Vera - 01.06.1995, Page 26

fminisminn
i
- Drífa Hrönn Kristjánsdóttir, starfsmaöur á Skrifstofu jafnréttismáia,
skrifar um feminisma á krossgötum
Þótt finna megi þess merki víða I sögunni aö
konur hafi verið með uppsteyt gegn þeim að-
stæðum sem þær búa við veröur skipulögö
kvennabarátta ekki til fyrr en með vaxandi
borgarsamfélagi. Allar götur síðan hafa fem-
inistar á Vesturlöndum veriö helstu gagn-
rýnendur ríkjandi heimsmyndar og stjórn-
skiþulags. í grófum dráttum er hægt að
segja aö þessi gagnrýni beinist annars veg-
ar að því hvernig konum er kerfisbundið gert
erfitt fyrir að nýta sér full borgaraleg réttindi
til jafns við karla. Hins vegar hafa konur
löngum verið skeptískar á hina hlutlægu vís-
indalegu hugsun sem hefur ráöið ríkjum á
Vesturlöndum undanfarin árhundruð og
hefur meira en nokkuð annaö mótað þann
veruleika sem við búum við. Konur hafa
bent á að þær séu viðföng vísindalegra
rannsókna en hafi ekki að sama skapi tekið
þátt I að móta þær, og því hafi vísindamenn,
sem flestir eru karlmenn, tilhneigingu til
þess að líta á sálarlíf og líkamsstarfssemi
kvenna sem frávik frá hinu eölilega.
Feminisminn og stjórnmálin
í grófum dráttum er hægt aö segja að gagn-
rýni feminista á ríkjandi hugmyndafræði hafi
fram eftir öldinni rúmast á vettvangi hefö-
bundinnar stjórnmálabaráttu. Feministar
sem aðhylltust marxisma litu svo á aö und-
irrót kúgunar kvenna mætti rekja til samfé-
lagsgerðarinnar og einungis með öreigabylt-
ingunni yrðu konur jafningjar karla. „Líberal
feministar" líta hins vegar svo á aö ójafn
staða kynjanna sé til komin vegna misskiln-
ings eða mistaka, þaö sé einungis tíma-
sþursmál hvenær uppgötvað veröi að hæfi-
leikar og dugur kvenna sé ómissandi við
uppbyggingu samfélagsins. Konur þurfi bara
að koma sér á framfæri og fá tækifæri til
þess að sanna sig.
Öflug kvennabarátta sjöunda áratugarins
skilaöi konum sífellt fágaðri kenningum um
undirrót kvennakúgunar og hvað þyrfti að
gera til þess að brjóta hana á bak aftur. Á
þessu tímabili voru kenningar „sósíal fem-
inista" og „róttækra feminista" að mótast
en þessir tveir meginstraumar hafa síðan
verið mjög áberandi bæði I kvennafræðum
og í pólitískri baráttu kvenna á Vesturlönd-
um. „Sósíal feministar" leggja út frá skipt-
ingu samfélagsins upp t einka og opinbert
svið og störf og stöðu kynjanna inni á heim-
ilinu annars vegar og á vinnumarkaðnum
hins vegar, meðan „róttækir feministar"
leggja megináherslu á konuna sem kynveru.
Á þessum tíma voru konur á Vesturlöndum
eölilega mjög uppteknar af frelsi kvenna til
þess að ráða yfir eigin líkama, frjálsum fóst-
ureyðingum og aögengi að getnaðarvörnum.
„Róttækir feministar" beina spjótum sínum
m.a. að klámiðnaðinum og segja að orsakir
kynferðislegs ofbeldis gegn konum og börn-
um megi rekja til þess hversu brenglaða
mynd klámiönaðurinn dragi uþp af því hvern-
ig ástarlífi konur vilja lifa.
Of þröngur kenníngarrammi
Inntakiö í gagnrýni vestrænna feminista hef-