Vera - 01.02.2000, Page 58

gefur okkur því það sem við gjarnan köllum „tómar kaloríur". ( hátíðarmáltíð
sem felur í sér fordrykk, drykk með mat og e.t.v. líkjör eða slíkt eftir máltíð
gefur áfengið ótrúlega margar kaloríur. Tökum dæmi:
Fordrykkur (tvöfaldur wisky): ca: 150 kkal
1 hvítvínsglas m/forrétti: ca: 170 kkal
2 rauðvínsglös m/aðalrétti: ca: 350 kkal
Líkjörsglas ca: 215 kkal
Samtals: 885 kkal
I þessu dæmi komast drykkirnir einir og sér upp í tæpar 900 kkal sem er um
40 % af dagsorkuþörf konu.
Jákvæðar hliðar áfengis
Hér hef ég dregið fram neikvæð áhrif áfengis en nái maður að finna út hvað
hófleg drykkja er, á áfengi ekki að skaða. Nokkrir vísindamenn hafa bent á
vísbendingar um að hófleg áfengisneysla geti dregið úr tíðni hjarta- og æða-
sjúkdóma. Þetta hafa þeir bæði rakið til alkóhólsins sjálfs en einnig til andox-
unarefna sem finnast þá fyrst og fremst í vínum sem gerð eru úr ávöxtum,
s.s. rauðvín.
Eitt rauðvínsglas að kvöldi af og til hefur engin afgerandi heilsufarsleg
áhrif til hins verra, ekki frekar en einn súkkulaðimoli með kaffi af og til, en
vörum okkur á að ofnota ekki áfengið því I raun er það eiturefni sem er
ávanaþindandi og að því leytinu til varasamt.
bókadómur
Rómantíska liænan
og íleiri
Afródíta
eftir Isabel Allende
Mál og menning
1999
Fyrir jólin 1999 kom út bókin Afródíta
eftir Isabel Allende, í íslenskri þýðingu
Tómasar R. Einarssonar, og ber hún yfir-
skriftina Sögur, uppskriftir og önnur
kynörvandi fyrirbæri. Á frummálinu heit-
ir hún Afrodita Cuetos, Recetas, y Otros
Afridisíacos og kom fyrst út árið 1997.
Cflfródita l Ólíkt fyrri bókum Isabelu Allende, að
/ <stnr.vpAfi' 1 Paulu (1995) frátalinni, er ekki um
skáldsögu að ræða heldur er hér á ferð-
inni annars vegar uppskriftabók og
hins vegar hugleiðingar skáldkonunnar
um tengsl matar og kynlífs. Isabel Allende dregur fram
það sem húsmæður og gróteskufræðingar hafa vitað lengi - að matur og
kynlíf eru nátengd fyrirbæri - en hún sér það í svolítið öðruvísi og skemmti-
legri blæ. I báðum tilfellum er um að ræða líkamlegan unað og því eðlilegt
að þessi tvö fyrirbæri skarist hvað varðar athafnir, serimóníur og andlega
jafnt sem líkamlega örvun.
Bókin skiptist í þrjá hluta. Fyrsti hlutinn samanstendur af frásögnum og
vangaveltum Allende þar sem hún byrjar á útskýringu á tilurð bókarinnar, lýs-
ir rannsóknarferlinu og blandar inn í sögum, bæði skálduðum (hennar eigin
og annarra) svo og sönnum. Einnig er þar að finna skemmtilegar lýsingar á
matarvenjum ýmissa þjóða, samanburð á ólíkum smekk manna, sögulegar
vísanir (og er þar af nógu að taka) og hugmyndir og forskriftir að tælingu,
svallveislum og sáttasúpu.
I öðrum hlutanum einbeitir Allende sér að hráefnunum og telur til allt
það er mögulega getur talist kynörvandi og spannar umfjöllun hennar allar
mögulegar fæðutegundir og lostavekjandi áhrif þeirra. Inn á milli koma svo
vangaveltur og sögur sem tengjast ákveðnum fæðutegundum. Ýmislegt
áhugavert kemur i Ijós (hallsveppir eru víst einstaklega kynæsandi) og gaml-
ar mýtur eru kveðnar niður (ekkert merkilegt við banana annað en lögunin).
I þriðja og síðasta hlutanum er svo að finna uppskriftir af þeim réttum
sem Allende telur mest örvandi og eru nokkurs konar afrakstur rannsóknar
hennar. Uppskriftirnar eru eftir móður hennar, Panchitu, en Allende skrifar
íreistandi rettir
athugasemdir með. Margir réttir hafa fengið viðeigandi nöfn s.s. Adams-
hnetur, Geirvörtur nunnuefnisins, Elskendakakan, Flkjurekkjumannsins, Létt-
úðarsveskjur, Bananastuna, Kalkúnninn í kvennabúrinu, Hífaðar perur og svo
mætti lengi telja. Því miður gaf undirrituð sér ekki tíma til að elda neinn af
þessum áhugaverðu réttum en fylltist þó óræðri löngun (hungri?) við að lesa
um þá.
Bókin er óaðfinnanlega saman sett og listilega myndskreytt af Robert
Shekter ótal fögrum myndum er hæfa viðfangsefninu hverju sinni. Ekki er
nauðsynlegt að lesa bókina spjaldanna á milli heldur er vel hægt að stinga
niður nefi nær hvar sem er og byrja að lesa. Helsta gagnrýnin væri sú að sög-
ur Allende fara svolítið að endurtaka sig þegar á líður (hún minnist trekk í
trekk á galdramátt hallsveppanna og takmarkalaust aðdráttarafl hins eldandi
karlmanns) og eins er hún oft rétt komin ofan í áhugaverða sögu þegar at-
hyglin beinist einhvert annað. Til allrar hamingju eru þær frásagnir sem taka
við nær undantekningalaust jafn fyndnar og fræðandi og þær sem skilið var
við. Stóra spurningin sem situr eftir er aftur á móti þessi: Eru tengslin milli
matar og kynörvunar jafn augljós og Allende vill vera láta? Þegar upp er
staðið er það undir hverjum lesanda komið hvort eitthvað er á bókinni að
græða. Eins og Allende bendir á í byrjun þegar hún var að rannsaka áhrif
réttanna á (oft) grunlausa vini sína þá skiptir höfuðmáli að nálgast (mat-
ar)málið með réttu hugarfari:
„Hvað þessa bók áhrærir þá viðurkenndu vinir okkar sem prófuðu hina
kynörvandi rétti og vissu um áhrifin sem þeir áttu að hafa, að hafa fengið dá-
samlegar hugdettur og þeir höfðu verið gripnir skyndilegri löngun, fengið
hviður af ósiðsamlegum hugarórum og hagað sér pukurslega, þeir sem ekk-
ert vissu um tilraunina hökkuðu í sig kássurnar án þess að nein áhrif yrðu á
þeim séð." (16)
Ekki er ósanngjarnt að krefjast hins sama af lesenda þessarar bókar. Ef
lesandi heldur því fram að matur sé bara matur og litlu skipti hvort borðað
sé hunang eða hafragrautur - hvað þá að kalóríuinnihald skipti meira máli
en bragð - þá er ólíklegt að hann sjái mikið gildi í þessari bók nema sem for-
vitnilega afþreyingu. Á hinn bóginn getur opinn og viljugur hugur komið
nær hverju sem er til leiðar og því er um að gera að sökkva sér ofan í
Afródítu með jákvæðu og fróðleiksþyrstu hugarfari.
Ásta Gísladóttir bókmenntafræðingur
58 • VERA