Neisti - 17.05.1947, Blaðsíða 1

NEÍ STI
Útgefandi Alþýðuflokksfélag
Siglefjarðar
Ábyrgðarmaður:
ÓLAFUR H. GUÐMUNDSSSON
Sigluf jarðarprentsmiðja h. f. 11. tbl. Laugardaginn 17. maí 1947 15» árgangur.
Islenzka þjóðin
á veéamótum
Á styrjaldarárunum gerðu menn
sér vonir um, að er þeim hildarleik
lyki, mundu verzlunarviðsktipi
þjóða í milli færast í annað og
eðlilegra horf, og jafnframt að
innilokunarstefna og haftastefna
fyrirstríðsáranna mundi kveðin
niður. Flestir gerðu sér vonir um,
að tollmúrar mundu hverfa og
hver þjóð og einstaklingur gæti
lagt fram krafta sína til starfs og
framleiðslu eftir því, sem bezt
hentaði. íslendingar gerðu sér
vonir um, að starfsorku þeirra yrði
varið til framleiðslu á hollum og
góðum mat, sem unnt er að fram-
leiða hér á landi, og í stað þess
fengju þeir aukin l'ifsþægindi og
nauðsynleg hráefni til húsagerðar,
iðnaðar og annars, sem þeim er
nauðsyn á, til þess að unnt sé að
lifa menningarlífi,
En þetta hefur reynzt á annan
veg. Ýmsar ef ekki flestar þjóðir
, virðast enn, sem fyrir styrjöld,
keppa að því að framleiða sem
mest af öllu því, sem þær þarfn-
ast, og er þannig sóað dýrmætu
vinnuafli óg starfsorku til fram-
leiðslu ýmissa vara, sem aðrir
gætu framleitt ódýrar og betur,
en látið sitja á hakanum að fram-
leiða ýmsar þær vörur, sem ekki
teljast til matarkyns, en eru þó
nauðsynlegar, og tilfinnanlegur
skortur þeirra.
Þegar Island öðlaðist fullt sjálf-
stæði, voru margir, sem litu með
nokkrum kvíða til framtíðarinnar
og voru uggandi um, að okkur
tækist að afla fjár til allra þeirra
hluta, sem lýðfrjálsu landi eru
nauðsynlegir. Framsýnir menn og
dugandi bentu á, að til þess að
tryggja varanlegt sjálfstæði þjóð-
arinnar yrði að skapa henni í fram
tíðinni sem bezt og fullkomnust
tæki til þess að nýta sjávaraf-
urðir vorar, og aðra þá möguleika,
sem sigla í kjölfar aukinnar fram-
leiðslu og tækni á því sviði. Á
þessum djarfhug og bjartsýni voru
reist þau samtök, sem urðu þess
valdandi, að ríkisstjórnin undir
forystu Ölafs Thros, var mynduð
haustið 1944. Alþýðuflokkurinn
tók þátt í þeirri stjórn eftir að
nokkrum skilyrðum hans hafði
verið fullnægt, og þar á meðal því
skilyrði, að 300 milljónum króna
yrði varið til þess að kaupa ný
tæki til framleiðslu sjávarafurða,
betri nýtingu þeirra og jafnframt
til aukinnar vélanotk. við landbún-
aðarstörf. Reynslan hefur þegar
sannað, að þetta skilyrði var nauð-
synlegt, og jafnframt, að án þess
er vafasamt hversu miklu fé hefði
verið varið til þessara hluta. Eng-
um dettur í hug að neita því, að
djörf spor hafi verið stigin í tíð
þáverandi stjórnar til lausnar
Eins og öllum er kunnugt, sagði
Þróttur upp samningum við vinnu-
veitendur á síðastliðnum vetri. —
Aðalorsök þess, að samningum var
sagt upp að þessu sinni var sú,
að á síðastliðnu sumri kom í ljós,
ekki sízt við Síldarverksmiðjur
rikisins, að ýmis ákvæði voru ekki
nægilega skýr, og mátti leggja í
þau misjafnan skilning. Enda var
þess fullkomlega neytt af forráða-
mönnum S. R. og reynt að ganga
á rétt ver'kamannanna, þar sem
möguleikar voru fyrir hendi. Það
var engu líkara en framkvæmda-
stjóri S. R. beinl'ínis setti sig út
til þess að skapa ágreining og
brjóta niður þann skilning, sem
ríkti um samninginn, þegar hann
var gerður vorið 1946. Virðist
mörgum það hæpin gróði af for-
ráðamönnum stórra fyrirtækja að
nota hvert tækifæri til að ganga á
rétt verkamanna sinna, og eitt er
víst, að það hefir ek'ki borgað sig
í þetta sinn, því einmitt þessi sí-
fellda tilraun framkvæmdastjóra
S. R. varð til þess að skapa á-
greiningsatriði. Þróttur sá sér
ekki annað fært en að segja upp
þessum málum. En einhliða áróður
ásamt vafasamri bjartsýni hafa
leitt til þess, að fremur hefur skot-
ist yfir að gagnrýna ýmislegt það,
sem aflaga fór við þessar fram-
kvæmdir. En það var aðallega
óspilunarsemi og eyðsla við stofn-
un ýmissa nytsamra fyrirtækja, og
að sumu leyti skipulagsleysi í
framkvæmdum, þar sem einstaka
ráðuneyti gripu fram fyrir hendur
þeirra, sem falið hafði verið að
annast um framkvæmdir, og stund
um jafnvel fram fyrir hendur rí'kis
stjómarinnar allrar.
