Vera - 01.10.1982, Qupperneq 33

Breytum sverðum
í aöalstöövum Sameinuðu þjóð-
anna í New York er stytta sem sýn-
ir mann vera aö breyta sveröi í
plóg. Pessa styttu gáfu Sovétríkin á
dögum Stalíns og átti hún aö minna
á þaö ætlunarverk hinna samein-
uöu þjóöa aö tryggja friö á jöröu. í
dag er mynd af þessari styttu á
merki friðarhreyfingarinnar í Aust-
ur-Þýskalandi og liver sem meö
það sést er handtekinn þegar í staö,
sakaður um andkommúnisma.
Þannig geta ætlunarverkin snúist
upp í andhverfu sína. Það eru örlög
þessarar styttu aö gera friðflytjend-
ur heldur vansæla, hún sem í ein-
faldleik sínum er ákall um friö og
brauö í staö stríös og hungurs.
En þannig vill ganga í baráttunni
fyrir betri heimi. Um leiö og vald-
hafar sjá sér ógnað á einhvern hátt,
jafnvel þótt beðiö sé um frið, er
gripið til valdbeitingar, hvort sem
er austan tjalds eöa vestan, heima
fvrir eöa í öörum löndum. Stóru
orðunum er beitt og rykið blásiö af
gömlu kaldastríðsstimplunum, en
nú virðist sem slík ráö dugi ekki
lengur. Utan viö herkastalana, á
göturn og torgum blómstra þúsund
blóm friðarhreyfingarinnar, fræin
dreifast meö vindinum uni víöa
veröld og ekkert fær stöövað þau.
Þaö hefur kveikt nýja von í
brjóstum okkar herstöövaandstæð-
inga aö fylgjast meö vexti friðar-
hreyfingarinnar í Evrópu og
Ameríku. Eftir allar okkar löngu
en góðu göngur hillir nú undir nýj-
ar leiðir og annars konar umræðu
en þá sem klofiö 'hefur íslensku
þjóöina í hart nær 40 ár. Það er Ijúf
tilfinning að finna til samstöðu
meö öðrum þjóðum og vita sig eiga
miljónir samherja út um allan
heim. En þaö dugar auðvitað ekki
að dást að öðrum og bíöa þess aö
friðarhreyfing heimsins losi okkur
viö NATO, herinn og allt hans
drasl. Þaö gæti farið svo aö viö sæt-
um uppi meö óvígan kafbátaher
öslandi um hafiö kringum landiö,
ef við höldum ekki vöku okkar og
gerumst öll virkir þátttakendur í
þeim mikla kór sem nú hrópar á
frið meðal manna. Okkar bíöur
þaö mikla verkefni aö sameina í
eina sveit alla þá sem afneita
vopnaskaki stórveldanna og vilja
leggja sitt lóö á vogarskál friðarins.
I mínum huga er friðarbaráttan
órjúfanlega tengd kröfunni um
brottför hersins og úrsögn íslands
úr NATO, en viö vitum vel að um
þær krölur næst ekki víötæk sani-
staöa eins og málum er nú háttaö.
Arfur kalda stríösins lifir of góðu
lífi til þess, Spurningin er: á hvaöa
grundvelli er hægt aö mynda sterka
friðarhreyfingu, eöa erum viö ekki
sammála um að hennar sé þörf?
Reynslan frá Evrópu hefur sann-
aö að þaö er engan veginn vanda-
laust að starfrækja friðarhreyfingu.
Spurningarnar eru margar og skoö-
anir skiptar, breiddin er mikil og
litrófiö frá nokkuö bláu yfir í eld-
rautt. Þaö er spurt: á aö krefjast
einhliöa afvopnunar? Er hægt aö
treysta Sovétríkjunum til að draga
samtímis úr hervæöingu sinni? Er
raunhæft aö efla fjöldahreyfingar
vestan megin, án samsvarandi sam-
taka austan tjalds? Er hægt aö
halda áfram friðarbaráttunni án
þess aö lýsa stuðningi viö andófs-
ötlin í Austur-Evrópu og frelsis-
baráttu undirokaöra þjóöa? Verö-
ur afvopnun möguleg meðan
gróðaöfl nærast á vopnaskakinu?
