Jafnaðarmaðurinn - 26.11.1928, Blaðsíða 2

2
JAFNAÐARMAÐURINN
Öllum þeim, sem sýndu okkur samúö og vinarhug viö frá
fall litlu dóttur okkar, vottum viö okkar innilegasta þakklæti.
Sigrföur Lúövíksdóttir. Jónas Guömundsson.
>Q3ZX5SC5>8®<SaGB<gaSS><3
JAFNAÐARMAÐURINN
kemur út tvisvar á mánuði og
kostar fjórar krónur á ári.,—
Útgefandi
Verklýðssamband Austurlands.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður
Jónas Guðmundsson.
Prentsm. Sig. Þ.Guðmundssonar
Seyðisfirði.
Jafnaöarmaöurinn
er stærsta blaðið á Austurlandi
og allir lesa hann. Þess vegna
er best að auglýsa í honum.—
Jafnaðarmaðurinn
er blað allrar alþýðu.
Utanáskrift blaðsins er:
„Jafnaðarmaðurinn"
Norðfirði.
D<23C5><2XS>®<í)<25CS<23C®e
orðum að skrifum Jóns Sveins-
sonar ótilneyddur. Glósur hans
til smiða þeirra, er starfað hafa
við hús mitt í sumar, fæst jeg
heldur ekki um. Smiðirnir munu
líta á þær sem heimskulæti hálf-
ringlaðs manns.
Jónas Guðmundsson.
sína gjalla út yfir þjóðina, sem
orðin var þyrst, þyrst eftir
andlegum verðmætum. Skólarnir
fyltust og bækurnar flóðu yfir
þjóðina. Alt var lesið, bandvit-
laust skáldsagnarusl var teygað
eins og svaladrykkur. Nú kom
sjer vel að kunna dönsku. Nú
var farið að lesa í stórum stíl
argvítugt skáldsagnarusl á Ijelegri
dönsku, sem „atvinnuskáld“ og
blekfiskar allskonar dreifðu í all-
ar áttir, öllum til hinnar mestu
óþurftar. Og það sem enn verra
var, — ísiendingar reyndust svo
smekklausir, og reynast enn í
dag, að snúa þessum ófögnuði á
Ijelegt íslenskt mál, sem spillir
ntálfarskend þjóöarinnar, auk
þess sem hann slævir fegurðar-
smekk og dómgreind hjá óþrosk-
uðum lesöndum. Þetta hefir verið
og er enn í dag hið mesta mein,
að bókhneigð þjóðarinnar skuli
villast inn á þessa glapstigu. Það
er vert að geta þess, að hier
mun ekki aðeins það liggja til
grundvallar, að menn vilji helst
lesa það, sem Ijelegast er. Menn
hefir skort þekkingu á höfund-
unum og bóka-„forlögunum“,
auk þess, sem Ijelegu bækurnar
eru oftasf ódýrastar, en hvernig
á því stendur, það er heil rauna-
saga.
Lesandi þjóð.
„Sú var þá hans iðja, er hann
var á ungum aldri, að hann var
löngum að bóknámi, en að riti
oítlega, á bænum þess á milli,
en nam þá, er eigi dvaldi anriað
er móðir hans kunni kenna hon-
um, ættvísi og mannfræði".
Þannig hefir lýst verið æsku
Þorláks biskups helga, en mun
þó geta átt við fleiri fræðimenn
þeirra tíma. En þetta er einnig
lýsing á þörf hinnar íslensku
þjóðar til að lifa andlegu lífi, sem
lifði með henni ódrepandi í gegn-
um Ijós og skugga ótal hörm
ungaalda. Ættvísin, sagnfræði og
mannfræði voru ekki verkefni ör-
fárra fræðimanna, heldur lifði sá
vísdómur á vörum þjóðarinnar^
þótt nú geti fáir rakið ætt sína
af sjálfsdáðum lengra en til afa
eða'langafa. Ekki er þó vert að
horfa á alþýðumentun liðinna
alda í neinu töfraljósi. Bækur
voru nær því engar, og þekking
afar takmörkuð. Það var brjóst-
vitið, lífsreynslan og innlendi
fróðleikurinn, sem voru sterkustu
stoðirnar undir alþýðumentuninni,
og sökum þess, að þjóðinni voru
runnar gáfurnar í merg og bein,
gat hún öðru hvoru fætt af sjer
snillinga, jafnvel á hinum mestu
neyðartímum. Tímarnir breyltust.
Hinir djúpu íslands álar urðu
ekki lengur vígi fyrir straumum
umheimsins. Andlegar hreyfingar
bárust yfir djúpin og vöktu hina
blundandi íslensku þjóð til hlut-
verka sinna, eftir dauðadofa kúg-
unar og harðrjettis. í landinu,
sem eittsinn var „öndvegi andans
í norðurhöfum“, vaknaði pú aft-
ur bókmentastarfsemi, sem þó
aldrei lagðist niður aö fullu, —
Skáld og rithöfundar ljetu rödd
Jeg ætla að nota tækifærið og
benda þeim, er kynnu að vilja
afla sjer skáldsagna á danskri
tungu, á bóka-„forlag“, er aðeins
gefur út skáldrit eftir ágæta og
fræga höfunda, og auk þess með
afar lágu verði. Það er ríkis-
„forlagið" danska (Nationalfor-
laget; utanáskrift: Nationalforlaget
Linnésgade 24, Kobenhavn K).
