Jafnaðarmaðurinn - 15.12.1928, Blaðsíða 2

2
JAFNAÐARMAÐURINN
^5><2oc5>c2ac5>®®c2aca><2ac5>G
JAFNAÐARMAÐURINN
kemur út tvisvar á mánuði oí*
kostar fjórar krónur á árí.
Útgefandi
Verklýðssamband Austurlands.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður
Jónas Guðmundsson.
Prentsm. Sig. Þ.Guðmundssonar
Seyðisfirði.
Jafnaðarmaðurinn
er stærsta blaðið á Austurlandi
og allir lesa hann. Þess vegna j
er best að auglýsa í honum.-
Jafnaðarmaðurinn
er blað allrar alþýðu.
Utanáskrift blaðsins er:
„Jafnaðarmaðurinn"
Norðfirði.
1»
C2X5><30Cc>©®<2Xg)CTZ)G
tilraunum þínum í minn garð.
En hræddur er jeg um, að þar
hafir þú tekið að þjer verk, sem
þú ert ekki vaxinn, þó þú þyk-
ist ekki lengur sjerlega rýr í roð-
inu. Er grein þín sýnilega skrif-
uð í reiðikasti miklu, er yfir þig
hefir komið eftir lestur 15. tbl.
Jafnaðarmannsins, og sannast þar
sem oft fyr, að „sannleikanum
verður hver sárreiðastur". Grein
þín, sem er svo ókurteislega rit-
uð, að hún mun varla eiga sinn
líka í því efni, ber þess merki,
að þú hafir í skóla gengið og
telja beri þig mentaðan mann.
þú byrjar greinina á því, að lýsa
því yfir, að jeg þjáist af „ofsókn-
aræði“, er harðast komi niður á
þjer. Þá kallar þú mig „pólitísk-
an vindhana“, „angargapa“ og
„loddara", og loks klikkirðu út
með því, að líkja mjer við and-
skotann (sbr. Allstaðar sáir and....
o. s. frv.). Slíkur er rithátturinn,
og það sjest glögglega á grein-
inni, að þú kaust ekki að fyrir-
verða þig fyrir þetta, heldur stær-
irðu þig af og lofar framhaldi í
sama tón.
Þú telur það köllun þína, að
reyna að standa í vegi fyrir „til-
raunum mínum til að hefjasjálf-
an mig til vegs“, og skal jeg ekki
að því finna. Sumir menn eru
|>annig gerðir, að þola aldrei að
sjá neinn mann komast áfram í
heiminum án þess að fyllast öf-
und og hatri að ástæðulausu og
kannske ert þú einn af þeim.
Jeg hef aldrei ætlað að sú væri
ástæðan fyrir andstöðu þinni við
umbótatillögur mínar, heldur or-
sakaðist hún af hinni illu að-
stöðu þinni í hreppsnefndinni,
þar sem þú hlýtur aö finna, að
þú ert ekki fulltrúi almennings,
heldur aðeins eins eða tveggja
manna. Af þessum ástæðum hef-
irðu orðið hálfgert utanveltu í
hreppsnefndinni, og verður utan-
veltu í bæjarstjórninni, ef þú
kemst þangað. Þjer er skipað að
reyna að hindra heilbrigða þró-
un bæjarmálanna, en það er til-
gangslaust fyrir þig að reyna það
— hún verður hvorki stöðvuð
nje hindruð nema þá um stutta
stund.
Jeg skal svo taka þaö strax
fram, aö öllu því, sem þú beinir
að mjer persónulega, mun jeg
ekki svara einu orði, frekar en
hjer er gert, hvorki nú nje síðar.
En frásögn þinni um hreppsmál-
in, sem varla nokkurt satt orð
finst í, álít jeg að mjer sem odd-
vita beri að hnekkja, og sný jeg
mjer (>ví að þeim.
1. Hafnarmannvirkin.
Um kaup hreppsins á eignum
Samein. ísl. verslana farast [>jer
þannig orð:
„Vil jeg þá fyrst rifja upp kaup-
in á eignum Samein. ísl. verslana.
Án vitundar hre/jpsnefndar gerðir
þú fyrst fyrirspurn til eiganda
um eignina og taldir líklegt, að
hreppurinn vildi kaupa eignina á 75
þúsund krónur eða meira. Er þú
svo síðar fjekst staðfestingu á þessu
tilboði þínu og lagðir fyrir hrepps-
nefndina, reis jeg öndverður gegn
slíku tiltæki, en árangurinn af á-
kveðinni andstöðu minni og ann-
ara varð sá, að eignirnar komust
niður í 45 þúsund, sem þó er ó-
hæfilega hátt verð, samanborið við
söluverð annara eigna „Sameinuðu"
á næstu fjörðum“. (Leturbr. hjer.)
