Vera - 01.06.1995, Blaðsíða 10
hyggjumegin (vinstra megin) í litrófi stjórnmál-
anna tækju Kvennalistakonur þá áhættu að
geta ekki lengur höföaö breitttil „allra kvenna"
eins og þær hafa reynt aö gera. Með því aö við-
urkenna f reynd forystuhlutverk sumra kvenna,
hæfni þeirra umfram aörar til aö túlka stefnu
Kvennalistans, og gefa þeim stööu til þess
yrðu sett alvarleg spurningamerki viö skilning
Kvennalistans á lýöræöi innan sinna vébanda
og „sjálfsskilning" Kvennalistans gagnvart tví-
eöli sínu flokkur/grasrótarhreyfing.
Af þessu leiðir að það kostar verulegt átak
fyrir Kvennalistann aö reyna aö svara þessum
spurningum. Hitt er svo líka áhugavert að fyrir-
bæri eins og Kvennalistinn, sem hefur ávallt
reynt aö má af sér flokkseöliö og lýsir því yfir
aö markmiö hans sé að gera sig óþarfan, skuli
taka fylgistapi eins alvarlega og raun ber vitni.
Ég örvænti ekki um framtíð íslenskrar
kvennabaráttu þótt Kvennalistinn hafi að þessu
sinni fengiö lítinn meöbyr, eins og aö framarv
sögöu má vera Ijóst. Þaö er vel hugsanlegt aö
sú mikla og spennandi gerjun sem nú er aö
eiga sér staö í íslenskri kvennabaráttu eigi eft-
ir aö skila okkur allt annarri formgerð hennar en
hún hefur átt sér um skeið. Um það er alltof
snemmt aö spá. Ég tek undir þá skoðun sem
heyrst hefur að viö eigum mikiö órætt og óunn-
iö á sviöi kvennabaráttunnar og viö félags-
hyggjukonur veröum aö skapa okkur víðari vett-
vang fyrir þá umræðu en núverandi flokkakerfi
að Kvennalistanum meötöldum þýöur upp á.
BJÖRG EINARSDÓTTIR
rithöfundur
lyrir konur
Á atkvæðamiðum landsmanna er jafnan
hart barist um sálirnar og það afl atkvæöa
sem þurfti til aö koma frambjóðendum
Kvennalistans inn á Jping væntanlega frá
öðrum tekið. Enda þótt tilkoma Kvennalist-
ans hafi vakið margri konunni vonir um
breytt og kvenvænlegra samfélag varð hann
ógn við þau stjórnmálaöfl sem fyrir voru. Tel
ég að svo hafi verið síðan.
En það eru án efa ýmsar fleiri samverk-
andi ástæður fyrir minnkandi gengi í kosn-
ingum. Kvennalistinn var í upphafi tilboö til
þeirra er vildu með raunhæfum hætti stuðla
aö bættri stöðu kvenna og hann var lausn
frá ofurvaldi „gömlu" stjórnmálaflokkanna,
sem margir töldu dragbíta á framgangi kon-
um til handa. Kúvendingin þegar Kvennalist-
inn fylkti liði með nokkrum stjórnmálaflokk-
um, undir merkjum R-listans við
borgarstjórnarkosningarnar T Reykjavík vorið
1994, varð því trúnaöarbrestur milli listans
og fylgismanna hans. Áframhaldandi
kvennaframboð á síðari stigum eftir þetta
slagtog verkaði á ýmsa sem leikið væri
tveim skjöldum, tækifærismennska eða ein-
faldlega að tilgangurinn helgaði meðalið.
Sá sýnilegi árangur af starfi Kvennalist-
ans til framdráttar konum sem birtist í því að
kona úr röðum Kvennalista-kvenna situr nú
á stóli borgarstjóra í Reykjavík, var að
margra dómi sjálfgefið tilefni til aö endur-
skoða áherslur í starfi þess hóps sem telst
til Kvennalista. Kjörið tækifæri til endumýj-
unar og að færa sig um set frá beinni stjórn-
málaþátttöku og á önnur svið þjóðlífsins svo
sem samtök launþega, fjölmiöla eöa að
vinnumarkaðsmálefnum; af nógu er að taka
og allt er samverkandi. Fyrir hendi er hópur
dugmikilla kvenna sem er vanur að taka á
saman, búa yfir þekkingu og víðtækri
reynslu og hafa þjálfast í mannlegum sam-
skiptum. Með öðrum orðum kjörviður I
þrýstihópa, einn eða fleiri eftir aðstæðum,
fyrir konur á öllum sviöum. Skýr og vel skil-
greind markmið er það sem þarf ásamt
vönduðu skipulagi til aö ná árangri.
