbúin
svo fljótt sem unt er, en í síð-
asta lagi. 30 nóv. í haust“.
jafnframt því, sem alt er vanrækt,
er miðar að aukinni þjóðfjelags-
þróun ?
Auðvald Bandaríkjanna hælir
sjer af því, að launakjör verka-
lýðsins sjeu hvergi hærri en þar.
En á sama tíma streymir auð-
magn Ameríku bæði til Evrópu
og Asíu, þar sem launakjör verka
lýðsins eru lægri og kröfur hans
minni, til bess að lokum að geta
knúið amerískan verkalýð niður
í sama foraðið og verkalýð ann-
ara þjóða. Amerískir auðmenn
láta líta svo út sem þeir sjeu
friðarpostular, er vilji vinna að
skipulagsbundinni friðarstarfsemi
milli þjóðanna. En á sama tíma
vinna þeir að því, að hefja ófrið
við lítið, sjálfstætt ríki, Nicaragua,
og kúga frá því tjellindi þess yfir
auðsuppspretlum sínuin. Amerísk-
ir verkamenn! Krafa vor til yðar
er sú, að þjer fylkið yður um
alþjóðasamband vort. Takist á
hendur forustu verkalýösins í
heiminum eins og landar yðar
— auðmennirnir — hafa forust-
una fyrir alheims auðvaldið!
En alþjóðasambandið snýr
einnig máli sínu til hins undir-
okaða verkalýðs í Austurálfu. —
Vjer fögnum yfir frelsisbarátíu
yðar. Vjer fögnum kínversku
byltingunni og sigri hennar yfir
heimsauðvaldinu. Vjer krefjumst
þess, að stjórnir auðvaldsríkjanna
hverfi á brott úr Kfna með her-
Krafa jaínaðarmanna er: skipu-
lagsbundinn olvinnurekstur. ís-
firðingar hafa nú, knúðirafneyð
þeirri, er skipulagsleyslð í atvinnu-
rekstri einstaklinganna hefirskap-
að, lagt út í fyrstu verulegu til-
rauniua til þess að sýna yfirburði
hins skipulagsbundna atvinnu-
reksturs frarn yfir hinn. Og eng-
inn eíi er, fari alt með feldu, að
ekki mun langt um líða, þar til
yfirburðir hans verða lýðum
ljósir og þá munu fleiri feta í
fótspor ísfirðinga, og það án
þess slíkt hrun verði á sviði at-
vinnumálanna sem á ísafirði hef-
ir orðið. ísfiröingar hafa á uni-
liðnum áratugum átt frumkvæði
að ýmsu því, sem nú er alment
orðið. Ekki er þessi nýbreytni
þeirra hvað síst, nje mun hafa
áhrifaminstar afleiðingar fyrir at-
vinnulíf þjóðarinnar.
Heimilisiðnaðarsýningin
á Seyðisfirði.
Á síðastliðnu vori hafa allvíða
á Austurlandi verið haldnar sýn-
ingar á heimilisiðnaði, svo sem
nokkurskonar undirbúningur fyrir
hina fyrirhuguðu landssýningu
1930. Er það gleðilegur vottur
þess, að eitthvað sje að síðustu
farið að rofa til um þessi mál,
og að heimilisiðnaður þjóðarinn-
ar muni með tímanum eigafegri
framtíð fyrir sjer en margan má-
ske grunar nú.
Kvenfjelögin á Seyðisfirði, í
samráði við Sambandið austfirska,
beittust fyrir því, að til sýningar
var stofnað á munum hjeðan úr
bænum og nærliggjandi hreppum.
Var sýningin opnuð 18. ág. í
leikfimissal barnaskóla Seyðis-
fjarðar og var opin í viku, 3
tíma á dag, við mikla aðsókn.
sveitir sínar og herskip og að
sjálfstæði Kínaveldis verði af öll-
um þjóðum skilyröislaust viður-
kent.
Alþjóöasambandið mótmælir
valdaráninu í Egyptalandi og
krefstfullkomins sjálfstæðis Egypt-
um til handa. Vjer kjefjumst
aess, að Suezskurðurinn verði
tekinn undir ver.nd þjóðabanda-
agsins og að enskt herlið hverfi
þegar í stað burtu úr Egypta-
landi.
Barátta vor fyrir frelsi og
sjálfstæði verkalýðsins getur þá
aðeins borið tilætlaða ávexti, að
hún sje háð á grundvelli sanns
lýðræðis. Þessvegna erum vjer
andvígir einræði í hvaða mynd
sem er. Vjer erum andvígir Fac-
ismanum á Ítalíu, sem fótum
treður lýðræðið og sívaxandi
ófriðarhætta stendur af. Vjer for-
dæmum einræðispukrið í Rúmen-
íu og Póllandi og vjer mótmæl-
um blóðstjórninni í Litauen. —
Vjer hvetjum verkamenn og
bændur í Litauen til að rísa
gegn stjórnaraöferðum Voldemar-
as’ og vjer heitum pólska verka-
lýðnum öllum þeim stuðningi,
er vjer getum veitt í baráttu hans
gegn þeim stjórnarvöldum, er
undir fölsku flaggi ræna þjóðina
frelsi og sjálfstæði.
