Neisti - 18.05.1978, Side 4
4
NEISTI
Fimmtudagurinn 18. maí 1978
A - listinn þarf á öllu
Framhald af 8. síðu
verður þó að hafa í huga, að
margar þeirra framkvæmda og
framfaramála sem vilji okkar
héfir staðið til að vinna að, er
háður samþykki og hlutdeild
ríkis- og fjárveitingavalds og
sýnir reynslan að þar er oft litið
öðrum augum á málið en við
gerum. Hefur af þeim sökum
mörgu miðað hægar eða verk-
efnum verið sinnt í annarri röð
en ýmsir e.t.v. telja æskilegt.
Nú, hér má nefna einnig, að nú
fyrir nokkrum dögum staðfesti
bæjarstjóm samning við
Menntamálaráðuneytið um
stofnun framhaldsskóla á
Sauðárkróki sem er mjög verk-
ur áfangi. Geta má þess að fyrir
atbeina skynsamra manna hef-
ur nú málefni nýbygginga fé-
lagsheimilis losnað úr þeirri
sjálfheldu sem það hefur verið í
og hyllir undir að hægt verður
að vinna að því máli á raun-
hæfan hátt. Ýmislegt fleira má
ao sjálfsögöu nefna af málum
sem þokað hefir verið áleiðis en
til þess er tæpast tími eða pláss.
Hvað getur þú sagt um þróun og
ástand á kjörtímabilinu?
Nokkrum áhyggjum hefir
valdið, að á þessu annars mikla
framfara- og framkvæmda-
tímabili hefir ekki verið ýkja-
mikil framþróun á sviði at-
vinnulífsins. Ný fyrirtæki hafa
þó séð dagsins ljós — fyrirtæki
sem fást við verkefni sem ekki
hefir verið sinnt hér áður. Hins
vegar standa sum grundvallar-
fyrirtæki í bænum ekki nógu
traustum fótum og nauðsyn-
legum breytingum og endur-
bótum á frystihúsunum hefir
miðað hægt — og ekki hafa
eigendur þeirra fengist til að
ræða í neinni alvöru þann
möguleika að reka frystihúsin
og Útgerðarfélagið sem eitt
fyrirtæki, en sem kunnugt er
eru fjölmargir þeirrar skoðunar
að þessum atvinnugreinum
væri betur borgið með því fyr-
irkomulagi.
En hvernig líst þér á atvinnu-
málin í framtíðinni?
Það er ljóst, að ef vöxtur og
viðgangur Sauðárkróks á að
verða með svipuðum hraða eða
meiri í framtíðinni, þarf eitt-
hvað nýtt að koma til. Það er
takmarkaður fjöldi nýrra at-
vinnutækja sem verður t.d. í
þjónustugreinum á sviði verk-
stæðareksturs eða byggingar-
iðnaði, auk þess sem ég tel að
eðlilegt sé að slíkt dreifist að
nokkru um héraðið.
Flestum er kunnugt um þær
athuganir sem bæjarstjómin
hefir gengist fyrir undir forystu
bæjarstjórans, varðandi hugs-
anlega steinefnaverksmiðju
sem staðsett yrði á Sauðárkróki.
Hér er um fyrirtæki að ræða
sem hefir eldci minni grund-
vallarþýðingu en frystihús í
fullum rekstri og er ástæða til
verulegrar bjartsýni og vel
hugsanlegt að steinullaverk-
smiðja verði risin hér innan
fárra ára. Hér ber þó að fara að
öllu með gát og mörgum
spumingum er enn ósvarað, en
öll vinna er í fullum gangi. En
allir sem nálægt þessu hafa
komið eru sammála um að
Kröfluaðferðin skuli ekki við-
höfð hér. Nú, hugmyndir eru
uppi um nýtingu á heitu og
köldu vatni, fiskirækt, hótel-
rekstur í stórum stíl o.fl. þannig
að ástæða er til að líta nokkuð
björtum augum til framtíðar
hvað þetta snerir.