Með tilliti til þess hversu fáum málum
Kvennalistinn náði að koma fram á tólf ára
þingsetu og að hann öðlaöist ekki aðild aö
landsstjórninni á þessu tímabili sýndist vera
full ástæða til að setja sig í spor skák-
mannsins og hugsa leiki fram í tímann.
Geta má þess aö það grasrótarkerfi sem
Kvennalistinn virtist starfa eftir var fólki oft-
lega ráðgáta og það gat ekki auðveldlega
fundiö út hvernig eöa hvar ákvarðanir voru
teknar. Sumt sem gerðist var ekki traust-
vekjandi, til dæmis hvernig staðið var að
framboði í Reykjaneskjördæmi síðast;
einnig kom mörgum spanskt fyrir sjónir
hvernig beitt var hinni svokölluðu útskipta-
reglu á kjörnum fulltrúum Kvennalistans.
En það má Ijóst vera að í baráttunni fyrir
seinustu alþingiskosningar var hart sótt að
Kvennalistanum af öðrum stjórnmálaflokk-
um og áberandi gert út á hans mið. Fram
kom nýtt stjómmálaafl fyrir þær kosningar
sem hafði ekki að neinu sjálfgefnu tóma-
rúmi að hverfa á kjósendamarkaðnum og
hlaut því með einhverjum hætti að ryðja sér
til rúms.
Sum stefnumála Kvennalistans voru tek-
in upp af öðrum flokkum, svo sem eins og
launakjör kvenna og virtust þeir allir ætla að
gera stóra hluti á þeim vettvangi þegar að
kosningum loknum. Ennfremur var áberandi
hvað flokkarnir báru konur fyrir sig í kosn-
ingabaráttunni og náðu vafalaust fylgi út á
það.
2. Stríðið er ekki unnið þótt nokkrar orrustur
séu að baki. Sá jarðvegur sem bæði
Kvennalistinn og aðrir hafa smátt og smátt
verið að mynda sem skilyrði fýrir konur til
fullrar þátttöku, jafnréttis og jafnrar stöðu, í
íslensku samfélagi hefur ekki enn skilað
þeim árangri sem ásættanlegur er fyrir dæt-
ur okkar og dótturdætur. Ég á erfitt með að
svo stöddu að hugsa mér baráttuafl og
vörsluaðila á borð við Kvennalistann í mál-
efnum kvenna hverfa af sjónarsviðinu. Þó
„gömlu" flokkarnir hafi látið ITklega fyrir
kosningarnar er ekki þar með sagt að kon-
um sé, enn sem komið er, ætlað svigrúm
innan þeirra. Tilvist Kvennalista getur verið
baktrygging fyrir konur í öðrum flokkum og
valdað stöðu þeirra þar, hvort sem Kvenna-
lista-konur velja sér sess innan þings eöa
utan.
Konur eru ekki frekar en karlar einsleitur
hópur - þær eru einstaklingar með mismun-
andi upplag og áhugasvið en eiga það sam-
merkt að þurfa skilyrði til að njóta sín. Að
skapa þau skilyröi er kvennapólitfk T „praks-
is" hvernig sem hugmyndafræðin kann aö
vera sett fram. Hafi gefið á bátinn hjá
Kvennalistanum um sinn þá á ég ekki ann-
að ráð þeim hópi til handa en það sem Ólöf
Loftsdóttir greip til á sínum tíma - það er aö
segja ef vilji er hjá þeim sjálfum til verka.
(Ath.s. ritstj. vegna þeirra sem hafa gleymt
oröum Ólafar: „Eigi skal gráta Björn bónda,
heldur liöi safna... “)