Vera - 01.02.1983, Blaðsíða 29

uð sinna vegna fjárskorts og mannfœðar á
skrifstofu ráðsins. Samkvœmt lögunttm
tekur ráðið við þessum kærum og rannsak-
ar þær m. 1.1. þess Itvort um brot á jafnréttis-
lögunum sé að ræða. Síðan kemur ráðið sér
saman um niðurstöðu og ræður meirihluti
ef ágreiningur er. Að lokum er álit Jafnrétt-
isráðs sent til þeirra aðila sem málið varðar
með rökstuddum tillögum að úrbótum ef
það telttr um brot á jafnréttislögunum sé að
ræða. Jafnréttisráð hefur ekki heimild til að
kveða upp bindandi úrskurð.
h ' Er tilmælum ykkar sinnt?
E: Tilmælunum cr oft sinnt þegar því verö-
ur viö komið t.d. í sambandi viö launamis-
mun og slíkt. Hins vegar eru sum mál þess
eölis aö þau veröa ekki leiðrétt, viökom-
andi aðili á aðeins rétt á skaðabótum gegn-
um dómstólaleiöina. Ymsir aðilar kæra sig
ekki um peningaupphæð í stað réttind-
anna. Jafnréttisráöi er heimilt aö fara í mál
til viðurkenningar á rétti þess aðila sem
brotiö hefur verið á. en þaö verður að vera
í samráöi viö þann aöila, að öörum kosti
veröa engin málaferli.
K: Getur þú gefið okkur dæmi?
E: Eg get tekiö ráðningu í stöðvarstjóra-
embættiö á Isafirði sem dæmi. Um þá stööu
sóttu þrír aðilar, tvær konur og einn karl.
Karlinn var ráðinn. Jafnréttisráði barst
kvörtun, þar sem tekiö var fram að önnur
konan hefði meö réttu átt að fá stöðuna.
Niöurstaða ráðsins var og á þá leið, aö
þessi kona hefði átt rétt á henni m.t.t.
starísreynslu o.fl. Samgöngumálaráöherra,
Steingrímur Hermannsson, réö í stööuna.
Konan háfði eingöngu möguleika á skaöa-
bótum og hún virtist ekki kæra sig um þær
og haföi því ekki áhuga á málaferlum.
K: Ertt formlegheitin aUsráðandi Itjá Jafn-
réttisráði? Ber ekkert á persónulegum mál-
um?
E: Jafnréttislögin eru undanþcgin heimilis-
lífinu og félagslííi. En þaö er þó um helm-
ingur þeirra fyrirspurna sem til skrifstof-
unnar koma, sem eru fjölskyldu- eöa
félagslegs eölis. Þessar fyrirspurnir gefa
óneitanlega mynd af þörf fyrir félags- og
lagalega ráðgjöf. Sérstaklega er áberandi
bve konur vita lítiö um sinn rétt, ekki síst
varðandi óvígða sambúö.
E' Er einltverstuðningurfrá stjórnvjjldum?
E: I stjórnkerfinu ríkiralmenn tregöa varð-
andi jafnréttismál. Þar ríkir þessi hugsunar-
háttur: „Slappið af, þetta kemur með tím-
anum". Staöreyndin er hins vegar sú að
jafnréttið kemur ekki af sjálfu sér, et' ekki
er unniö markvisst aö því. Stjórnvöld telja
sig hafa þvegiö hendursínar með jafnréttis-
lögunum og telja nægilegt aö forsetinn sé
kona. í gegnum árin hefur Jafnréttisráöi
btill skilningur veriö sýndur, en þó má ekki
gleyma því aö núverandi félagsmálaráö-
herra, Svavar Gestsson, bætti einu stööu-
gildi við Jafnréttisráð, eftir aö fram-
kvæmdastjórinn haföi starfað þar einn í
fimm ár. Stööuheimild þessi er nýtt á þann
veg, að fulltrúi starfar þar í V2 og nú starfar
þjóðfélagsfræðingur þar í V2 stööu viö
rannsóknir aö verkefninu „Konur í nor-
rænum stjórnmálum", en þaö er sam-
norrænt verkefni, aö miklu leyti kostaö af
norrænu jafnréttisnefndinni.
