Vera - 01.09.1995, Blaðsíða 28

m£ðlagsraunir
Anna á tvær dætur frá fyrra hjónabandi og
Pétur einn son. Saman eiga þau tveggja ára
dóttur. í síðasta tölublaöi Veru var þessi
skemmtilega fjölskylda í mlklum orlofsraun-
um, eins og lesendur væntanlega muna. Ef
þið munið ekki söguna skuluð þið bara
teygja ykkur eftir blaðinu. Ég geymi Veru-
blöðin mín í neðstu hillunni í þessu líka fína
Hansahillusetti sem ég keypti af ónefndum
brottfluttum tannlækni í vetur fyrir gott verð.
Ekki er víst að allir séu svona skipulagðir
eða búi jafn vel af bókahillum. Sumir gætu
komist að raun um að allt er á rúi og stúi í
þeim hillum sem þó eru til, ef ekki allri íbúð-
inni, og vilja hætta við allt saman og hvorki
rifja upp söguna af Önnu og Pétri né lesa
þessa. En látið ekki hugfallast. Þetta er I
raun sjálfstæð framhaldssaga og fjallar I
þetta sinn ekki um orlofsraunir heldur meö-
lagsraunír. Þær raunir eru svo aftur raunir
skattgreiðenda og koma Önnu og Pétri
kannski lítið við.
Aö „gera hitt“ á kostnaö ríkisins
í hverjum mánuði eru lagðar inn á banka-
reikning Önnu kr. 20.600 frá Tryggingastofn-
un ríkisins. Þetta eru meðlög með dætrum
Önnu frá fyrra hjónabandi enda báðar undir
16 ára aldri. Tryggingastofnun greiðir út
þetta fé og hefur gert frá því að Anna fór I
fússi frá fyrrum eiginmanni, enda var sá
þæði geðstirður og drykkfelldur. Stundum
heyrist það af þeim manni að hann sé með
allt niðrumsig, skuldi bæði skatta og með-
lög, en slíkt kemur Önnu lítið við. Trygginga-
stofnun sér um að greiða henni meðlögin og
á síðan endurkröfurétt á hendur fyrrum eig-
inmanni. Lög voru sett árið 1935 um að
mæður fengju óendurkræft meðalmeðlag
frá sinni heimasveit, sem síðan ætti kröfu á
hendurföður. Fyrir þann tíma varð hver kona
í aðstöðu Önnu að sjá um innheimtu sjálf
með hjálp yfirvalda ef nauðsyn krafði, og
þau yfirvöld voru misliðleg og misvel í stakk
búin. Ég vil geta þess í framhjáhlaupi að það
voru að sjálfsögðu kvenfélög landsins sem
börðu málið í gegn. Barnsfaðir Önnu hefur
víða komið við eftir að hún sparkaði honum
og á nú ein fjögur börn með þremur konum.
Þegar hann eignaðist þriðja barnið sagði
hann kokhraustur að nú gerði hann „hitt“ á
kostnað ríkisins. Líklega var hann að vitna í
þjóðsöguna um að menn borgi aðeins með-
lag með þremur börnum I einu.
En víkjum aftur að Önnu sem hefur eign-
ast nýjan mann, Pétur. Sá er hverrar konu
hugljúfi. Með eindæmum geðprúður og
hreint ekki vínhneigður, stundar sína vinnu
og greiðir sína skatta. í hverjum mánuði
kemur hann heim með launaumslagið sitt
og færir Önnu. Og þótt Anna viti þetur, enda
skólagengin og sæmilega skynsöm að auki,
getur hún ekki að því gert að henni gremst
hvað hann þarf að greiða hátt meðlag. Mán-
aðarlega er dregið af launum hans kr.
10.300. Það gerir hvorki meira né minna en
123.600 á hverju ári. Fyrir það fé mætti fara
árlega í Evrópuferðina umtöluðu í síðasta
tölublaði Veru.
Þessa sögu kannast margir við. Það er
gott að fá peningana, en skítt að þurfa að
láta þá af hendi. Undanfarnar vikur, og raun-
ar ávallt öðru hvoru frá því um áramótin
1992/1993 hafa birst fréttir af því hvað
hækkun meðlagsins þá úr kr. 7.551 krónu
á mánuði í 10.300 kr. hafi haft miklar raun-
ir í för með sér. Skuldir hrannast upp hjá Inn-
heimtustofnun sveitarfélaga og augljóst er
af tölum frá þeirri stofnun, að hækkun meö-
lagsins eykur skuldir meðlagsgreiðenda.
Sem er ekki óeðlilegt I sjálfu sér. Sami fjöldi
manna getur átt alla skuldina, en auðvitað
hækkar hún þegar meðlagið hækkar. Um
síðustu mánaðamót var stofnuninni í fyrsta
sinn heimilt að biðja um að barnabætur,
barnabótaauki og ofgreiðsla staðgreiðslu-
skatta yrðu látin renna uþp T meðlagsskuld-
ir. Margir sem reiknað höfðu með ærnu fé
þau mánaðamótin hrukku upp við vondan
draum. Anna getur núna hrósað happi yfir
skilvísi og siðferðisþreki Péturs, því ekkert
er klipið af svo staðföstum manni. Fyrrum
eiginmaður Önnu, þessi með allt niðrumsig,
fær kannski skell, en það eru raunir hans og
núverandi eiginkonu. Og skattgreiðenda.
Skattgreiðendur borga brúsann
Óskilvísi meðlagsgreiðenda bitnar fyrst og
síðast á skattgreiðendum. Tryggingastofnun
ríkisins greiðir út meðlag, en Innheimtu-
stofnun sveitarfélaga á stundum í miklum
erfiðleikum með að ná til greiðenda. Þeir
sem aldrei greiða, og þeir eru allnokkrir, eru
því í raun að varpa sjálfsagðri framfærslu-
skyldu sinni yfir á skattgreiðendur. Sumir
hugsa jafnvel með sér til þess að réttlæta
allt saman: Ríkið borgar hvort sem er, svo
börnin mín þurfa ekki að svelta. En Ríkið -
það erum við hin.
Meirihluti meðlagsgreiðenda stendur
ávallt í þokkalegum skilum við Innheimtu-
stofnun sveitarfélaga. í samtali Veru við
Árna Guðjónsson, yfirmann hjá stofnuninni
kom fram að gróflega mætti slá því fram, aö
um helmingur meðlagsgreiðenda stæði í
góðum skilum og rúmlega helmingur í
þokkalegum skilum. Margt getur valdiö því
að skilvís greiðandi lendir í ttmabundnum