Neisti - 24.09.1941, Side 1

Úgefandi: ALÞÝÐUFLOKKSFÉLAG SIGLUFJARÐAR
9. árg. I „ Siglufirði, miðvikudaginn 24. sept.
Dýrtídarmálin.
Um fátt er nú meira talað manna
milli en dýrtíðina. Er það öllum
ljóst að verkamenn, sjómenn og
láglaunafólk er miklum mun ver
sett nú en fyrir styrjöldina. Það
eina sem komið hefir í veg fyrir
að mikill fjöldi fólks þessa færi
ekki á vonarvöl, er það, að atvinna
hefir aukizt í Iandinu, sem að
nokkru leyti hefir bætt afkomuskil-
yrðin.
Strax í stríðsbyrjun var hugs-
andi mönnum það Ijóst, að til
hreinna vandræða horfði í þessum
málum, ef ekkert yrði að gert. Má
í þessu sambandi sérstaklega benda
á greinar hagfræðinganna Gylfa
Þ. Gíslasonar og Jóns Blöndal um
þessi mál. Hinn síðarnefndi ritaði
hverja greinina á fætur annari í
Alþýðublaðið og vakti athygli á
því hvert stefndi, jafnframt þvísem
hann benti á tillögur til úrbóta.
Þessar tillögur voru þó að engu
virtar og ekkert aðhafst til þess
að stemma stigu fyrir því, að ís-
lenzkir peningar yrðu fullkomlega
verðlausir og fullt öngþveiti skap-
aðist. Vegna ofríki Ólafs Thors í
ríkisstjórninni, fékkst ekki einu
sinni að taka útflutningsgjald af
hinum gífurlegu sölum togaranna
í Englandi síðari hluta ársins 1939
og árið 1940. Hefði þar þó fengizt
allveruleg fúlga, sem hefði mátt
nota síðar til þess að stemma stigu
fyrir dýrtíðarflóðinu. Fjölda margir
héldu því fram, og þá sérstaklega
Kommúnistar, dð út af fyrir sig
gerði það ekkert til, þó verðhækk-
un yrði á neyzluvörum almennings,
ef kaupgjald hækkaði að sama
skapi. Síðar hafa þeir reynt að
breiða yfir þetta með þeim full-
yrðingum, að visitalan væri röng,
tilbúin launþegum í óhag. Það má
að sjálfsögðu deila um það óendan-
lega, hvort vísitalan sé rétt fundin
eða eigi. Hitt er háskaleg villa og
engum háskalegri en Iaunþegunum
sjálfum, að halda því fram,. að
ekkert geri til þó dýrtið fari vax-
andi, ef kaup launþeganna vaxi að
sama skapi. Ört vaxandi dýrtíð
skapar óeðlilega verðrýrnun pen-
inganna, sem leitt getur til algers
efnahagslegs hruns, ef ekki er að-
gert í tíma. Hægt er að gera sér
í hugarlund hversu fara mundi, ef
hernámsþjóðirnar hættu skyndilega
þeim atvinnuaðgerðum, sem þær
hafa haft hér s. 1. ár. Þá er það og
augljóst, hversu verðgildi sparifjár
landsmanna minnkar hröðum skref-
um, jafnframt því, sem verðgildi
fasteigna og annara eigna vex ó-
eðlilega mikið. Þarf eigi fremur að
fjölyrða um þetta. Það mun nú
flestum, ef ekki öllum, ljóst hvert
stefnir. Hitt eru menn ekki sam-
mála um, hverjar leiðir skuli farnar
til úrbóta.
Afskipti þess opinbera af þessum
málum, hafa verið næsta fálm-
kennd og lítt til þess vaxin að
vekja traust almennings á því, að
þaðan væri skjótra og varanlegra
aðgerða að vænta. Sérhagsmunir
einstaklinga og pólitískra flokka
hafa þar ráðið meiru um en heill
alþjóðar. Óeðlileg togstreyta um
ímyndaðan pappírsgróða hindrað
framkvæmdir, sem þó voru heim-
ildir fyrir hendi að gera.
Þegar gerð var tilraun til þess
að rétta hag útgerðarinnar á sín-
um tíma, voru sett inn i Iög jþau
er fjölluðu um þau efni ströng á-
1941. i 12. tbl.
kvæði um verðlag innlendra vara,
kaupgjald þeirra er laun tóku í
peningum o. fl., til þess að koma
í veg fyrir að dýrtíð í landinu yk-
ist óeðlilega mikið. Árið eftir er
lögum þessum var breytt, var tekið út
úr þeim verðlagsákvæðið á is-
lenzkum framleiðsluvörum. Þrátt
fyrir það, að yfirlýsingar væru
gefnar um, að þessar vörur skyldu
ekki hækka meir en heimilt var
að hækka laun, var það loforð eigi
haldið, vörurnar hækkuðu stórkost-
lega í verði, og þar með var dýr-
tíðarflóðinu raunverulega hleypt af
stað. Síðar var það fyrir atbeina
þeirra manna, er stóðu að stórút-
gerðinni, sbr. það sem að framan
er sagt, að ekki fékkst samkomU'
lag í ríkisstjórninni um það, að
taka eðlilegt útflutningsgjald af hin-
urn gífurlega stórgróða af isfisk-
sölunni í Bretlandí. Ásíðasta þingi
voru samþykkt svokölluð dýrtíðar-
lög, að vísu stórgölluð, en þó til
bóta, ef þeim hefði verið fram-
fyigt-
Þar var ákveðið að lækka mætti
farmgjöld. Það hefir ekki verið
framkvæmt. Þar var heimilað að
fella niður ýmsa tolla af nauð-
synjavörum. Þar hefir ekki verið
framkvæmt. Það var ákveðið að
•eggja mætti á útflutningsgjald,
allt að 10 af hundraði. Það hefir
ekki verið framkvæmt. Lítur nú
helzt út fyrir að það sé dautt mál,/
þar sem verð aðalútflutningsvör-
unnar, fiskjarins, hefir með samn-
ingum við Breta varið lækkað svo
stórkostlega, að öllum ber saman
um að ókleyft sé að taka þar af
útflutningsgjald. Hinsvegar er svo
frá samningum gengið, að fram-
leiðendur (íslendingar), en ekki
kaupandur (Bretar) eiga að greiða
þetta gjald, ef það yrði lagt á.
Þar var heimilað að verja allt