K: Að hverju stefnir Jafnréttisráð nú?
E: Það er mikill áhugi á því í ráðinu að
brevta starfseminni í auknum mæli í átt til
stefnumörkunar frá kærunum, gera átak í
kynningu og reyna aö gera ráöiö áhrifa-
meira í þjóðfélaginu.
K: Hvaða leiðir er hægt að nota í barátt-
ttnni?
E: Ýmsar leiðir má fara, en best er ef
stjórnkerfið snýst á sveif meö okkur. Á
vegum Jafnréttisráðs starfar t.d. ráðgjafa-
nefnd sem hefur sinnt sérstökum jafnréttis-
verkefnum. Undanfarin tvö ár hefur hún
einbeitt sér aö jafnrétti og menntamálum.
Nefndin hefur unniö ómetanlegt starf, en
framkvæmdin hefði orðiö auðveldari, ef
menntamálaráðuneytið heföi sýnt meiri
samstarfsvilja. Þó eru ákveðnir aöilar hjá
skólarannsóknardeild, sem hafa verið ein-
staklega áhugasamir varöandi störf þessar-
ar nefndar.
Fleira má nefna t.d. aukna starfsfræöslu í
skólum og reyna að breyta hugsunarhætti
manna til hinna hefðbundnu kvenna- og
karlastarfa. Nú svo er almenn kynning og
fræðsla stórt atriöi.
K: Pú talar um kynningu.
E: Já, mikill áhugi er fyrir kynningarher-
ferö, auka útgáfu og gefa út fréttabréf.
Þetta er í raun frumskilyrði ef Jafnréttisráö
ætlar aö komast út úr sínum fílabeinsturni
og ná til fólksins. Það er einnig augljóst að
öll umræöa um, og almennur skilningur á
jafnrétti hefur ekki vaxið. Þvert á móti hef-
ur sá meðbyr sem var með jafnrétti hjá
íslenskum konum í kjölfar kvennaársins
lægt til muna.
K: Getur þú gefið lesendum áþreifanlegt
dæmi?
E: Já. það var haldin stór ráðstefna á Hótel
Loftleiðum, kvennaárið 1975 og þar kom
fram hvatning til sveitastjórna um að stot'na
jafnréttisnefndir. Árið 1980 voru þessar
nefndir 26 að töln. En nú eftir sveita-
stjórnakosningarnar í vor hefur Jafnréttis-
ráð einungis fengið upplýsingar um 12 slík-
ar nefndir. Umræðan liggur mikiö niðri og
fjölmiðlar eru áhugalausir. Annað dæmi er
hægt að taka varðandi konur í Háskóla
íslands. Guðríður Þorsteinsdóttir, fram-
kvæmdastjóri BHM og formaður ráösins,
kannaði sókn kvenna í hinar ýmsu deildir
Háskólans og kom þá í ljós, aö eftir
kvennaárið sóttu konur í auknum mæli í
karlagreinar. Núna virðast þær hins vegar
sækja aftur í hinar gömlu hefðbundnu
kvennagreinar, en aðsókn kvenna í karla-
greinar minnkaöi að sama skapi.
K: Hafið þið einhvers konar samstarf í huga
við t.d. kvennasamötk?
E: Sú hugmynd hefur komiö fram aö halda
skuli árlegan fund meö áhugasamtökum og
kvennasamtökum og Jafnréttisráöi. Þar
veröi ákveðin efni tekin fvrir, samstaðan
etld og sporin mörkuö í baráttunni. Það er
Ijóst aö baráttan ellist við samvinnuna, og
nú dugir ekki annaö en aö beita sér á öllum
vígstöðvum að þeirri sjálfsögöu mannrétt-
indakröfu sem jal'nrétti kynjanna er.