Jafnaðarmaðurinn - 31.12.1928, Blaðsíða 4

4
JAFNAÐARMAÐURINN
Elliheimilið „H0FN“ á Seyðisfirði
tekur til starfa í janúarmánuði n.k. að öllu forfallalausu. Aldrað
fólk á Seyðisfirði og nærliggjandi héruðum, sem kynni að óska
eftir heimilisvist, gefi sig fram sem fyrst við formann Kvenfélagsins
„Kvik“ á Seyðisfirði, Guörúnu Gísladóttur, sem gefur allar nán-
ari upplýsingar.
Stjórnin,
Penta
smábátamótorar eru ódýrustu og traustustu vjelarnar, sem nú eru
á boðstólum. —’ Upplýsingar gefur
Einar Bjarnason, Eskifiröi.
Skandiamötor
er ábyggileg og sparneytin vjel, en jafnframt ódýr. — Hagkvæinir
greiðsluskilmálar. — Upplýsingar hjá
Einari Bjarnasyni, Eskifirði.
kr., sem það oftast hefir verið,
ofan í ca. 3. þús. kr. Vinnast
þar því 4 þús. kr. eða fvllilega
sá hluti bæjarfógetalaunanna, sem
bænum ber að greiða. Erþví að
þessu leyti fjárhagssparnaður í
breytingunni. — Hjer hefir þá
sýnt verið, að þó eignirnar hafi
aukist svo sem fyr er sagt, hefir
það ekki verið af því, að sparað
hafi verið um of til nauðsynja-
málanna, frá því sem áður var
til þeirra eytt, og verður þá að
levta að orsökinni annarsstaðar.
III. Útsvörin.
Næst er þá að athuga, hvort
svo miklu meira hafi verið lagt
á gjaldendurna, að eignaaukn-
ingin geti stafað af því eingöngu.
Viö athugun útsvaranna ber þá
fyrst og fremst að athuga tvent.
Annarsvegar það, að af fólks-
fjölguninni leiða hærri útgjöld
úr sveitarsjóði og því meira verð-
ur þessvegna á að leggja og
hinsvegar að á síðustu árum
hefir verið stofnað til ýmislegs
þess, er nauðsyn ber til að gera
og veita fje til, er ekki hafði áð-
ur veriö. — Má þar sjerstaklega
benda á löggætsluna, sem hrepp-
urinn hefir orðið að annast um-
liðin ár, og sem árið 1926—7
kostaði bæinn 5000 kr.
Á þeim 5 árum, er P. Þ. var
oddviti, var lagt á gjaldendur
bæjarins, er þá voru frá 222
(1920) upp í 293 (1924), samtals
kr. 185,525,00, eða að meðal-
tali á hverju ári kr. 37 þús.
Á 2^2 ári í minni tíð hefir
verið jafnað niður kr. 118,145,00
— eða að meðaltali á ár hvert
kr. 47 þús. Er það nákvæmlega
10 þús. kr. meira á ári hverju
en var í tíö P. Þ. Nú eru gjald-
endurnir 330, en voru flestir í
tíð P. Þ. 293. Er þessi aukning
á útsvörum í allt staði eðlileg
og stafar af því, eins og áður er
sagt, að nýir gjaldaliðir hafa
bæst við, s. s. löggætslan og
meiru hefir veriö varið til heil-
brigðis- og vegamála en áður var.
það verður því ekki meö nein-
um sanni sagt, að útsvörin hafi
á þessu 272 ári [til 31. des. 1927]
verið óeðlilega há. Að hreppur-
inn hefir á tímabilinu aukiö eignir
sínar, stafar því mestmegnis af
góðri stjórn á fjármálum
hreppsins. Það, sem mjer ár'ega
hefir verið í hendur fengið, hefi
jeg ávaxtað eins vel — eða bet-
ur — en fyrirrennari minn P. Þ.,
og eru því ákærur íhaldsins á
hendur mjer um illa stjórn á
fjármálum hreppsins uppspuni
einn, eins og jeg nú hef sýnt
fram á með tölum hreppsreikn-
inganna.