Þó það sje raunar óþarfi, aö
svara þeim fjarstæðum, sem þú
hjer segir, því öllum er gangur
þessa máls svo kunnur orðinn,
skal jeg skýra þetta nánar eftir
bestu heimildum, sem um það
geta fengist — bókum hreppsins
og umsögn hreppsnefndarmanna
— sökum þess, að vera má að
einhverjir sjeu til, ertrúnað Ieggja
á sögusögn þína.
Jeg hef skýrt frá því í 10 tbl.,
Jatnaðarmannsins þ. á., hvernig
upptök þessa máls voru, og
nægir að prenta þau ummæli
aftur hjer, en þau voru svona:
„Þegar Samein. ísl. versl. liættu
störfum, átti jeg tal um það við
stuðningsmenn mína í hreppsnefnd-
inni, að rjett mundi vera, að bærinn
keypti eignir verslunarinnar fyrir
hafnarmannvirki handa bænum, ef
þær fengistá viöunandi verði. Töldu
þeir allir að það mundi vera rjett,
að ekki yrði eignunum slept, án
þess hreppnum gæfist kostur á að
gera tilboð í þær“.
Þessu hefir enginn þeirra mót-
mælt, en til þess frekar að sanna,
að þú ferð með rangt mál, er
þú segir mig hafa „án vitund-
ar hreppsnefndar" gert fyrirspurn
um eignirnar til eigenda, set jeg
hjer yfirlýsingu þeirra fjögra
hreppsnefndarmanna, er ásamt
mjer komu kaupunum í kring:
Eftir beiðni Jónasar Guðmunds-
sonar, oddvita, lýsum við því hjer
með yfir, að það var með full-
um vilja okkar og vitund gert,
er oddviti Jónas Guðmundsson
gerði fyrirspurn til seljanda að
eignurn Sameinuðu ísl. verslana,
um hvort þeir vildu gera hreppn-
um tilboð um kaup á eignunum.
Norðfirði, 8. des. 1928.
Ingvar Pálmason.
Sigd. V. Brekkan.
Magnús /idvarðsson.
Vilhj. Stefdnsson.
það er einnig alrangt, að jeg
hafi „talið líklegt“, að hreppurinn
vildi gefa 75 þús. kr. fyrir eign-
irnar, hvað þá heldur meira. því
til sönnunar skal jeg benda á |>að,
að jeg, eins og þið allir hinir
hreppsnefndarmennirnir, greiddi
atkvæði móti fyrsta tilboðinu —
75 þús. kr. — á fundi hrepps-
nefndar 10. maí 1927 og einnig
á vorfundi 13. sama mán., ertil-
boðiö var Iagt fyrir almennan
sveitarfund.
Á fundi þessum — 10. maí —
kom fram svohljóðandi tillaga frá
Páli Þormar:
„Hreppsnefndin samþykkir aö
hafna tilboöi Ragnars konsúls 01-
afssonar um kaup á eignum þeim,
er áður áttu Hf. Hinar samein. ísl.
verslanir, þar sem veröið er ofhátt
eftir núverandi ástandi eignanna".
„Tillagan var sam|>ykt með öllum
atkvœðum".
Þessa tillögu bar jeg svo fram
á vorfundinunt þ. 13. niaí og var
hún líka samþykt þar. — Af
þessu geturðu sjeð, að þetta er
alrangt hjá j>jer, og jeg hjelt að
þú þektir mig það vel, að þú
vissir að jeg greiði aldrei atkv.
með þeirri tillögu, sem fer í öf-
uga átt við skoðanir mínar. En
á þessum fyrsta fundi skiftust
skoðanir hreppsnefndarinnar um
það, hverja Ieið skyldi farið i
kaupmáli þessu. Vildi jeg og
fleiri að til samninga yrði stofn-
að af beggja hálfu — hreppsins
og R. Ól. — og nefnd manna af
hálfu hreppsins yrði látin reyna
samninga, svo verðið fengist fært
niður í j>að, sem telja mætti
sannvirði eignanna. Gegn þessu
beitti Páll Þormar sjer aðallega.
Benti hann á, að eins og stæði
væri enginn kaupandi að eign-
unum, svo vitanlegt væri, og að
seljandi mundi síðar bjóða eign-
irnar aftur, og þá á lægra verði.
Taldi hann þá leiðina, að láta
seljanda sækja á um kaupin,
heppilegri en þá, sem jeg vildi
fara. Skoðun P. Þ. varð ofan á
í nefndinni. Hreppsnefnd ákvað
með því að stofna ekki til samn-
inga, heldur leita lags um kaup-
in, þegar eignirnar hefðu fallið
nægilega í verði.
