Vera - 01.03.1995, Blaðsíða 42

kv nnapólitík til hægri
mœðra
m
Auöur Styrkársdóttir skoöar
kvennapólitík
síöustu ára og kvennapólitík
til hægri
Bríeti má viröa til vorkunnar, að hún var
orðin nærri áttræð þegar hér var komið
sðgu. Hún hafði alla tíð staðið í ströngu og
sem atkvæðakona hafði hún mátt þola ým-
islegt sem minni konur hefðu kiknað undir.
En það er engu líkara en þessi orð hennar
hafi oröið áhrínsorð á íslenska kvennabar-
áttu síðan. Ekki það að kvennabaráttan ís-
lenska væri deyfðarleg, því það hefur hún
aldrei verið. Heldur hafa íslenskir karlmenn
gripið orð af þessu tagi á lofti og þeytt þeim
framan T konur hvenær sem þurfa hefur þótt.
Og það sem verra er: Margar íslenskar kon-
ur hafa tekið þátt í þeim leik - og gera enn.
Árið 1983 gerðust þau tíðindi að konum
fjölgaði allmjög á Alþingi íslendinga. Nú urðu
konur allt í einu níu að tölu og 15% þing-
manna. Kjörtímaþilið á undan sátu aðeins
þrjár konur á þingi og höföu aldrei verið fleiri.
Aldrei. Þetta stökk líktist kraftaverki. En það
var þó hvorki fyrir tilstilli ósýnilegrar handar
ntóðfir
fausarma
Árið 1916 var kvenréttindakonan Bríet
Bjarnhéðinsdóttir í framboði til Alþingis fyrir
Heimastjórnarflokkinn. Hún náði ekki kjöri,
og það sem meira var: Hún var strikuð út á
svo mörgum kjörseðlum að hún hrapaði úr
fjórða sæti á listanum í það fimmta. Þetta
olli Bríeti að sjálfsögðu miklum vonbrigðum,
enda mikil baráttu- og skapkona. En það
stóð ekki á henni að finna viðhlítandi skýr-
ingar, bæði á eigin tapi og lélegri kosninga-
þátttöku kvenna í þessum fyrstu kosningum
sem þeim „leyföist" aðtaka þáttí.
Konum var hleypt inn í þetta kerfi í áföng-
um. í þessum kosningum fengu aðeins fer-
tugar konur og aðrar stútungskerlingar að
kjósa. Þetta voru konur sem ólust upp við
aðra öld en þá sem nú gekk í garð og við
aðra siði, aöra heimssýn. Ekki varvið því að
búast aö aldraðar konur flykktust á kjör-
staöi, sem þá voru fáir, hentu frá sér skyld-
um sínum á heimilum og tækju frá hest um
hábjargræðistímann fyrir sig einar og ferðuð-
ust langar leiðir til þess eins að setja kross
við bókstaf. Ungu konurnar myndu alast upp
við aðra sýn og telja slíkt sjálfsagöa hluti
þegar að þeim kæmi. í þessum kosningum
hefðu karlarnir mátt heita einráðir um kosn-
ingaúrslit eins og alltaf áður, og þeir færu nú
ekki að kjósa konu. Þessar skýringar og
margar fleiri taldi Bríet upp í Kvennablaðinu
sínu. En það er eitt sem vekur athygli við
upptalningu hennar. Hún minnist aldrei á að
konum væri um aö kenna. Hún fann enga
hvöt hjá sér til þess að leggja steina I götu
þeirra sem hún baröist fyrir.
Raunar hafði Bríet stundum minnst á
þaö í bréfum sínum, að konur stæðu ekki
nægilega vel saman, en opinberlega hvarfl-
aði það aldrei aö henni aö halda neinu slíku
fram. Kvenréttindamálið var henni greini-
lega of mikils virði til þess að stefna því í
hættu meö því aö benda á óeiningu í röðum
kvenna og því síður að finna sök hjá konum.
En þetta átti eftir að breytast. í viðtali við
Morgunblaðið þann 27. janúarárið 1937 lét
Bríet svo ummælt, að íslenskar konur hefðu
ekki mætt mikilli mótstöðu gegn jafnréttis-
kröfunni. Mestu erfiðleikarnir stöfuðu að
hennar sögn frá deyfð kvenþjóðarinnar
sjálfrar.
Hér fór Bríet að
taka undir þau orð,
sem voru orðin
býsna algeng á
fjórða áratug aldar-
innar, að flest sem
miður færi í jafnrétt-
isbaráttunni og rétt-
indamálum kvenna
væri konum sjálfum
að kenna. Þær væru
ekki nógu duglegar,
ekki nógu kappsam-
ar, ekki nógu vak-
andi, ekki nðgu...
Bríet
Bjarnhéöinsdóttir.
Hún fann enga
hvöt hjá sér til
þess aö leggja
steina í götu
þeirra sem hún
baröist fyrir.

I
I