Aðalástæðafyrirárásum íhalds-
ins á fjármálastjórn mína er ekki
sú, aö nú sje hagur hreppsins
verri nje meira lagt á almenning
en áður var. Hún er öll önnur
og íhaldið gætir þess vel, að
nefna hana ekki, því þágægðust
úlfseyrun of langt út undan
sauðargærunni. Ástæöan er sú,
að álögurnar hafa hcekkad aö
mnn á verslunum og stór-atvinnu-
rtkendum, en lcekkað á verka-
fólki, sjómörinum og fátaekum
útgerðarmönnum. — Sjeu borin
saman árin 1924 — síðasta ár
P. Þ. — og 1928 — síðasta ár
mitt — kemur þetta greinilega í
ljós. Árið 1924 eru útsvörin [á
293 gjaldendur] alls kr. 47425.00.
Árið 1928 eru útsvörin [á 310
gjaldendur] alls kr. 53270,00, eða
aðeins 5845 kr. hærri en 1924.
Sje litið-á hvernig gjaldabyrðin
skiftist niður á gjaldendurna,
kemur í Ijós, að árið 1928 bera
verslunarfyrirtœkin í bænum 31
þús. kr. af þeirn 53 þús., sem
niður er jafnaö, en 1924 báru
verslanirnar ca. 25 þús. kr. af
þeim 47 þús., sem þá var jafnað
niður. Kemur þá öll sú hækkun,
sem orðið hefir á útsvörunum,
niður á verslanirnar. Á almenn-
ingi — öllum öðrum en versl-
unum — hvílir nú riákvœmlega
sama npphæð og 1924 — 22
þús. kr. Er það sama og veruleg
lækkun á útsvörum almennings,
af því gjaldendur eru nú fleiri til
að bera sömu upphæðina. Enn-
fremur er vert að athuga það,
að 1924 greiddu Samein. ísl.
verslanir hjer 6 þús. kr. í útsvar,
en verslun sú, sem þar er rekin
nú, greiðir aðeins 1 þús. kr. —
Hefir því þeim 5 þús. kr., sem
þaðan voru áður teknar, verið
bætt á verslanir þær, sem nú
starfa, fyrir utan alla hækkun út-
svarsfúlgunnar.
Af þessum ástæðum er það,
sem íhaldið telur fjármálapólitík
mína varhugaverða. Jeg hef fylgt
þeirri stefnu, að leggja þar á út-
svörin, sem gjaldgetan er mest
og á þá stefnu hefir meirihluti
hreppsnefndar fallist. — Nú vill
íhaldið breyta til. það vill fá
völdin til þess aftur að geta fært
aðalbyrðarnar af sjer yfir á fá-
tækan almenning. Jeg hef verið
á móti þefrri fjármálastefnu og
mun framvegis verða það, ráði
jeg nokkru um fjármálastefnu
bæjarins í framtíðinni. — Úr því
eiga kjósendur bæjarins að skera
2. janúar n. k., hvort þeir að-
hyllast stefnu okkar jafnaðar-
manna í fjármálum, en hún er
sú, sem lýst hefir verið að
nokkru í þessari grein, eöa þeir
óska eftir breytingu í íhaldsátt.
Á kjördegi segja þeir til um
jjað, hvort þeir vilja láta Ijetta
opinberum gjöldum af stór-
löxunum og leggja þau á lág-
tekjur fátæks almennings, því
eins og jeg hefi Ijóslega sýnt
fram á í þessari grein, hefir fjár-
málum hrtppsins verið mun bet-
ur stjórnað síðustu árin en átti
sjer stað meðan íhaldið fór með
völd, svo að því leyti verður
ekki breytt til batnaðar, þó íhald-
inu verði veittur meirihluti í
bæjarstjórn. Nú ber ykkur, sem
gjöldin greiðið, að ákveða, hvort
næstu 3—6 árin á að ráða í
bæjarmálum hjer kyrstöðupólitík
íhaldsins eða umbóta- og þróun-
arstefna jafnaðarstefnunnar.