Hvað um fjármal bœjarins?
Opinberar skýrslur sýna að
Norðurland vestra er mesta
láglaunasvæði á landi hér. Og
þó að Sauðárkrókur sé kannske
ekki það tekjulagsta — og þá á
ég við meðaltekjur íbúanna —
þá eru tekjur fólks að jafnaði
fremur lágar og endurspeglast
það, að sjálfsögðu í þeim tekj-
um sem bæjarsjóður hefir úr að
spila. Glíman við fjármáhn
hafa verið erfið. Boginn hefur
verið hátt spenntur, svo sem að
líkum lætur, þegar litið er til
hinna miklu framkvæmda. Þá
hefir gert erfitt fyrir hve opin-
berir lánasjóðir hafa illa staðið
við sinn hlut. Sem dæmi' má
nefna varðandi 10 ára gatna-
gerðaráætlunina, sem Byggðar-
sjóður hafði vissa forgöngu um
að gerð yrði samþykkti á árinu
1975. Sjóðurinn veitir fjár-
magnsfyrirgreiðslu eftir vissum
reglum til þessa verkefnis, en
nú á dögunum var að berast fé
vegna framkvæmdanna 1977,
um 25 millj. króna, en átti eft-
irreglum sjóðsins að greiðast út
á framkvæmdaárinu. Margt
fleira að þessu tagi mætti nefna.
Þá ber að viðurkenna að við
fjármálastjóm bæjarins hefir,
þegar á heildina er litið, ekki
verið gætt nægilegs aðhalds né
húnn verið nógu markviss.
Nú er auðséð, hvernig svo sem
kosningaúrslitin verða að nokk-
ur mannaskrifti verða í bœjar-
stjórninni og nýir menn koma
þar til starfa. Vilt þú segjá eitt-
hvað um það?
Þó að hinsvegar sé nokkuð
ljóst, að í stað þeirra bæjarfull-
trúa sem hverfa úr starfinu
hefir ekki tekist að finna menn
sem fylla sæti þeirra. Þeir tveir
bæjarfulltrúar sem nú gefa ekki
kost á sér til endurkjörs, þeir
Halldór Þ. Jónsson og Marteinn
Friðriksson búa yfir mikilli
þekkingu á sviði sveitarstjóm-
armála og hafa hvað mesta
reynslu núverandi bæjarful-
trúa. Ég tel það mér til tekna að
hafa átt þess kost að starfa með
þeim, sérstaklega í bæjarráð-
inu, þetta fjögurra ára tímabil,
því að samstarf okkar hefur
verið ágætt eins og fram er
komið, og tel ég mig betur
undir það búinn að fást við
þessi verkefni áfram, því að ég
tel mig talsvert hafa af þeim
lært.
Hvað svo um framtíðina og
kosningahorfurnar?
Við sem að A - listanum
stöndum, munun birta íbúum
bæjarins stefnuskrá okkar von
bráðar og þar mun koma fram,
að hverju við viljum einkum
vinna á næsta kjörtímabili. Ný-.
kjörin bæjarstjóm mun að
sjálfsögðu ráða ráðum sínum —
og ekki þarf að óítast verkefna-
skort.
Með því að taka að mér að
skipa 1. sæti á lista Alþýðu-
flokksins, aftur, gef ég um leið
FINNUR TORFI STEFÁNSSON;
NÝVÖKULÖG
Það sem gerir mestan mun
á daglegu lífi fólks hér á landi
miðað við nágrannalönd, er
án efa hinn langi vinnutími
sem hér tíðkast. Á Norður-
löndum telst það til undan-
tekninga ef unnið er lengur
en 40 stunda vinnuviku. Hér-
lendis er það undantekning,
ef svo stutt vinnuvika er unn-
in. Þess eru mörg dæmi að
menn vinni 80 stundir á viku
á íslandi og 60 stundir teljast
mjög venjulegar.