Þá gefur þú í skyn — segir
[>að beinlinis — að fyrir ákveðna
andstöðu þína og annara hafi
eignirnar fallið úr 75 þús. kr.
niður í 45 þúsund. Rarna lilýt-
urðu að vita, að þú segir vísvit-
andi ósatt. Það, sem boðið var
á 75 þús., voru allar eignirnar,
en hreppurinn keypti ekki nema
sumt af þeim i'yrir 45 þús. kr.
Raunverulegt söluvevö allra
eignanna var ca. 65 þús. krónur,
því auk þess, sem hreppurinn
keypti á 45 þús. kr., var það,
sem jeg keypti á 18 þúsund, —
eru þá komin 63 þúsund kr. —
en auk þess voru mestöll fiski-
verkunartækin, segl, vigtir o. fl.,
sem seljandi hafði sjálfur selt
öðrum, áður en jeg keypti af
honum. Er því raunverulegt sölu-
verð nákvæmlega það sama sem
jeg þegar í upphafi taldi rjett að
bjóða í eignirnar og hefðu þær
sennilega þá þegar fengist fyrir
það verð.
Þetta læt jeg nægja um þetta
mál. Ósannindin eru |>jer sjálfum
verst, þau saka hvorki mig nje
hreppinn, en það lýsir ekki góð-
um málstað, að þurfa að grípa
til annara eins ósanninda og þú
hefir hjer gert. Aö þú barðist
móti kaupunum á „Sameinuðu"
,var eðlilegt. þú sást, að þau
hlutu með tíð og tíma að verða
til þess, að draga skipaafgreiðsl-
urnar frá Sigfúsar-bryggjunni,
og gegn því barðist þú. Þaö var
ekki af umhyggju fyrir hag
hreppsins, ekki af umhyggju fyrir
hag almennings, að þú barðist
gegn kaupunum. Þaö var blátt
áfram af því, að þú sást, að kaup
þessara eigna gátu orðið óhag-
ur fyrir Sigfús bróður þinn. Af
söinu ástæðum varstu á móti
rafveitunni og þú hefir altaf verið
á móti öilu, sem á einhvern hátt
hefir snert hagsmuni Sigfúsar. —
Meira að segja hefirðu verið á
móti vegarbreikkun í bænum, af
því, að væri einn skúrinn hreyfð-
ur, gat það orðið til þess, að
hróflað yrði við einhverju í for-
arsundinu hjá Sigfúsi.
Og ef þú værir nokkur mað-
ur, þá mundirðu viðurkenna að
þetta er svona. Það væri þjer
lika miklu sæmra, en að vera að
flagga með |>ví, að þú sjert „kos-
inn til að gæta hagsmuna al-
mennings“, sem þú gætir alls
ekki. Almenningur hefir hag af
kaupúnum á „Sameinuðu", en
Sigfús óhag. þú ert Sigfúsar meg-
in — móti almenningi. Þetta vita
allir og þessvegna þýðir [>jer ekki
annað en kannast við það. Jeg
hef aldrei tekið þetta illa upp
fyrir þjer, oftast vorkent þjer þá
illu aðstöðu, sem þú hefir, þar
sem sannfæring þín er kannske
stundum á öðru máli en Sigfús
bróðir þinn. Hve háður þú ert
hohum er augljóst af því, að þú
—hreppsnefndarmaðurinn—skul-
ir ekki mega kaupa straum af
rafstöð bæjarins, heldur verður
að þiggja hann sem ölmusu frá
Sigfúsi. Ef þú hefðir verið nokk-
ur maður, þá hefðirðu krafist
straums frá stöðinni, svo þú
yrðir ekki brotlegur við rafveitu-
reglugjörð bæjarins.
Jeg tel að grein þín gefi mjer
ekki tilefni til frekari athugasemda
um kaupin á hafnarmannvirkjun-
um, og tek |>á fyrir hið næsta,
sem er:
2. Skólabyggingin.
Ekki ertu sannleikanum sam-
kvæmari í ummælum þínum um
afstöðu niína í skólabyggingar-
málinu og byggingu hafnargarðs-
ins, en um „Sameinuðu“-kaupin.
Þar um segir þú:
„Einnig lýsti jeg |>ví yfir, að jeg
taldi hreppnum nauðsynlegra aö
snúa sjer að byggingu barnaskóla-
liúss og byggingu hafnargarðs á
Neseyri. Þessi mál eru, eins og all-
ir Noröfirðingar vita, bráð aðkall-
andi, en þar hefir þú sífelt staðið
á rnóti og reynt að draga þau á
langinn. (Leturbr. hjer.) Nauðsyn
skólahússins þekkja allir, og hefir
hr. X áður skrifað um það lijer í
blaðinu. En ekki flýtir það málinu,
að þú, oddvitinn, hefir eytt til ann-
ars þeim 15 þúsund krónum, sein
hreppsnefnd samkv. fjárhagsáœtlun
liafði beinlínis œtlað til skóla-
byggingar (leturbr. hjer) og aö þú
auk þess ert búinn að festa stórfje
í bryggjum og rafstöð".