J. G.
„Ljónið vaknar
til veiða".
þegar Ijónið hafði sofið lengi
og hvílt sig efiir bráð sína, fór
það aftur að rumska við og
hugsa til nýrra veiðiferða.— Það
er dálítið svipað með íhalds-
mönnum hjer á Norðfirði, —
lengi hafa þeir nú sofið svefnin-
um væra, en nú er vitjunartími
þeirra kominn. — Sigfús kaup-
maður Sveinsson hefir lítið haft
sig í frammi, þegar rætt hefir
verið um mál, er vörðuðu heill
alþýðunnar, því S. S. er maður
er alla tíð hefir hugsað og starf-
að eingöngu með það fyrir aug-
um, að auðga sjálfan sig. Ál-
þýðumenn hjer muna það víst
enn, hvenær þeir „Pilatus og
Herodes urðu vinir“. Þaö var,
þegar fyrstu frjettirnar um heinis-
styrjöldina miklu bárust hingað
til Norðfjarðar. — Nú er mikið
í húfi fyrir þessa auðugu menn,
— þeir hafa að undanförnu altaf
verið að tapa, — hið mikla pen-
ingavald þeirra er brotið á bak
aftur. Ljósastöð S. S., sem átti
að selja Norðfirðingum Ijósmagn
fyrir það allra hæsta verð, er
mögulegt var, er liðin undir lok
og hið mikla einokunar bryggju-
fyrirtæki er klofið aö nokkru
leyti. N’erkamenn þessa staðar,
sem áður fengu laun sín skömt-
uö með rándýrri vöru, eru nú
að heimta rjett sinn gegn hinu
áður ósveigjanlega peningavaldi.
Sko — altaf að tapa. En Sigfús
er maður vel fjáður frá sínum
gullaldar einokunartíma — og
því hefir hann nú vaknað: Versl-
unarmenn S. S. eru mennirnir,
sem hann otar fram til orustu
gegn alþýðunni nú fyrir bæjar-
stjórnarkosningarnar. En alþýðan
er vakandi, og þann 2. janúar
mun S. S. fá að sjá það enn
betur, að peningavald lians er
algjörlega brotið á bak aftur hjer
á Norðfiröi fyrir fult og alt.
Jónatan.
Kaupdeila
Sjómannafjelagsins
í Reykjavík.
Sjómannafjelag Reykjavíkur og
Fjelag íslenskra bótnvörpuskipaeig-
enda eiga nú í samningum um kaup-
gjald á togurunum. Krefjast sjómenn
nokkurrar hækkunar, bæði á mán-
aðarkaupi og lifrarhlut. Samningar
þeir, er nú gilda, falla ekki úr gildi
fyr en um nýár og er þá búist við
aigerðri vinnustöðvun, verði samn-
ingar ekki komnir á. Sáttasemjari
ríkisins hefir málið til meðferöar,
en uin tillögur hans liefir enn ekki
frjetst.
Sjómannafjelag Reykjavíkur hefir
sent öllum verklýöstjelöguin brjef
jess efnis, að það hvetur verkafólk
og sjómenn til aö veita sjer liö í
baráttunni. Munu öll fjelög vafalaust
verða vel við þeirri áskorun og
reyna aö fyrirbyggja, aö mistök
veröi á, ef til verkfalls kemur.
íhaldsblöðin hamast gegn kröf-
um sjómanna og telja kröfur þeirra
ganga alt of langt. Hafa „Vörður“
og „fsafold" flutt hverja greinina af
annari móti sjómönnum. Er það
dálítið einkennileg gletni forlaganna,
er íhaldið hjer er aö viðra sig upp
viö sjómenn á sama tíma sem
fhaldið í Reykjavík og íhaldsblöðin
yíirleitt hamast gegn þeim. Sjómenn-
irnir á togurunum vænta sjer styrks
af verkafólki hjer og sjómönnum
— stjettarbræðrum sínum. Þeir leita
ekki til burgeisanna — þykir þar
lítils styrks að vænta í þessu efni.
