Neisti - 17.01.1941, Qupperneq 1

1
9. árg.
Siglufirði, föstudaginn 17. jan. 1941.
Útgefandi: Alþýðuflokksfélag Siglufjarðar.
Aramóí.
Það er venja á slíkum tímamót-
um sem þessum. að staldra ögn
við og líta til baka og athuga
það sem gerst hefir á hinu liðna
ári. Þar sem þetta er fyrsta blað
>Neista« sem út kemur á árinu
1941, þykir einnig hlýða að drepa
á helztu atriði hins liðna árs, en
vitanlega verður þar aðeins stiklað
á stærstu atriðum.
Árið 1940 hefir óefað ritað ártal
sitt með blóðugum stöfum á spjöld
sögunnar. Á þessu ári lauk fyrsta
ári hins ægilega blóðbaðs, sem nú
geysar i álfunni og sem raunveru-
lega hófst með vináttusamningi
Stalins og Hitlers 16. ágúst 1939.
Var vinátta þeirra þar með inn-
sigluð blóði, eins og Stalin komst
að orði í nýjárskveðju til Ribben-
trops. Á þessu ári hefir fjöldi smá-
þjóða mist frelsi sitt og sjálfstæði
og verið marðar undir hæl einræð-
isins, samkvæmt þeirri kenningu
einræðisherranna, að engin smá-
þjóð hefði sjálfstæðan tilverurétt.
Hitler hefir lagt undir sig eftirfar-
andi Iönd og svift þjóðir þær er
þar búa frelsi sínu og sjálsforræði.
Holland, Belgiu, Luxemberg, Dan-
mörku, Noreg og hluta af Frakk-
landi. En í hinum hluta Frakklands,
þessu gamla vigi lýðræðis og
frelsis, hefir einræði og fasismi
náð yfirhöndinni. Stalin hefir lagt
undir sig Eystrasaltslöndin þrjú,
Estland, Lettland og Lithauen, auk
þess sem hann fékk hlutaaf Finn-
landi eftir hið grimmúðugu árásar-
stríð á hina hraustu frændþjóð
vora. Aðferðin, sem notuð var
við Eystrasaltslöndin, var aftur á
móti sú, að þröngva þeim til samn-
ínga og fá helztu hernaðarlegar
bækistöðvar þeirra fyrir aðsetur
j$ rússneska hersins. Var síðan látin
| fram fara atkvæðagreiðsla undir
brugðnum byssustingjum og opn-
um fallbyssukjöftum rússneska
hersins, meðal íbúa landanna. ís-
lenzka sagan þekkir eina svipaða
atkvæðagreiðslu, hún fór fram i
Kópavogi.
Það verður því eigi annað sagt,
en að dimmt hafi verið yfir hinu
liðna ári fyrir þeim, sem unna
frelsi og lýðræði. Þó ber eigi að
örvænta. Þeim öflum, sem stefna
að því takmarki að gera þjóðirnar
frjálsar að nýju á grundvelli lyð-
ræðis og réttlætis, vex stöðugt ás-
megin.
í sögu lands vors mun þessa
árs verða minnst sérstaklega vegna
þess atburðar er gerðist 10. maí
1940, er land vort var hernumið,
og hér sett á land setulið, svo fjöl-
mennt, að nærri mun láta, aðjafn-
margt sé og landsmenn allir. Þó
að vitanlega skapist margskonar
vandkvæði, sem samhug allra
landsmanna þarf til þess að Ieysa,
í sambúðinni við hið fjölmenna
setulið, ber þó eigi að örvænta af
þeim sökum. Má það einnig vera
oss gleðiefni, að þjóðin, sem her-
nam oss, Bretar, lýstu þvi yfir
þegar við hernámið, að þeir mundu
fara héðan að ófriðnum loknum.
Hafa þær yfirlýsingar verið endur-
nýjaðar síðan og engin ástæða til
annars en að ætla að þær verði
fyllilega haldnar.
Á þessu ári var haldið 16. þing
Alþýðusambands íslands og var
þar gengið frá skipulagi á Al-
þýðusambandinu, sem gerir það
hreint samband verkalýðsfélaga,
algerlega óháð pólitískum flokkum.
Afkoma almennings í landinu mun
yfirleitt hafa verið allsæmileg. Að
vísu lagðist þungi dýrtíðarinnar
mjög á verkamenn í landi og
aðra launþega, með því að þessir
aðilar fengu ekki nema að hluta
bætta dýrtíðina, en það loforð,
sem gefið hafði verið á Alþingi
um að halda niðri verðlagi inn-
lendra afurða, var rofið. En með
viturlegum ráðum, sem bent hefir
verið á af Alþýðuflokknum, hefði
algerlega mátt halda dýrtíðinni í
skeijum. Framleiðendur allir, bæði
í sveit og við sjó, hafa fengið
slíkar tekjur, að einsdæmi mun
vera. Ofan á þetta bætist skatt-
frelsi togaranna, sem enginn nema
harðsvíruðustu íhaldsmenn verja.
Sjómenn og hlutarmenn^hafa yfir-
leitt haft sæmilega atvinnu.
Hér á Siglufirði leit mjög illa út
í byrjun atvinnutímans. Allt var i
óvissu með rekstur verksmiðjanna
og síldarsöltun. Fyrir atbeinaríkis-
stjórnarinnar hófst bræðsla í ríkis-
verksmiðjunum, með því að ríkis-
sjóður ábyrgðist halla, sem af því
kynni að verða að kaupa hrásíld-
ina fyrir 12 krónur málið. Er allt
útlit fyrir. að ekki þurfi ríkissjóður
þó að bera neinar byrðar vegna
þessa. Um söltun síldar var allt
í óvissu Iangt fram eftir sumri,
annað en það, sem unnt var að
verka fyrir Ameríkumarkað. Fyrir
tilmæli síldarsaltenda og Síldarút-
vegsnefndar ábyrgðist ríkissjóður
að síðustu söltun allt að 75 þús.
tn. síldar með 42 kr. á tunnu, eða
ríflega 3 miljónir kr., svo þessi
atvinnuvegur eigi stöðvaðist með
öllu. Sem betur fer hefir nú tekist
að selja framleiðsluna nú næstu
daga. Hefir síldarsöltun þessi veitt
alldrjúga atvinnu við ápökkun
o. fl. og þá eigi síður hitt, að
farið hefir fram hér í allstórum
stíl flökun síldar á Ameríkumark-
að. Þessi atvinna mundi þó hafa
reynst allrír, ef eigi hefði verið