Það gefur út úrvalsbækur, sem
áskrifendur fá smátt og smátt.
Hingað til lands eru t. d. sendar
4 bækur í hvert skifti með nokk-
urra vikna millibili. Hvert bindi,
semeríágætu bandi, með skinni
á kili og hornum, með vandaðri
gyllingu, kostar aðeins kr. 1.85
(danskar), en í lausakaupum eitt-
ivað meira, og þó er verðið ekki
yrir bandinu, væru bækurnar
bundnar hjer á landi. Til þess aö
koma í veg fyrir að nokkur haldi
að *hjer sje um Ijelegt rusl að
ræða, skal jeg nefna nöfn nokk-
urra höfunda, er á þessu þingi
sitja, svo sem Leo Tolstoj, Hall
Caine, Maximi Gorki, Rudiard
Kipling, Blasco Ibones, Gabriel
d’Annunzio, Bertha von Suttner,
Lewis Wallace, Flygare Carlén,
Fritz Reuter og Francais Coppéé,
auk ýmsra ágætra danskra höf-
unda, t. d. Falle Rosenkrans, Sven
Lange, Knud Hjorto o. fl.
Lestur gódra skáldrita er ein
af þessum andlegu nautnum, sem
eiga mátt til að fegra lífið og
hugsunarháttinn. Það er nautn,
sem ekki er bundin við augna-
blikið, eins og þær, sem standa
í sambandi við magann, heldur
heyrir framtíðinni til og bera
ávexti. En skáldsagnaruslið, leir-
inn, lætur annað tveggja ekkert
eftir skilið, eða þá illgresi eitt í
máli og hugsun.
Islenska þjóðin þarf að verða
lesandi þjóð, ekki aðeins í þeim
skilningi, aö kunna að lesa,
heldur þjóð, sem lifir andlegu
lífi og gleymir þó engum hlut-
verkum lifsins.
1. vetrardag 1928.
Hannes J. Magnússon.
ðfundaraugun.
Veslings Arnar hefir í nýja
blaðinu sínu óvart gotið upp
öfundaraugum íhaldsins yfir ut-
anför minni. Heitir þar smágrein
ein. „Menningarsaga Norðfjarð-
ar“ og er þannig:
„Jónas Guðmundsson „Sogneraad"
fór ntan í vor til þess að kynna sjer
stjórn bæjarmála. Er þetta mjög frum-
legt hjá „Sogneraadet", þ\í það inun
mjög sjaldgæff, að menn kynni sjer
eigi störf sín fyr en þeir hætta að
gegna þeim“. ,
Greinarstúfur þessi, sem er
eftir ritstjórann, er auðsjáanlegt
skrifaður í algerðu hugsunarleysi
og af þeirri löngun einni, að
gera mjer eitthvað illt. Ef B. B.
Arnar hefði nú hugsað ofurlítið
út í það sem hann skrifaði, hefði
hann ekki birt þessa klausu. En
Arnar er fáfróður maður mjög í
þessu efni og skal þetta því virt
til vorkunnar.
Svo er mál með vexli, Arnar
sæll, að ef sókt er um styrk úr
Sáttmálasjóði, verður umsókn að
vera komin fyrir septemberlok til
stjórnar sjóðsins. Þetta getur þú
lesið í „Morgunblaðinu“. — Nú
sókti jeg í fyrrahaust og voru þá
engin bæjarrjettindi fengin - og
óvíst að þau fengjust á árinu
1928, vegna skipunar efrideildar.
Um það áttum við tal saman,
Arnar. Fengjust nú ekki bæjar-
rjettindin, átti jeg eftir að vera í
hreppsnefnd og líklega oddviti í
3 ár enn og kannske lengur. —
Var því ekki úr vegi fyrir mig
að kynna mjer bæjarmál betur
en jeg hafði átt kost á hingað
til. Þessvegna sókti jeg um styrk-
inn, Arnar. Sem betur fór, sner-
ist Guðmundur Ólafsson í bæjar-
rjettindamálinu og það náði fram
að ganga, en þinn flokkur, Arn-
ar, íhaldið, það reyndi að drepa
bæjarrjettindin. Framsókn vesling-
urinn — með bitlingana og hvað
það nú heitir alt saman á íhalds-
vísu — varð til þess, með til-
styrk jafnaðaimanna — |?ess
flokks, sem þú nú ert farinn aö
vinna á móti — að veita Norö-
firði bæjarrjettindin., Og rjett
fyndist mjer það nú, Arnar, að
þú tækir þig nú til rjett fyrir
kosningarnar og skrifaðir í „Ár-
vak“ um alt það mikla sem Sig-
fús, sjera Jón og Jón Sveinsson
hafa fyrir baejarrjettindamáliö gert
og tækir duglega í mig fyrir af-
skifti mín af því máli. — Það
væri ansi hressandi að lesa það
t. d. um jólin, Arnar.