Þetta hvortveggja hefur orsak-
að það, að nytsöm fyrirtæki, sem
að öðru leyti horfa til þjóðþrifa
hafa reynzt svo dýr í stofnkostn-
aði, að ekki er annað sjáanlegt en
að þau verði baggi á framleiðslu
komandi ára, nema sérstakar ráð-
stafanir verði gerðar. Sumir halda
þv'i fram, að sama sé hvað tækin
kosti, bara, að þau séu til í land-
inu. En þessir sömu menn gleyma
(Framhald á 4. síðu)
samningum, þó ekki hefði verið til
annars en fá sett inn í samningana
skýrari ákvæði um ágreiningsat-
riðin. Vitanlega sigldi svo í kjöl-
far þess, að fram komu kröfur um
auknar kjarabætur, næturvinnu-
taxti, hækkun á sértöxtum og fl.
Þróttarmeðlimum datt ekki annað
í hug, úr því þeir þurftu að segja
upp samningum, en nota tækifærið
og knýja fram auknar kjarabætur.
Þrátt fyrir góða samninga á
mörgum sviðum, var þó Þróttur á
eftir '1 því atriði, að hér var eng-
inn næturvinnutaxti. Var það mest
af hlífð við S. R., að hér hafði
ekki verið settur næturvinnutaxti
fyrir löngu síðan, en þegar verka-
menn sáu, að réttur þeirra var sí-
fellt fyrir borð borinn, þegar tæki-
færi voru til, sá hann enga ástæðu
til annars en knýja fram þær
kjarabætur, sem hann átti rétt á,
miðað við önnur verkalýðsfélög á
landinu. Aftur á móti var grund-
völlur meðal félagsmanna um að
fá grunnkaup hækkað ekki fyrir
hendi, og tillaga, sem ég lagði
fram um að fara fram á 10 aura
grunnkaupshækkun á alm. taxta,
var felld. Það virtist því svo, að
verkamenn væru ánægðir með
þann lið taxtans, og má það vel
vera, að sú skoðun sé rétt, enda
er taxti Þróttar sá hæsti á land-
inu, hvað grunnkaup í almennri
vinnu snertir.
Á tilskildum tíma sagði svo
Þróttur upp samningum og til-
kynnti um leið stjórnum Vinnu-
veitendafélags Siglufjarðar og
S.R., að hann væri reiðubúinn til
viðræðna um nýjan samning.
Stjórn Vinnuveitendafélagsins tók
þegar vel í málið, og gengu þeir
samningar svo vel, að þeir voru
undirritaðir 16. apríl, eða daginn
eftir, að eldri samningarnir gengu
úr gildi. Fengust inn 1 hann ákvæði
um næturvinnutaxta yfir 10 mán-
uði ársins eða frá 15. sept. til 15.
júl'i. Næturvinna gildir frá kl. 10
á kvöldi til kl. 7 að morgni. Einnig
fengust inn í hann ýms önnur
ákvæði ,til hagsbóta fyrir verka-
menn. Allt annað varð uppi á ten-
ingnum hjá S. R. Formaður verk-
smiðjustjórnar hefir undanfarið,
þegar samningum Þróttar við
verksmiðjurnar hefir verið sagt
upp, haft það fyrir venju að láta
það dragast von úr viti að hef ja
samningaumleitanir við Þrótt;
látið öll verk, bæði ónauðsynleg og
nauðsynleg sitja í fyrirrúmi, að
maður ræði nú ekki um velferð og
flutningsmöguleika hans háttvirtu
persónu. Það lítur helzt svo út,
sem hann hafi með vilja verið að
æsa siglfirzka verkamenn upp á
móti sér, með þeirri tregðu, sem
hann hefir sýnt í því, að ta'ka fullt
tillit til aðstöðu þeirra gagnvart
Síldarverksmiðjum ríkisins. Þetta
varð einnig upp á teningnum 'i
þetta sinn. Að vísu kom formað-
urinn hingað stuttu eftir að samn-
ingum var sagt upp, en hafði
annaðhvort enga löngun eða tíma
til að ganga frá samningum, og
fór til Reykjavíkur aftur án
nokkurs árangurs. Eftir ítrekaðar
tilraunir tókst að fá hann hingað
nokkru eftir að samningar runnu
út, og var nú unnið að samningum
með eðlilegum hraða, þar til að
lokum tókst að komast að niður-
stöðu, sem virtist viðunanleg
lausn eins og á stóð. Skrifuðu
báðir aðilar undir það samkomu-
lag, ásamt loforði um, að leggja
(Framliald á 4. síðu)
K aupgjaldsmálin