Vera - 01.02.1997, Side 35

GUÐNÝ EYDAL
Konur í tölum
Norræna ráðherranefndin
(Nordic Council of
Ministers) gaf á síðasta ári
út ritið „WOMEN AND MEN
IN THE NORDIC
COUNTRIES, FACTS AND
FIGURES 1994“. Þar er
borin saman staða kvenna
og karla á ýmsum sviðum.
Meginefni ritsins er texti
en til skýringar er ýmist
töluefni og myndir. í lok
ritsins er að finna ítarlegar
töflur sem umfjöllunin er
byggð á. í eftirfarandi
grein verður aðeins stiklað
á stóru og nefnd nokkur
áhugaverð dæmi um þann
mun sem er á stöðu og
kjörum norrænna kvenna.
HLUTFALLSLEGA FÆRRI ELDRI
KONUR OG FLEIRI UNGAR
Þrátt fyrir að það sé allvanalegt að bera
saman Noröulöndin vegna þess hversu lik
þau eru á mörgum sviðum, þá er Ijóst að
ísland hefur ákveðna sérstöðu hvaö varðar
aldursdreifingu þjóðarinnar. íslenska þjóðin
er mun „yngri“ en hinar Norðurlanda-
þjóöirnar, þ.e. hér er hlutfall barna og
ungmenna hærra og hlutfall aldraðra að
sama skapi lægra.
Arið 2025 er gert ráð fyrir að 15%
íslenskra kvenna veröi 65 ára og eldri miðað
við 21-25% á hinum Norðurlöndunum.
Konur eru í miklum meirihluta meðal
aldraðra á Norðurlöndunum. Á íslandi er
hlutfall karla meðal aldraðra þó hvað hæst
enda lífslíkur íslenskra karla hærri en
jafnaldra þeirra á Norðurlöndum (bls. 64).
Einungis 41% Tslensku kvennanna 65 ára
og eldri búa einar samanborið við 58-64% á
öðrum Noröurlöndum..
FRJÓSEMI OG FJÖLSKYLDA
íslenskar konur eru frjósamastar kvenna á
Norðurlöndum og þó víðar væri leitað,
íslenskar konur áttu 2,2 börn að meðaltali
1992 og ísland, írland og Svíþjóð hafa
keppst um efsta sætið meðal Evrópuþjóða
undanfarin ár.
Þrátt fyrir hærri fæðingartíðni hér á landi
hafa íslenskar konur fylgt nokkuð svipuðu
mynstri og kynsystur þeirra á öðrum
Norðurlöndum; fæðingartíðni dvínaði frá
1960, nokkur uppsveifla varð síðast á
áttunda áratugnum ogí byrjun þess níunda,
en nú fer tíðnin lækkandi á ný. Það sem er
athyglisvert er aö annars staðar á
Norðurlöndunum hefur hækkandi fæðingar-
tíöni verið skýrð sem árangur markvissrar
fjölskyldustefnu sem tæplega hefur verið til
að dreifa hér á landi.
Norðurlöndin eiga það sameiginlegt aö
konur eru að meðaltali yngri en karlar viö
fjölskyldustofnun. íslenskar konur eru hins
vegar talsvert yngri en stöllur þeirra á öðrum
Norðurlöndum þegar þær stofna fjölskyldur:
Þessi munur yrði eflaust nokkuð meiri ef
tölurnar næðu einnig til kvenna yngri en 20
ára þar sem hlutfall mæðra 20 ára og yngri
er hærra á íslandi en á hinum
Norðurlöndunum. Augljóslega hlýtur staða
ungu íslensku mæðranna að vera ólík þeirri
sem stöllur þeirra á öðrum Norðurlöndum
eru í hvað varðar starfsframa og menntun.
LÍFSSTÍLL OG HEILSA
íslenskar konur virðast stunda íþróttir og
líkamsrækt í svipuðum mæli og stallsystur
þeirra á öðrum Norðurlöndum og reykingar
íslenskra kvenna mælast í lægri kantinum.
Það sem kemur þó á óvart er gífurlegur
munur á tölum yfir dánar-
orsakir kvenna á aldrinum
45-64 ára.
Samkvæmt þessum tölum
þá standa íslensku konurnar
tiltölulega vel að vígi hvað
varöar hjartasjúkdóma en
tala þeirra sem látast úr
krabbameini er þeim mun
hærri. Danskar konur hafa
einnig mjög háa dánartölu vegna
krabbameins en líklegasti skýringar-
þátturinn er auövitað mun hærra hlutfall
danskra kvenna sem reykir að staöaldri.
HLUTFALL NORRÆNNA KVENNA 20-24 ARA SEM HAFA STOFNAÐ FJOLSKYLDU
Fjölskyldustaöa ISLAND
Giftar m/ barn 6
í sambúö m/barn 22
Einstæðar m/barn 8
DANMORK FINNLAND NOREGUR SVIÞJOÐ
5 8 7 7
6 5 2 8
3 3 7 4