Eining - 01.02.1957, Qupperneq 1

MADAM E
cg lUt
Kona þessi, sem um víða veröld er
kunn af listaverkum sínum, hét sem ung
stúlka Marie Anna Groholtz. Hún fædd-
ist í Strasburg 7. desember 1761, var
aðeins þriggja mánaða er faðir hennar
dó. Æviferill hennar varð furðulegur.
Fyrst þröng kjör, svo dvöl við konungs-
hirð, varð þar næst að lifa þá daga á
skelfingartímabili byltingarinnar miklu í
Frakklandi, er konungsfjölskyldan var
tekin af lífi. Þá var hún orðin snillingur.
Tvær myndir í vaxmyndasafni hennar
eru af höfuðum konungs og drottning-
ar, Lúðvíks 16. og Maríu Antoínettu,
eins og þau lágu afhöggvin við fótstall
fallöxinnar.
Þegar faðir Maríu Önnu dó, fluttist
móðir hennar með litlu dótturina til
Berne í Sviss. Þar var ungur bróðir
hennar, Philippe Nathan Curtius nýlega
orðinn læknir. Listhneigð þessa unga
læknis var svo sterk, að hann tók að
gera vaxmyndir af ýmsum limum fram-
liðinna sjúklinga sinna. Hann tók svo að
nota tómstundir sínar til þess að gera
smávaxmyndir af ýmsum þekktustu
mönnum í umhverfi sínu. Þetta vakti þá
athygli að vinir hans fengu hann til að
hafa sýningu á þessum listaverkum sín-
um.
Eitt sinn, er Lúðvík 15. Frakkakon-
ungur var á ferð í Svisslandi, skoðaði
hann vaxmyndasafn Curtiusar, er vakti
svo aðdáun hans, að hann bauð þessum
unga lækni að koma til Parísar og setj-
ast þar að með list sína, og lofaði kon-
ungur að greiða vel götu hans.
Þessu boði tók Curtius og konungur
efndi vel loforð sitt og bjó honum góð
vinnuskilyrði. Safn hans í París varð
aðdáunarefni heldri manna þar, og
1762, þegar Curtius var orðinn bæði
ríkur og frægur, opnaði hann safn vax-
mynda af mönnum í fullri líkamsstærð.
TtlSSAUD
hennar
Svo ágætt safn af þessari gerð hafði
hvergi þekkst áður.
Eftir því sem tímar liðu, fannst hon-
um samt lífið dálítið einmanalegt og
bauð því systur sinni, ekkjunni, að flytja
til sín með dóttur sína, Maríu Önnu
Groholtz (síðar Madame Tussaud).
Stúlkan var greind og fékk fljótt áhuga
á list frænda síns' og þar kom, að hún
var talin Curtius fremri. Til dæmis var
henni falið, er hún var 17 ára, að gera
vaxmynd af Voltaire og ber sú mynd
Voltaire.
hæfileika ungu stúlkunnar gott vitni.
Um það leyti var Lúðvík 16. kominn til
ríkis og drottning hans María Antoinette.
Systir konungsins, Elízabeth var á sama
aldri og María Anna og tókst með þeim
varanleg vinátta. Konungssystirin gaf sig
mjög að líknarstörfum og hjálp við
fátæka, þótt hún væri við hirð þá, sem
átti eftir að iðka slíkt óhófslíf, að dró
til hinna alvarlegustu atburða. Lúðvík
15. hafði sagt, að allt mundi slampast
af einhvern veginn á meðan hann lifði,
en eftirmaður sinn myndi fá að reyna
það. Hann varð sannspár og kannast
allir við, hvað gerðist í hinni blóðugu
byltingu.
Elísabeth konungssystir fékk Maríu
Önnu, árið 1780, til að flytja til sín til
Versala sem félaga og kennara. Hin
unga listakona varð því handgengin
konungshjónunum og öðru stórmenni,
sem seinna áttu eftir að láta lífið undir
fallöxinni. Þrátt fyrir vináttu og umgengi
við þetta konunglega fólk, hélt hún
áfram af kappi að stunda list sína. Rás
viðburðanna varð slík, að móðurbróðir
hennar, fósturfaðir og kennari' Curtius,
hallaðist í stjórnmálunum meir og meir
til vinstri og fyllti þannig að nokkru leyti
flokk þeirra manna, er átöldu mjög
stjórnina og hirðlífið í Versölum. Hann
bauð því Maríu Önnu að flytja frá Ver-
sölum og til sín, og var það árið 1789.
Hún gerði þetta fremur nauðug, en síð-
ar hefur hún þó sennilega mátt þakka
fyrir, því að nú tóku hinir miklu viðburð-
ir að gerast. í júlí varð mikil ólga í París,
götur borgarinnar fylltust af æstum
múg. Var þá farið til vaxmyndasafns
Curtiusar og heimtuð vaxhöfuð tveggja
þekktra manna, annar þeirra, mikið eft-
irlæti fólksins, var þá í útlegð fyrir þá
sök, að hafa átalið hirðlíf drottningar-
innar. Með þessi tvö vaxhöfuð á stöng-
um þusti múgurinn til konungshallar-
innar, en þar var að mæta sverðum her-
manna. Vaxhöfuðin lentu í skólpræsinu,
þar sem og rann blóð þeirra, er fremst-
ir höfðu farið. Það var fyrsta blóðsút-
helling byltingarinnar. En nú gerðust
stórir viðburðir hver af öðrum. Kon-
ungsfjölskyldunni hafði verið komið
fyrir á öruggum stað, en öryggið var
ekki meira en það, að varðmennirnir
voru brytjaðir niður til síðasta manns
og á meðal þeirra voru tveir bræður
Maríu og þrír frændur. I september
voru aftökurnar komnar í algleyming'
og þá var María sótt til þess að gera
myndir af nýlega afhöggnum höfuðum
hinna frægustu. Hún þorði ekki að neita,