En vjer viljum einnig gera
verkalýö heimsins það Ijóst, að
meginorsök þess, hve öflugt aft-
Á sýningarskrá voru um 400
munir, og bar þar, sem að lík-
indum lætur í kaupstað, mest á
i'Psaumnum. Af honum voru um
85 munir, og var þar margur
hlutur gerður af mikilli list og
vandvirkni. Prjónaðir munir voru
89 og heklaðir 93 og bar þar
margt fatið og plaggið vott um
að óþarfi er að taka útlendan
prjónasaum fram yfir hinn inn-
lenda. Ekki einungis að hald-
gæðum, sem öllu skynbæru fólki
eru vitanleg — heldur einnig að
prýði standast íslensku munirnir
allan samjöfnuð. Af handprjón-
uðum munum úr bænum bar
einkum á prjóni frú Valgerðar
Jónsdóttur frá Múla, og af utan-
bæjar handprjónuðu frú Stefaníu
Eyjólfsdóttur á Þórsnesi, sem sjer-
staklega átti þar fallegar slæður
og þríhyrnur.
Vefnaðarmunir voru 43, bar
þar einkum á vefnaði frá Brekku
í Mjóafirði og frá frú Oktavíu
Sigurðardóttur á Seyðisfirði. Af
útskornu og útsöguðu var og
nokkuð, og bar einna mest á
myndarömmum Quðm. Bjarna-
sonar á Þórarinsstaðaeyrum, sem
kom þar fram með alveg nýja
gerð og all einkennilega. Margs
urhaldið nú er, er að þakka
sundrungartilraunum kommunista,
sem í fleiri löndum hefir skift
verkalýðnum í tvær andstæðar
fylkingar og með því veikt mót-
stöðuafl hans, eins og síðustu
staðreyndir bæði frá Frakklandi
og Þýskalandi sanna ótvíræðast.
í Moskva hefir þing kommun-
ista samþykt stefnuskrá, þar sem
því er haldið fram, að ógerning-
ur sje að afstýra styrjöldum
.auðvaldsskipulagsins, þær verði
að koma og einasta vonin um
sigur jafnaðarstefnunnar sje sú,
að næsta heimsstyrjöld muni
fullbúa jaroveginn undir heims-
byltinguna. —- Hvítík fádæma
heimska! Verkalýðurinn á að
íeisa vonir sínar um bætt lífs-
kjör á nýjum styrjöldum, í stað
þess, að sameinast í baráttunni
gegn meiri blóðfórnum.
Vjer höfum ekki lokað aug-
um vorum fyrir þeirri hetjudáð,
sem rússneska þjóðin hefir drýgt
í baráttunni við heimsauðvaldið
og gagnbyltingatilraunirnar. En
11 árum eftir byltinguna sýna
fjárhagsörðugleikar ríkisins að
flokkseinræðið hefir verið þránd-
ur í götu vaxandi velmegunar.
Þessvegna verður alþjóðasam-
bandið að krefjast þess, að und-
irokaðir þjóðflokkar, svo sem
íbúar Qeorgíu, aftur fái frjálsræði
til að velja sitt stjórnarform.
Alþjóðasamband verkamanna
fleira væri vert að minnast, ef
rúm leyfði.
,-Eiga allir þeir, sem sent hafa
muni til sýningarinnar og nefnd-
ir þær, sem störfuðu að fyrir-
komulagi hennar og niðurrööun,
hinar mestu þakkir skilið, og
mun það mál manna, að hún
hafi verið til sóma Seyðisfjarð-
arkaupstað og þeim hreppum,
sem þátttöku sýndu.
f lok sýningarinnar flutti frú
Sigrún Blöndal í Mjóanesi erindi
um heimilisiðnað. Varþaðerindi
ágæta vel sótt oggerðurað hinn
besti rómur. Mun það flestum
finnast, sem sótt hafa sýninguna
og erindi frúarinnar, að þeir hafi
allmikið grætt á hvortveggja.
Og svo bíðum við með eftir-
væntingu eftir fjórðungssýning-
unni á Eiðum í vor komandi.
E. B.
og jafnaðarmanna er enn sein
fyr ákveðið í að verja Rússland
gegn samblæstri auðvaldsríkjanna
og vjer krefjumst þess nú eins
og áður, að þjóðirnar taki upp
viðskifta- og vináttusambönd við
Rússa, eins og gilda milli annara
ríkja. En — eins og vjer hróp-
um á verkalýð annara landa til
samvinnu við oss, hrópum vjer
einnig til Rússneska verkalýðsins
og biöjum hann að sameinast
oss í baráttu vorri fyrir afnámi
styrjaldanna og frelsi verkalýðs-
ins.
Sundrung öreiganna veikir mátt
þeirra.
Sameining verkalýðsins eykur
mátt hans í baráttunni fyrir bætt-
um lífskjörum og auknu frelsi.
Með eindrægni tekst að sigra
auðvaldið og útrýma drottnunar-
stefnu þess.
Með eindrægni og samlyndi
tekst að ná völdunúm og fram-
kvæma jafnaðarstefnuna.
Oreigar allra landa, saineinist!