Mjer var tilkynt það í desem-
ber, að jeg hefði fengið styrk til
utanfararinnar, en jeg gat ekki
farið fyr en í maí — eða júní.
í apríl voru svo bæjarrjettindin
samþykt og eins og jeg veit að
þú getur skilið, Arnar, fór jeg
ekki að senda sjóðstjórninni styrk-
inn aftur — af því nú ætti jeg
að hætta að vera oddviti. Mjer
fanst það geta komið sjer vel
fyrir mig, þó jeg ekki yrði annað
en óbreyttur bæjarfulltrúi hjer
eða annarsstaðar, að hafa sjeö
Kjörskrá
fyrir bæjarstjórnarkosningar í Neskaupstaö liggur
frammi almenningi til sýnis á skrifstofu hreppsins
frá 25. þ. m. til 10. desember n.k. að báðum dögum
meðtöldum.
Kærur yfir að einhver sje þar of eöa van talinn
sendist undirrituðum fyrir 17. desember n.k.
Noröfirði, 22. nóvember 1928.
Oddviti Neshrepps.
Schiedmayer & Soehne
Sluttgart — Neckarstrasse 16
(Stofnsett 1809)
er ein at elstu og
frægustu Harmoni-
um-, Piano- og
FlUgel - verksmiöj-
um Þýskalands og
hefir mörgum sinn-
um hlotið hæstu
verðlaun á heims-
sýningum, t. d. í
París, Lundúnum,
Berlín, Vín, Stutt-
gart, Miinchen, Amsterdam,
Sydney, Queensland og víðar. —
Verið vandlát, þegar þjer fáið
ður hljóðfæri og kaupiö þau
ðeins frá þektum verksmiðjum.
— Upplýsingar um verð og
greiðsluskilmála getið þjer feng-
ið hjá
Arnf inni Jónssyni.EskifirOi
mig svolítið um bekki. Þú hlýtur
líka að skilja þetta, Arnar. í fám
orðum er þetta svona, Arnar. —
Jeg sótti um styrkinn, áður en
jeg vissi að jeg ætti að hætta
oddvitastörfum, fjekk hann áður
en þingið samþykti bæjarrjett-
indin og fór utan af því jeg bjóst
við að geta haft gagn af því, er
jeg sæi og heyrði þar — þó jeg
ekki yrði oddviti áfram.
Svona er málið lagað, Arnar.
Jeg vona að þú skiljir það. Og
nú vona jeg að þú gerir það
ekki oftar íhaldinu til geðs, aö
gjóta upp öfundaraugum yfir
þessum krónum, sem jeg fjekk
úr Sáttmálasjóði til þessarar far-
ar minnar.
J. G.
,0ft fer sáviltergeta skal1.
Þeim til verðugra vonbrigöa, sem
hafa ætlað mig vera höfund grein-
arinnar „Mikill er munurinn á mönn-
unum", í 17. tbl. Hænis þ. á., þá
lýsi jeg hjer meö yfir því, aö jeg
er alls eigi höfundur þeirrar
greinar.
I 13. tbl. Jafnaðarmannsins þ. á.
er greinarstúfur með fyrirsögninni
„Hr. X.“ Greinarkorn þetta á auð-
sjáanlega að vera kvittun fyrir ofan-
nefndri Hænisgrein. Höfundinum,
sem velur sjer dulnefnið: **, hefir
því allmjög skjátlast, þegar hann
miðar skeytum sínum að mjer.
Hinsvegar mun jeg hvorki „blikna
nje blána“, þó hann telji mig vera
„skósvein kaupmanna, læknisins og
yfirvaldsins í einni sýslu“. Það er
hans eiginn sleggjudómur.
Þau hjegómaorð, að jeg hafi
sagst „vera þektur um land alt“,
bið jeg hann að hirða sjálfan sem
algjörlega ósörin.
Annars ræð jeg herra ** tii þess
aö láta mig hlutlausan, því jeg mun
verða seinþreyttur til þeirra vand-
ræöa, að fara í saurkast við hann í
alþjóðaráheyrn.
Búðum, 21. okt. 1928.
Sveinn Benediktssoiii
Unglingaskólinn
hjer er nú tekinn til starfa. Eru
fastir nemendur 26 — 12 í neðri
deild en 14 í efri deild, og auk
þeirra nokkrir nemendur, er þátt
taka í einstökum námsgreinum. —
Hefir skólinn aldrei verið jafn fjöl-
sóttur sem nú, enda hefir hann nú
betri húsakynni en áður hefir verið.
Þorvaldur Sigurðsson er aöal-kenn-
ari skólans og veitir hann honum
forstöðu, en auk hans kenna þar
kennarar barnaskólans.
Athygli bæjarbúaskal vakin á því,
að athuga það í tíma, hvort þeir
standi á kjörskrá.