Vera - 01.02.2000, Blaðsíða 12

R: „Það er búið að rannsaka þessa hluti heilmikið
en staðreyndin er sú að öll hormónalyf sem hafa
verið reynd hjá körlum til að bæla sæðisfram-
leiðslu, bæla líka kynhvötina. Þannig að það virð-
ist erfitt að fara þessa hormónaleið, en verið er að
rannsaka bóluefni gegn sæði sem virkar þannig
að þeir mynda mótefni gegn eigin sæði. En þetta
er ekki nógu öruggt enn sem komið er."
Málið er
ad passa sig
Hvernig er með ófrjósemisaðgerðir karla,
velja íslenskir karlmenn þá leið í auknum
mæli?
R: „Ég er ekki frá því að það sé eitthvað að aukast
enda er það lítil aðgerð sem hægt er að fram-
kvæma í staðdeyfingu. En hérlendis eru karlmenn
eftirbétar kynbræðra sinna í löndunum í kringum
okkur þegar kemur að því að velja þessa leið. Is-
lenskir karlmenn virðast sumir hverjir vera
hræddir við að slík aðgerð hafi áhrif á kynhvöt
þeirra og getu, en hún gerir það alls ekki."
C
*0
o>
c
3
_o.
<0
>-
W
JQ
«0
E
'O
Að lokum spyr ég þær hvað þær myndu helst
vilja að gert yrði hérlendis í forvörnum og til að
auðvelda aðgengi að getnaðarvörnum.
R: „Ég myndi vilja sjá meira af skemmtilegu og
aðgengilegu fræðsluefni þar sem notast væri
við húmor sem höfðar til krakkanna, því allt
slíkt gerir það auðveldara að tala um þetta og
það að tala um hlutina er grundvallaratriði.
Það er stundum eitthvert tabú í gangi sem
gerir það að verkum að fólk segir ekki það
sem það er að hugsa og einmitt þá verða
þungunarslysin. Það verður líka að hætta að
hafa kynfræðslu eingöngu eins og pípulagn-
ir, það verður líka að sinna tilfinningaþættin-
um og samskiptunum. Kenna krökkunum að
taka tillit til sjálfs sín og annarra. Kenna þeim
að tala saman og koma fram hvert við ann-
að. Kenna þeim að segja nei ef þau vilja ekki
eitthvað. Það er vöntun á þessum hæfileik-
um sem veldur því að allt of margir krakkar
eru að sofa hjá í fyrsta skipti undir áhrifum
áfengis og auðvitað eykur það líkur á ótíma-
bærri þungun því öll dómgreind slævist við
slíkar aðstæður."
Þær eru sammála um að það vanti sárlega
unglingamóttökur, annað hvort á heilsu-
gæslustöðvum eða annars staðar, þar sem
krakkar gætu bara labbað inn og vissu fyrir-
fram að viðmótið væri vinsamlegt. Þar væru
félagsráðgjafi, læknir, hjúkrunarfræðingur
og Ijósmóðir og umhverfið allt afslappað.
Þetta gæti jafnvel verið í samstarfi við ein-
hverja félagsmiðstöð, t.d Hitt Húsið. Þær sjá
fyrir sér að þetta gæti líka verið hluti af ein-
hvers konar menningarmiðstöð þar sem
fræðsla, leiðsögn og aðstoð í tengslum við
kynlíf, getnaðarvarnir og barneignir yrði gert
að eðlilegum hluta af daglegu lífi.
Reynslusaga stúlku sem hafði farið í tvær fóstureyðingar 19 ára
Saga hennar er dæmigerð. Hún var á föstu með strák og getnaðarvarnirnar
ekki komnar í fastar skorður. Honum fannst ekki að hann ætti að vera með smokk,
hún varð ólétt og fór í fóstureyðingu. Þá byrjaði hún á pillunni en fékk slæmar
aukaverkanir og leið illa. Hún hætti á pillunni, hann notaði ekki smokkinn og
hún varð aftur ólétt. Aftur fór hún í fóstureyðingu og leið helmingi verr en í
fyrra skiptið. Honum virtist ekki finnast þetta neitt mál og þau eru hætt saman.