Það er áreiðanlegt, að slík um-
mæli sem þessi liefðu ekki getað
koniið frá neinum öðrum en
þeim, sem hefir gert það að at-
vinnu sinni, að segja ósatt. Að
jeg hafi sífelt - staðið á móti
skólabyggingunni og hafnargarö-
inum, er svo langt frá sannleik-
anum sem nokkuð getur verið,
því jeg er einmitt fyrsti flutnings-
maður beggja þessara mála —
annars á almennum sveitarfundi,
en hins í hreppsnefnd.
Hinn 14. apríl 1925 flutti jeg
hjer á almennum hreppsfundi til-
lögu uin stækkun barnaskóla-
hússins — eða, ef þess yrði ekki
kostur, að stækka |>að, — þá að
segja mjer upp stöðunni oggera
skólann aftur að annarshversdags
skóla, því húsið væri of lítið fyrir
hversdagsskóla handa svo mörg-
am börnum, sem þá voru orðin.
Það var samj>ykt, að athuga
stækkunina, en felt aö segja mjer
upp starfanum. Á fyrsta hrepps-
nefndarfundinum, sem jegboðaöi
til eftir að jeg varð oddviti, var
samj>ykt sú gerð um skólamálið
t
Magnús Kristjánsson
fjármálaráðlierra
er látinn. Hann andaðist á ríkis-
spítalanum í Kaupmannahöfn,
sunnudaginn 9. þ. m., af afleið-
ingum uppskurðar.
— eftir tillögu skólanefndar —
að stækka ekki gamla húsið,
heldur byggja nýtt hús.
Við Ingvar Pálmason — jeg
sem oddviti og hann sem for-
maður skólanefndar — höfum
svo síðan unnið það fvrir þetta
mál, sem gert hefir verið, en það
er þetta:
1. Staður undir skólahús liefir
verið ákveðinn af skipulagsnefnd
og eftir því sem jeg best veit,
sætta sig allir vel við bann, en
áður var liver höndin upp á móti
annari í því efni. Einn vildi- þetta
og annar hitt.
2. Uppdrættir að framtíðar-
skólahúsi, ásamt leikfimishúsi og
leikvelli, hafa veriö gerðir af
húsameistara ríkisins og sam-
|>yktir af fræðslumálastjóra. —
Kostnaðaráætlun hefir verið gerð
af húsameistara og áætlar liann
að skólinn fullbúinn með leik-
fimishúsi muni kosta 120þúsund
krónur.
3. Landsbankinn hefir lofað að
lána 40% af fasteignamatsverði
hússins, þegar það er uppkoniið
og fyrir milligöngu fræöslumála-
stjóra hefir fengist loforð veð-
deidarinnar um að fje þetta feng-
ist að mestu fyrirfram, en ann-
ars er ótítt að veðdeild láni fyr
en bygging sú er uppkomin, seni
lánið er tekið út á.
4. Hreppsnefndin hefir við
niðurjafnaðir 1925 og 1926 tekið
frá 15 þúsund kr. til byggingar-
innar.
Það má því segja, að hrepps-
nefndin hafi trygt til byggingar-
innar: 40% af 120 þús. krónuni
— eða 48 þúsundir, og hafi til
að leggja í bygginguna 15 þús.,
eða hafi alls útvegað rúrnan
helming hins áætlaða kostnaðar.
Það, sem enn er eftir að útvega,
eru 60 þús. kr„ sem við Ingvar
höfum [báðir oft bent á að ekki
yrði hægt að útvega nema meö
ríkisábyrgð, með svo góðum
kjörum, sem á sliku láni þyrfti
að vera. Að enn hefir ekki ver-
ið farið fram á slíkt lán, stafar
af tvennu: Fyrst því, að meðan
íhaidið fór með völd, fylgdi það
þeirri stefnu, að ganga alls
ekki í tieinar dbyrgðir fyrir
bœjar- eða sveitarfjelög, og á |>ví
eina þingi, sem Framsókn og
Jafnaðarmenn hafa haft meiri-
hluta, átti Norðfjörður stórmál
—- bæjarrjettindin — og taldi
hreppsnefndin öll — þú líka, Jón
—• ekki ráðlegt, að sækja iim
stóra ábyrgðarheimild, um leið
og rjettarbóta þeirra var krafist.
Alt þetta, sem jeg lijer hefi
sagt, veistu allra manna best. Þó
geristu svo djarfur, að segja það
opinberlega, að jeg Jiafi sífelt
staðið á móti“ þessu máli og
dregið það á langinn. Það, sem
gert hefir verið, hefi jeg átt mest-
an þátt í, en þú hefir ekkert
gert og mundir hafa orðið á
móti, ef j>ú hefðir sjeð að alvara
hefði ætlað að verða úr meö