Vera - 01.02.1983, Blaðsíða 15

meö brennandi kerti þær er börn eiga með
bóndum sínum en allar aðrar með engu
kerti."5
Ekki er nefnt að konur skuli lialda sig
heima eftir fæðingu og ekki sjást þess dænti í
Sturlunga sögu. Þórdís Snorradóttir Sturlu-
sonar fór í ferðalag á fjórða degi eftir að hún
ol barn. en að hún hafi verið leidd í kirkju
ter engum söguin. Hún hefði Iteldur ekki
veriö leidd í kirkju meö logandi kerti. því að
barniö átti bóndi hennarekki.®
Rúmum hundraö árum eftir skipan
Magnúsar Gissurarsonar kont út mikill
kirkjulegur siöareglubálkur — skipan Jóns
Siguröarsonar biskups í Skálholti — árið
1345. Margar af reglunum eru endurtekn-
ingar á fyrirskipunum sem norskir erki-
biskupar og fyrirrennarar Jóns á biskups-
stóli höföu sett. en aðrar hafði hann sjálfur
endurnýjaö eöa santið.
Helstu atriöa um kirkjuleiðslu kvenna í
skipan Jóns biskups Sigurðarsonar skal hér
getið:
..Fjóra tugi daga skal hver kona utan
kirkju standa eftir barnsburö, en eigi lengur.
Ganga má húri fyrr í kirkju ef henni líkar á
hinum hæstu hátíöum ef mánuöur er liðinn
frá barnsburðinum."
..Manna konur ef þær standa upp af
sængurför fyrir páska gangi í kirkju án kertis
og taki guös líkama á páskadag og séu í
kirkju alla páska, en standi síðan utan kirkju
eftir réttri tiltölu."
..Manna konur aðeins skal í kirkju leiöa
með Iogandi kerti þær er börn eiga með
bóndunt sínum, en allar konur aörar með
engu kerti ganga í kirkju og eigi skal prestur
meö hendi leiða þær, heldur stökkva aðeins
vígðu vatni og gangi sjálfar í kirkju."
,,Þá er prestur leiðir konu manns í kirkju
stökkvi hann á hana vígðu vatni og taki í
hönd hennar hægri leiðandi hana inn með
Ijósi og með þessum orðum: ..Ingredere in
templum domini ut purificata a vivcijs
omnibus digne possis accedere ad altare
dontini dei tui. Anten." (Þetta mun þvða á
íslensku: Gakk inn í musteri drottins til þess
aö þú hreinsuð af öllum áVirðingum getir
verðuglega gengiö upp aö altari drottins
guös þín. Anten.)
,,Ef kona veikist af sængurrekkju þá sé
henni eigi neitað olían et' hún er eiginkona.
En frillu neitast, nema sá játi að eiga hana
sem til hennar hel'ir tekið. Eða hún játi
skilnaði cf henni batnar."
,,Ef sú kona andast fyrr en hún sé í kirkju
leidd er barn átti með bónda sínum. þá sé
kona leidd í kirkju fyrir líkinu meö logandi
kerti."7
Kirkjuleiðsla eftir siðskiptin
Um það bil tveim öldunt eftir aö Jón
biskup Siguröarson leggur fram skipan sína
kemur hin svokallaða siðbót til Islands —
lútersk trú öðru nafni. Menn áttu nú aö
hætta aö trúa sumum kenningum biblíunn-
ar, svo sem því aö konur væru óhreinar eftir
barnsburö og þar af leiðandi átti ekki að
vera þörf á að leiöa konur í kirkju eftir að
þær ólu börn.
En svo fór aö kirkjuleiðsla kvenna varð
að því er virðist enn þá alvarlegra mál en á
katólskri tíö, og var ógiftum mæörum þá
algjörlega meinaö að vera leiddar í kirkju
eða að beðiö væri fyrir þeint af stól. Fram á
síðari hluta 19. aldar var konum kennt að
fæðingin eða ,.öll þessi kvöl sé verðlaun
syndarinnar."8
Lúterska kirkjutilskipunin er ntjög langt
mál um þá nýju siöi og serimoníur sem
menn eiga að tileinka sé uni leið og siðir
katólsku kirkjunnar eru afnumdir. Fyrir
utan marga kafla um messur og aðrar
skyldur og störf prestanna eru þar þrír
kaflar sem sérstaklega koma konum við.
auk kaflans unt nunnurnar.
Einn kaflinn er um yfirsetukonur. annar
um óléttar konur og sængurkonur og sá
þriðji um þær mæður sent kæfa börn sín
óviljandi í þrengslum í rúminu.
Það er í kallanum um óléttar konur og
sængurkonur sem segir aö ekki sé þörf á að
leiða konur í kirkju eftir barnsburð. Kenni-
mennirnir eiga að áminna konurnar urn að
færa guði þakkir og fela honum barnið og
sérstök bæn skal þeim kennd. Þeir eiga að
hugga mæðurnar og láta þær vita að þær
þurfi ckki að óttast að þær heyri djöfulinum
til og segja þeim að þó börn deyi í móður-
kviði sé „ekki haldandi að þau muni fyrir-
dæmd vera, heldur er þeirrar sáluhjálp
vissulega vonandi, svo sem börn ísraelslýð
þau er dóu óumsniðin fyrir hinn áttunda
daginn voru ekki fyrirdæmd haldin, svo er
þetta þeirra huggun að þær þurfa þetta eigi
að óttast aö þær séu í Satans valdi sem hér til
dags hefir veriö meint."
Þá er vitnað í annan kafla í fyrra bréfi Páls
postula til Tímóteusar, þar sem segir m.a.:
.. .Adam var fyrst myndaður, síðan Eva.
Adant lét ekki tælast, en kona lét að fullu
tælast og gjörðist brotleg. En hún mun fyrir
barngetnaðinn hólpin verða, ef þær standa
stöðugar í trú og kærleika og helgun, sam-
fara hóglæti."
Þetta á að sanna siðskiptamönnum að
sængurkona sé alls ekki óhrein. Samt sem
áöur er eitthvert hik í þessari nýju kenningu,
því áfram er haldið með þessum orðum:
„Hér um fram þó að þær séu nti frjálsar af
varðveitan Móses laga [þ.e. um sængurkon-
ur] og þurfa ekki þénaranna umleiðslu nær
sent þær viljti ganga í kirkju, þó skulu þær þó
þaö gjöra fyrir hæversku sakir að þær séu
ekki nokkrum öðrum til illseftirdæmis. hvar
af ske mætti að fyrir gáleysis sakir væri lítt
aðgætt barnanna heilsu."9