„Við vorum hræðilega kærulaus í fyrra skiptið,"
segir hún. „Ég var 18 ára þegar ég komst að því
að ég væri orðin ófrísk. Við vorum bara búin að
vera saman í tvo til þrjá mánuði og ég leit ekki á
sambandið sem neina alvöru. Mér fannst ekkert
annað koma til greina en fóstureyðing, þótt ég
hugleiddi málið að sjálfsögðu og fyndist þetta
ekki auðvelt. Það var sjokk að fá þessar fréttir og
ég fór að gráta vegna spennufalls en það var eins
og kærastanum mínum væri alveg sama. Undir
niðri langaði mig til að eignast barnið en ég gerði
mér grein fyrir því að það yrði mér rosaleg hindr-
un I að gera það sem mig langar að gera við líf
mitt, Ijúka námi og kynnast heiminum. Það hafði
líka áhrif á mig hvað mér fannst hann ábyrgðar-
laus, hann virkaði ekki traustvekjandi sem barns-
faðir."
Hún segist ekkert hafa vitað hvert hún ætti að
snúa sér en sagði foreldrum sínum hvernig kom-
ið væri og fór síðan til heimilislæknisins sem pant-
aði tíma fyrir hana hjá ráðgjafa á kvennadeild
Landspítalans. Kærastinn kom með henni og þau
fengu fræðslu um getnaðarvarnir sem hún viður-
kennir að hún hafi haft gott af þó að henni hafi
fundist talað við þau eins og þau væru algjörir vit-
leysingjar.
„Á þessu augnabliki kemst lítið annað að en
hvað hægt er að gera f stöðunni. Það virkaði því
óþægilega á mig að fá svona stranga áminningu
um getnaðarvarnir I ráðgjafaviðtalinu. Ég var að
hugsa um fóstureyðinguna en ekki hvernig ég
ætti að koma í veg fyrir að verða aftur ófrísk. Það
var eins og verið væri að nudda okkur upp úr mis-
tökunum og einu áhrifin voru I raun að auka á
samviskubitið, sem var nægilegt fyrir. Mér finnst
að Landspítalinn eigi að bjóða upp á eitthvað
annað þegar svona er komið en leiðbeiningar um
það hvernig maður hefði átt að haga sér."
10 konur að fara að gera það sama
Hún segir að sér hafi þótt ömurlegt að fara I fóst-
ureyðinguna. Hún mætti klukkan sjö um morgun
og kærastinn fór með henni en mátti ekki koma
með henni inn á deildina. Henni var síðan vísað
inn á tíu manna stofu og þangað voru að tínast
inn konur sem hún vissi að væru að fara að gera
það sama og hún. Á milli rúmanna voru þunn
tjöld og síðan var þeim öllum gefin róandi
sprauta.
„Mér fannst þetta vera eins og f sláturhúsi,"
segir hún. „Ég var einhvern veginn langyngst og
fannst ég eiga svo bágt. Ég vissi ekkert út í hvað
ég var að fara og grét og grét í þessa tvo klukku-
tíma sem ég þurfti að bíða eftir að komast í að-
gerðina. Það hefði róað mig heilmikið ef kærast-
inn minn eða mamma hefðu mátt vera hjá mér á
meðan.
Svo var mér rúllað upp á skurðstofu hágrát-
andi og varð brjáluð þegar ég sá aðra konu í að-
gerð. Ég vildi ekki fá svæfingasprautuna og það
sfðasta sem ég man var að læknirinn sagði: „Æ,
ég nenni ekki að standa í þessu. Sprautum hana
bara." Mér leið jafn illa þegar ég vaknaði og var
alveg I rusli þegar ég fór heim um hádegi sama
dag. Það hefði verið gott að fá svolitla aðstoð á
eftir, einhvern sem spyrði hvernig mér liði en ekki
vera bara hent út. Ég tek samt fram að starfskon-
urnar á deildinni voru mjög vinalegar."
12 • VERA