Vera - 01.06.1995, Blaðsíða 36
Sylvia opnaði bókabúðina sína
árið 1919. Mynd af Shakespeare
hékk yfir dyrunum.
sta rfsfra ma
fram yfir hjóna-
band. Margar
þeirra voru lesb-
íur og ef til vill
hefur franska umburðarlyndið verið þeim eins
konar skjól. Sylvia og Adrienne voru tíðir gestir
Natalie Clifford Bamey sem stjórnaði frægasta
kaffihúsinu í París í þeirra tíð. Þar var ekki
boðið upp á áfengi, heldur báru kínverskir
þjónar fram te og súkkulaðikakan var sú
besta í París. Kaffihúsið var þekkt sem sam-
komustaður lesbía og þangað komu margar
fagrar konur. Natalie bjó með málaranum
Romaine Brooks sem var henni trúr í 60 ár,
en hún hélt framhjá honum þar til hún var
orðin áttræð, án þess að reyna að leyna því.
Natalie skrifaði margar bækur en var þó
frægust fyrir persónuleika sinn.
Blikur á lofti
Eftir tólf ára samstarf skipti Joyce um útgef-
anda og fannst Sylviu þá sem hann hefði
svikið sig. Amerikanarnir sneru aftur til
Bandarikjanna en það hafði í för með sér
erfiðari tíma fyrir Sylviu. Viðskiptin drógust
saman og Sylvia seldi m.a. nokkrar sjald-
gæfar bækur og handrit eftir Joyce. Það voru
blikur á lofti í Evrópu, efnahagslegar og póli-
tfskar, og margir rithöfundar tóku sér stöðu
til vinstri. Ungir franskir rithöfundar fóru að
vénja komur sínar í verslanir Sylviu og
Adrienne, og meðal þeirra voru Jean-Paul
Sartre og Simone de Beauvoir. í þeirra aug-
um táknaði Shakespeare og Company heim
nútímabókmenntanna og margir af eldri rit-
höfundum Frakka töldu verslun Sylviu svo
mikilvæga fyrir ungu kynslóðina að þeir
stofnuðu félagsskap henni til stuðnings.
Um svipað leyti eignuðust Sylvia og
Adrienne nýja vinkonu sem átti eftir að hafa
mikil áhrif á líf þeirra. Hún hét Giséle
Freund, var gyðingur og hafði flúið frá Berlín.
Þegar Sylvia sneri afturtil Parisar eftir heim-
sókn til fjölskyldu sinnar í Bandaríkjunum
sumarið 1936 var Giséle flutt inn í íbúðina
sem þær Adrienne höfðu deilt svo lengi og
nokkrum dögum síðar flutti Sylvia út. Hún
var þögul um þetta skipbrot ástarsam-
bandsins og í ævisögu sinni segir hún ein-
ungis þetta um ástir sínar: „Elskhugar mínir
voru Adrienne Monnier, James Joyce og
Shakespeare og Company."
Þótt hamingjuríku árin með Adrienne
væru að baki héldu þær áfram faglegri sam-
vinnu sinni og Sylvia borðaði kvöldmatinn
með Adrienne og Giséle. Hún bjó ein í litlum
herbergum fyrir ofan búðina sína og flutti
sig ekki um set þótt Giséle þyrfti að yfirgefa
París vegna nasistanna. Sylvia og Adrienne
héldu áfram versianarekstrinum og lifðu
upphaf seinni heimsstyrjaldarinnar í friði og
ró þar til kom að árás Bandaríkjamanna á
Pearl Harbour í lok ársins 1941. Þá var ör-
yggi Sylviu ógnað og hana grunaði að Þjóð-
verjar ágirntust bókabúðina hennar. Hún
kom undan fjölda bóka, bréfa, mynda og
húsgagna og lokaði versluninni. Sex mánuð-
um síðar var hún handtekin og höfð í haldi T
hálft ár, með öðrum bandarfskum og bresk-
um konum. Hún fagnaði frelsun Parísar í
bókabúðinni og vinir hennar hvöttu hana til
að opna aftur. En hún var þá orðin 58 ára og
hafði ekki þrek til að taka áhættuna af frek-
ari verslunarrekstri. Þess í stað hjálpaði hún
öðrum.
Vinátta Sylviu og Adrienne varði allt til
ársins 1955, þegar Adrienne framdi sjálfs-
morð eftir langvarandi veikindi. Sylvia var
miður sín af sorg. Vinir hennar hvöttu hana
til að skrifa endurminningar sínar og ferð-
ast og það hjálpaði henni í gegnum sorg-
ina. Hún öðlaðist al-
þjóðlegan frama og tók
Það voru engar venju-
iegar bókabúðir sem
þær Syivia og Adrienne
ráku, heldur eins kon-
ar bókakaffí og bóka-
söfn og þær seldu ein-
göngu bækur sem þær
hrifust af sjálfar. Hér
er Adrienne í sinni
verslun.
Sylvia gaf út Ulysses
eftir James Joyce. Þau
standa þarna í dyrum
Shakespeare-bókabúð-
arinnar.
við verðlaunum og viðurkenningum fyrir
ævisögu sína. Hún fannst látin af völdum
hjartaáfalls í íbúð sinni í París árið 1962.
(Byggt á grein í Lovetann nr. 1-95 - sbj)