Ætti þetta eitt að nægja til þess, aö
sjómenn hjer sjái hvern leik íhald-
iö er að leika ineð þá. Þeir eiga
hjer seni annarstaðar aö efla flokk
alþýðunnar. Því sterkari sem hann
veröur, því betur er hagur sjerhvers
verkamanns og sjómanns trygður.
Búast má viö aö kaupdeila þessi
syðra verði bæði löng og ströng —
takist ekki algerlega aö afstýra
henni fyrir nýár — og er þá alt
komiö undir samheldninni. Bresti
hún ekki, þá er sigurinn vís. ,
Frá Fáskrúðsfirði.
1.
Nýlega var maður á Fáskrúðsfiröi
kærður fyrir áfengisbruggun. Sýslu-
maður fyrirskipaði húsrannsókn, og
leitaði hreppstjóri Búðahrepps. —
Fundust tvær tunnur af öli eftir til-
vísun húsráðanda, en þriðju tunn-
una fann hreppstjórinn tilsagnar-
laust. Var hún full af heimabrugg-
uöu öli og þykir grunsamleg, og
mun sýslumaður taka málið tll með-
feröar, þegar búið er aö rannsaka
ölið.
2.
Nú er þaö orðinn aðalatvinnu-
vegur sjerstakra manna, aö versla
með svokallaða vanilledropa og
selja mönnum til drykkjar. llefir
vökvinn verið athugaður á efnarann-
sóknarstofu ríkisins og komiö í
ljós, aö meirihlutinn er spíritus. —
Má því geta nærri, liver afleiðingin
veröur, þegar mörg glös eru drukk-
in.' Er samkepni mikil um verslun
þessa og þykir einna arðvænlegust
í sambandi við dansleika. Ef drop-
arnir ganga ekki nógu ört út móti
peningum, þá eru þeir lánaðir og
jafnvel gefnir börnuin innan við
fermingu.
Heyrst liefir, að sýslumaöur niuni
einnig taka þetta mál fyrir til sköru-
legrar rannsóknar.
3.
Ritstjóri Hænis kvartar sáran á 5
ára afmælinu yfir óskilsemi kaup-
enda Hænis, enginn vilji borga
blaöið, en vill þó hugga lesendur
meö því, að útkoman muni trygg
næsta ár, — kaupmenn muni gefa
ineö króganum.
„Jafnaðarmaöurinn“ hefir uin 40
kaupendur á Fáskrúösfirði, 30 eru
þegar búnir aö borga yfirstandandi
árgang, — en enginn vill borga
Hæni.
4.
Ekki er ein báran stök með Ijós-
lækningastofnunina, nú er mótorinn
bilaður einu sinni‘enn, enda líður
nú fast aö jólum. Er þetta sorg-
legast vegna „sjúklinganna", en
vonandi rætist úr bráölega. — Einn
meiriháttar íhaldsmaður var á hlaup-
um um daginn meö samskotalista,
sunúr segja vegna stofnunarinnar,
aðrir vegna Hænis, en heldur munu
undirtektir liafa verið daufar. Heyrst
hefir aö einhver hlaupasveinn veröi
sendur með skjalið norður á firöi.
Talið er víst, aö Norðfirðingar
bregöist vel við og þó einkum
Seyöfiröingar.
Bæjarfógetaembættið hér er
veitt Kristni Ólafssyni, bæjarstj.
í Vestmannaeyjum og er hann
væntanlegur hingað um miðjan
janúar.
Næsta blaös veröur margt að
bíða sökum þrengsla, þar á meðal
svar til hr. X í „Árvak" út af
heilbrigðismálunum.
Komið snemma til að
kjósa—kjósið rjett—
Kiósið A-listann!