Vera - 01.05.1989, Blaðsíða 2
TfMARIT UM KONUR OO KVENFRELSI
JL*J ru konur konum verstar? VERA spyr sjálfa sig þessarar spurningar hér í blaðinu og gerir um
leið tilraun til að svara henni. Tilefnið er gamalkunn togstreita milli ýmissa kvennastétta sem vinna
í svo mikilli nálægt að það fer varla hjá því að þær stigi á tærnar hver á annarri. Á sjúkrastofnunum
sinna þrjár starfsstéttir aðhlynningu sjúkra og aldraðra — hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og starfs-
stúlkur. Og ef að líkum lætur verður það sama upp á teningnum á dagvistarheimilunum innan tíðar;
þrjár stéttir munu sinna uppeldishlutverkinu — fóstrur, fóstruliðar og starfsstúlkur.
Á undanförnum áratugum hafa konur lagt mikla áherslu á betri og meiri menntun ýmissa
kvennastétta s.s. hjúkrunarfræðinga og fóstra. Konur eru fróðleiksfúsar en þær vita lfka að í þekk-
ingunni felast völd, virðing og áhrif. Aukin menntun styrkir stöðu þeirra og sjálfstæði gagnvart
valdamiklum sérfræðingum sem þær eru í nánu samstarfi við. Þær losna úr viöjum hefðbundins
kvenhlutverks. En á hverju máli eru a.m.k. tvær hliðar. Hin hliðin á þessu máli er sú erfiða stað-
reynd, að samfélagið hefur brugðist við þessu með því að búa til nýjar kvennastéttir sem settar
eru undir þær sem fyrir eru. Þetta skapar tortryggni og togstreitu milli þessara stétta ekki síst vegna
þess að það er mjög ríkt í konum að þær séu og eigi að vera jafnar. Félagsmótun kvenna miðast
hvorki við það að stjórna öðrum konum né að vera stjórnað af konum.
Ef konur eru vondar við aðrar konur er það ekki vegna eðlis þeirra eða ásetnings heldur vegna
þeirra aðstæðna sem móta líf þeirra og störf. Þessar aðstæður, eins og þær birtast á kvennavinnu-
stöðum á borð við dagvistarheimili og sjúkrastofnanir, eru skoðaðar nánar í VERU að þessu sinni.
-isg.
CARRIE CHAPMAN CATT
2/1989 - 8. árg.
VERA
Laugavegi 17
101 Reykjavík
Útgefendur:
Samtök um Kvennalista og
Kvennaframboð í Reykjavík.
Sími: 22188
Mynd á torsíöu:
Anna Fjóla Gísladóttir
Ritnefnd:
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
Guðrún Ögmundsdóttir
Elísabet Þorgeirsdóttir
Brynhildur Flóvenz
Anna Ólafsdóttir Björnsson
Sigrún Hjartardóttir
Carrie Chapman Catt (1859-1947) var bandarískur femínisti sem átti talsveröan
þátt í því að Kvenréttindafélag íslands var stofnað. Skrifaðist hún m.a. á við Bríeti
Bjarnhéðinsdóttur og hvatti hana til dáða. Hún var fædd árið 1859 og vann sem
kennari, skúlastjóri og blaðamaöur í heimafylki sínu Iowa og síðar í San Fran-
cisco. Hún gerðist virk í kvenréttindahreyfingunni um 1890 þá orðin ekkja eftir
fyrri mann sinn Leo Chapman og nýgift seinni manni sínum George Catt. C-in
þrjú, eins og hún var stundum kölluð, þótti frábær skipuleggjandi og hún varð
fljótlega formaður skipulagsnefndar NAWSA (National American Woman Suf-
frage Alliance) sem voru samtök bandarískra kvenna sem börðust fyrir kosninga-
rétti. Hún var forseti samtakanna 1900-1903 en sagði þá af sér. Árið 1904 varð hún
forseti alþjóöa samtaka kvenna fyrir kosningarétti, IWSA (International Women’s
Suffrage Alliance).
Árið 1912 varð Catt forystukona í samtökum kvenna fyrir kosningarétti í New York og hún skipulagöi
m.a. tvær víðtækar aðgerðir sem leiddu til þess að konur fengu kosningarétt í þessu fylki árið 1917. Þeg-
ar kosningaréttur hafði verið samþykktur í Bandaríkjunum árið 1920 breytti NAWSA nafni sínu í Sam-
tök kvenkjósenda (League of Women Voters) og var Catt í forystu í þeim samtökum. Þessi samtök not-
uðu krafta sína í að mennta konur svo þær yröu hæfari til að takast á við nýtt pólitískt hlutverk. Catt
var sjálf eindregið þeirrar skoöunar að konur ættu að vinna innan þeirra stjórnmálaflokka sem fyrir
voru en ekki stofna sérstakan kvennaflokk. Sættu hún og samtökin talsverðri gagnrýni frá róttækari
femínistum fyrir að nýta ekki krafta sína til að fá konur til að kjósa kvennaflokk.
Eftir seinni heimsstyrjöld varð Catt virk í friðarhreyfingunni eins og svo margar kvenréttindakonur
sem töldu að konur hefðu þar sérstöku hlutverki að gegna. Þær voru þeirrar skoðunar aö siðferðilega
stæðu konur körlum framar — og kannski ekki aö ósekju miðað við það sem á undan var gengið —
og móðurhlutverkið skapaði þeim sérstöðu sem væri í andstöðu við stríösrekstur. Þessi afstaða Catt er
þó óneitanlega í talsverðri mótsögn við þá staöreynd að hún studdi jiátttöku Bandaríkjamanna í fyrri
heimsstyrjöldinni.
Carrie Chapman Catt þótti fremur íhaldssamur femínisti á sinni tíð og m.a. var hún mjög gagnrýnin
á kynferðislegt frelsi kvenna og notkun getnaðarvarna þar sem hún — og reyndar margar fleiri — taldi
að þetta tvennt myndi öðru fremur leiða til aukinnar kynferðislegrar kúgunar á konum fyrir og í hjóna-
bandi. Þessar konur dreymdi um framtíöarsamfélag þar sem mun minni áhersla yrði lögð á kyn og
kynferði en tíðkaðist í þeirra tíð og enn þann dag í dag. Þá sætti Catt nokkurri gagnrýni fyrir að hafa
ekki unnið sem skyldi gegn kynþáttafordómum í samtökum sínum.
-isg!.
Útlit:
Kicki Borhammar
Laura Valentino
Starfskonur Veru:
Stella Hauksdóttir
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
Kicki Borhammar
Ábyrgð:
Sigrún Hjartardóttir
Setning og filmuvinna:
Prentþjónustan hf.
Prentun:
Prentberg
Ath. Greinar í Veru eru birtar á ábyrgð höf-
unda sinna og eru ekki endilega stefna útgef-
enda.
2