Orsök félagslegs doða.
Stundum má lesa það í blöð-
um að félagsleg og menningar-
leg deyfð sé í landinu. Fólk sé
hætt að nenna að fara á fundi
eða taka þátt í stjórnmálastarfi.
Aðsókn að menningarviðburð-
um sé dauf. Fólk er meira að
segja hætt að heimsækja kunn-
ingja sína á kvöldin. Það situr
heima og fer ekki út fyrir hús-
dyr.
Sumir hafa skýrt þetta með
tilvísun til sérkenna í skapferli
Islendinga. Aðrir telja sjón-
varpinu um að kenna. Önnur
skýring er þó mun nærtækari,
hinn langi vinnutími. Fólk sem
er lokað inni á vinnustað 60-80
stundir á viku hefur ekki mik-
inn tíma aflögu til annars en að
sofa og sinna brýnustu nauð-
þurftum. Raunverulega eru
menningameysla og þátttaka í
félagsmálum og stjómmálalífi
forréttindi þeirra, sem vinna frá
kl. 9-5. Sá hópur er litill á '
Islandi.
Finnur T. Stefánsson
Efnahagslega óhagkvæmt
Víða erlendis hafa verið
gerðar á því kannanir hver sé
hin hagkvæmasta vinnutíma-
lengd með tilliti til afkasta.
Niðurstöður hafa yfirleitt verið
á þá lund að jkynsamlegt há-
mark daglegrarvinnu séuum 8
stundir, og er' þá miöað við
venjulega líkamlega vinnu. Sé
unnið lengur kemur það fram i
lélegri afköstum, sem verða æ
verri eftir því sem lengur er
unnið. Sé til lengri tíma litið,
geta afköst verkamanns, sem
vinnur t.d. 70 tíma á viku, verið
jafnvel minni en afköst þess,
sem vinnur 40 tíma. Þetta þýðir
í raun að hægt er að greiða
sömu laun þótt vinnutími yrði
styttur mjög hér á landi. Þess
munu dæmi að íslensk fyrirtæki
hafi tekið það upp hjá sjálfum
sér að stytta vinnutíma, en
greiða eftir sem áður óbreytt
kaup með mjög góðum árangri.
Afköst hafa haldist eða aukist
og vinnubrögð orðið vandaðri.
Óhollar vinnuaðstæður
Hér var áður að því vikið að
hinn langi vinnutími útilokaði
fólk frá menningarlífi og þátt-
töku í félagsmálum. Hann
kemur einnig mjög niður á
fjölskyldulífi. Vinnutímalengd-
in verður enn tilfinnanlegri
þegar hugsað er til þeirra að-
stæðna, sem íslenskt verkafólk
vinnur við. I haust urðu um það
umræður á Alþingi hve vinnu-
aðstæður væru óhollar í Álver-
inu í Straumsvík. Sú umræða
náði því miður of skammt. Þeir
eru fjölmargir aðrir vinnustað-
imir, sem eru engu betri. Þar
má t.d. nefna loðnubræðslum-
ar íslensku, sem undanfarin
misseri hafa velt milljörðum í'
þjóðarbúið. Þar hefur verka-
fólkið mátt aðlagast skít,- ó-
hreinindum, dynjandi hávaða
og kæfandi ólykt, sem hlýtur að
vera heilsuspillandi, Og engum
virðist hafa dottið í hug að nota
þó ekki væri nema brot af
hagnaði verksmiðjanna til þess
að bæta úr þessu.
Vítahringur
Það er ljóst að hinn langi
vinnutími er ekki aðeins
ómannúðlegur heldur einnig
efnahagslega óskynsamlegur.