Veröur friður tryggöur fyrr en þau
valdakerfi sem byggjast á kúgun og
aröráni eru úr sögunni? Þaö er rök-
rætt fram og aftur, en öllum er efst
í huga að sameinast um þær kröfur
aö framleiöslu kjarnorkuvopna
veröi hætt, aö ákveöin svæði veröi
lýst kjarnorkuvopnalaus og síðast
en ekki síst afvopnun. í breiddinni
og samstöðunni felst styrkur friðar-
hreyfingarinnar, fram hjá henni
verður ekki gengiö, enda um fram-
tíö mannkynsins aö tella hvorki
meira né minna. Og smám saman
er íbúum Evrópu aö veröa Ijóst aö
málið snýst ekki bara um sprengjur
og eldflaugar, heldur um nýja póli-
tík seni bindur enda á skiptingu
Evrópu milli stórveldanna og skap-
ar nýja Evrópu, lausa viö þá ógn
aö veröa hugsanlegur vígvöllur í
kjarnorkustyrjöld. Eitt er víst: Þaö
í plóga
er nóg viö þá peninga aö gera, sem
ausið er í vopnakapphlaupið í
sveltandi heimi. Þess er krafist aö
vopnum veröi breytt í plóga.
Uti í þeim stóra heimi hafa
kvennasamtök látiö friöarmálin
ntjög til sín taka. Er þar skemmst
aö minnast undirskrifta V* millj.
kvenna á Norðurlöndunum, friöar-
göngunnar til Parísar í fyrra og
göngunnar til Minsk í Sovétríkjun-
um sem hefst eftir 10 daga. Konur
friðarins minna á aö barátta
kvenna gegn stríöi og ofbeldi á sér
langa sögu, enda vilja konur ekki
ganga með börn og fæða með þján-
ingu til þess að sjá á eftir þeim í
stríð, eöa sjá þau verða ógnunt
styrjalda aö bráö. Um allan heim
hrópa konur: Nú er nóg komið.
Við líöum þaö ekki lengur að karl-
veldi þessa heims steypi okkur öll-
um í glötun. Þær benda á aö 400
þús. vísindamenn, eða 40% allra
vísindamanna, vinna í þágu hern-
aðar. Þeir hafa skapað vopn sem
duga til aö sprengja hinn óskil-
greinda óvin 40 sinnum í loft upp,
en vísindamönnum og valdhöfum
hefur ekki tekist að tryggja megin-
þorra mannkyns mannsæmandi líf,
hvorki mat, húsnæöi, góöa heilsu,
menntun, vinnu né öryggi. Nei, mál
er að linni. Afvopnun til aö tryggja
varanlegan heimsfriö, mat í staö
vopna, gegn stríði, þessar eru þær
kröfur sem konur setja á oddinn.
Enn sem komið er hafa konur á
íslandi látiö lítið frá sér heyra um
friöarmálin, ráöa þær þó yfir mörg-
um samtökum og sterkum. Hljót-
um viö ekki að spyrja eins og kyn-
systur okkar á Norðurlöndum:
Eiga börn þessa lands nokkra
framtíö fyrir sér í þessari vitskertu
veröld? Er ekki komið að okkur
íslenskum konum aö grípa hamar-
inn og taka til viö aö breyta sverö-
um í plóga, í þeirri heimssmiðju
sem friðarsinnar eru aö reisa? Er
ekki komið aö okkur öllum aö
ganga í smiðju og hamra járniö,
meðan enn lifir í lífsglóðum mann-
kynsins?
Flutt á Miklatúni 3. júlí 1982
Kristín Ástgeirsdóttir
33 f