Orsakir hans eru sjálfsagt
margar. Þyngst hlýtur að vega
sú staðreynd að dagvinnukaup
er það lágt hér á landi, að eng-
um nægir til lífsviðurværis. Al-
menningur allur byggir lífsaf-
komu sína á aukavinnu og get-
ur ekki án hennar verið. Önnur
orsök hins langa vinnutíma er
verðbólgan illræmda. I óða-
verðbólgunni er engum fært að
gera áætlanir um fjármál sin.
Menn sjá það af reynslu ná-
granna sinna að unnt er að
komast yfir ýmislegt af verald-
legum gæðum lífsins með þvi
að taka á sig skuldir jafnvel þótt
menn sjái ekki fram á leiðir í
bili til þess að greiða þær aftur.
Þegar að skuldadögum kemur
finna menn aðeins eina leið út:
auka vinnutíma sinn. Þannig
rekur verðbólgan og skulda-
baggamir til óhóflegs vinnu-
álags.
Ný vökulög
Margir forystumenn laun-
þega hafa haft fullan skilning á
þessum vandamálum, en þrátt
fyrir góðan vilja ekki fundið
leiðir til úrbóta. Allt bendir til
að árangri í þá átt að stytta
vinnutíma verði ekki náð nema
með tilstilli Alþingis með laga-
setningu.
Nú er orðið alllangt síðan hin
fyrstu vökulög voru sett á ís-
lenskum togurum. Sú lagasetn-
ing var mjög umdeild á sínum
tíma. Nú er hún sú Lilja, sem
allir vildu kveðið hafa. Það
virðist fyllilega tímabært að
setja ný vökulög: lög um há-
marksvinnutíma fólks í landi,
þar sem bannað verði að vinna
lengur en hið tiltekna hámark
segir til um. Slík lagasetning
þarf auðvitað vandaðs undir-
búnings við. Hugsanlegt er að í
ýmsum tilvikum þyrfti að gera
undanþágur frá hámarksregl-
unni t.d. þar sem mjög miklar
sveiflur eru i atvinnu. Þær und-
anþágur ættu þó ekki að vera
margar, og ekki skipta máli
kost á því, verði mér veittur til
þess trúnaður, að vinna áfram
að hinum ýmsu framfaramál-
um. Ég tel mig mikið betur
undir það búinn núna heldur
en síðast, því að í sannleika sagt
var ég nokkuð hikandi þá hvort
mér tækist að standa undir
þeirri ábyrgð sem ég þá tókst á
hendur, en hvemig til hefir
tekist er að sjálfsögðu annarra
að dæma um.
Hinsvegar kann að vera að sú
ábyrgð sem Alþýðuflokkurinn
tekur á sig að kosningum
loknum faiT’að verulegu leiti
eftir því brautargengi sem
kjósendur veita A - listanum þ.
28. maí.
Vil ég að lokum beina því til
þeirra sem meta störf Alþýðu-
flokksins einhvers og hafa áhu-
< ga á að áhrifa hans gæti áfram,
að láta áróðurinn um að A -
listanum þurfi ekki á atkvæð-
um að halda, vegna þess að
hann eigi öruggt að fá mann
kjörinn, ekki hafa áhrif á sig.
Ef við eigum að taka á okkur
ábyrgð á næsta kjörtímabili
þurfum við á öllu okkar að
halda.
fyrir það markmið að koma
vinnutíma hér á landi í sama
horf og tíðkast á nágranna-
löridum.
Láta af
bæjar
fulltrúa
störfum
Sigurjón Sœmundsson
Tveir bæjarfulltrúar gefa nú
ekki kost á sér til endurkjörs,
þeir Sigurjón Sæmundsson,
bæjarfulltrúi Alþýðuflokksins
og Knútur Jónsson, bæjarfull-
trúi Sjálfstæðisflokksins.
Sigurjón Sæmundsson hefur
verið einn helsti forystumaður
siglfirskra jafnaðarmanna um
margra ára skeið. Jafnframt þvi
að vera bæjarfulltrúi í mörg ár
gegndi hann bæjarstjórastarfi í
/