Neisti - 12.06.1978, Qupperneq 4

4
NEISTI
:í M.ánudagurinn 12. júní 1978
Öngþveiti í efnahagsmálum
Þessar kosningar munu
snúast að langmestu leyti um
efnahagsmál. Ástand þeirra
mála er svo alvarlegt orðið,
svo brýnt er að taka þau
föstum og ákveðnum hönd-
um. Þannig mun Alþýðu-
flokkurinn leggja á það höf-
uðáherslu í kosningabarátt-
unni að fá umboð kjósenda
til að gera uppskurð á efna-
hagslífinu, ganga í alvöru til
atlögu vlð verðbólguna,
stöðva bruðllð í ríkisbú-
skapnum og skuldasöfnun
erlendis og auka kaupmátt
launa.
Gegn verðbólgustjórn
Því er stundum haldið fram
að fólkið í landinu hafi engan
áhuga á þvi að draga úr verð-
bólgunni, vegna þess að svo
margir græði á henni. Þessar
staðhæfingar eru auðvitað
rangar. Þeir sem græða á verð-
bólgunni eru ekki margir,
heldur mjög fáir stórskuldarar
sem komist hafa, fyrir pólitísk
forréttindi, yfir mikið lánsfé.
Venjulegir smáskuldarar, eins
og t.d. húsbyggjendur, græða
ekki á verðbólgunni heldur
tapa. Vegna verðbólgunnar
greiða þeir miklu hærri vexti en
þeir annars þyrftu að gera.
Lánstími er einnig miklu
skemmri en væri, ef verðbólga
væri minni. í flestum ná-
grannaríkjum okkar, þar sem
jafnaðarmenn hafa haft mikil
ítök í landsstjóm og verðbólga
er hófleg, fá ungar fjölskyldur
þegar í upphafi nægilegt ódýrt
fjármagn til að koma sér upp
húsnæði til frambúðar. Það er
síðan greitt á áratugum, en ekki
nokkrum árum eins og hér
tíðkast.
Þjóðin í heild tapar á verð-
bólgunni. Einn kunnur sér-
fræðingur ríkisstjórnarinnar í
efnahagsmálum hefur haldið
því fram að tekjur þjóðarinnar
væru fimmtungi minni en þær
gætu verið, vegna þeirra skað-
legu áhrifa sem verðbólgan
hefði á efnahagslífið. 1 mikilli
verðbólgu verða allir þeir, sem
fé hafa milli handa, að hugsa
um það eitt að bjarga fénu frá
rýmun. Það þarf að eyða því
með einhverjum hætti. Skiptir
þá ekki öllu máli hvort fénu er
eytt í eitthvað skynsamlegt.
Flest er betra en að láta það
brenna á báli verðbólgunnar.
Þannig er fjárfest án þess að
fjárfestingin gefi af sér tekjur.
Á því er enginn vafi að fólk er
löngu orðið þreytt á verðbólg-
unni. Margir hafa miklar
áhyggjur af þeim skemmandi
siðferðilegu áhrifum, sem verð-
bólgan hefur, ekki síst á ungt
fólk, sem er að byrja að læra að
umgangast fjármuni. Ekki er
ólíklegt að tengsl séu á milli
óðaverðbólgu og vaxandi af-
brotafaraldurs.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks hefur
gjörsamlaga mistekist að draga
úr verðbógunni. Hana hefur
skort áræði, hana hefur skort
ímyndunarafl. Umfram allt
hefur hana skort hæfileikanna
til að taka skýrar ákvarðanir.
Ríkisstjórnina hefur ekki skort
nægilegan þingmeirihluta. Þá
getur hún ekki kennt því um að
ytri aðstæður hafi ekki verið
hagstæðar. Verðlag fyrir afurð-
ir okkar erlendis hefur verið í
hámarki. Heildarfiskafli á síð-
asta ári var einnig í hámarki. í
rauninni hefur góðæri verið
ríkjandi. En því miður hefur
stjórnarstefnan í efnahagsmál-
um orðið til þess að íslendingar
hafa lítið fundið fyrirgóðærinu.
Því hefur verið haldið fram
að óðaverðbóga fylgi öllum
ríkisstjórnum í því efni sé einn
stjórnmálaflokkur ekki betri en
annar. Þessi skoðun er gjör-
samlega röng. Á tímum Við-
reisnarstjórnarinnar var verð-
bólgan lengst af 10-12%.
Lægst komst verðbólgan niður í
4% undir stjórn Viðreisnar.
Þegar Alþýðuflokkurinn var
einn í ríkisstjórn 1959 var verð-
bólgan 1%.
Gegn kjaraskerðingu
Það kjörtímabil, sem nú er að
líða hefur einkennst af meiri
átökum á vinnumarkaði, en
lengi hefur þekkst. Öllum er
ljóst að verkföll og verkfallsað-
gerðir eru sóun á kröftum og
tíma. Best væri að til þeirra
kæmi aldrei. Af hálfu stjómar-
flokkanna hefur því verið
haldið fram að samtök launa-
fólks eigi ein sök á verkföllun-
um. Herskáir verkalýðsforingj-
ar hvetji til verkfalla til þess að
þjóna lund sinni. Allir þeir sem
þekkja eitthvað til kjara launa-
fólks vita að þessi kenning
stenst ekki. Barátta launafólks
hefur verið varnarbarátta, bar-
átta gegn því að kaupmáttur
launa minnki. Á árinu 1975
rýrnaði kaupmáttur launa þrátt
fyrir aukningu þjóðartekna á
því ári. Svipuð þróun varð á
árinu 1976. Það er fyrst eftir
mitt ár 1977, sem kaupmáttur
launanna tók að aukast. Sú
aukning varð þó ekki meiri en
nam aukningu þjóðartekna.
Hlutur launþega í þjóðarkök-
unni margumtöluðu varð ekki
meiri. Þessi árangur náðist þó
ekki nema fyrir mikla baráttu.
Það er auðvelt að gera sér í
hugarlund hvað gerst hefði, ef
launþegasamtökin hefðu ekki
aðhafst neitt. Menn mega ekki
lára það blekkja sig þótt kaupið
hafi hækkað mikið í krónutölu.
í 40% verðbólgu þarf kaup að
hækka um 40% til að kaup-
máttur standi í stað.
Vanmáttur ríkisstjórnarinnar
í að ráða við verkefni sín í
efnahagsmálum kennir okkur
þá lexíu, sem flestir þóttust
raunar kunna fyrir. Engin rík-
isstjóm getur vænst þess að
ráða við stjórn efnahagsmála á
íslandi, nem hún njóti nokkurs
trausts meðal launafólks í
landinu og samtaka þess. Mikill
þingmeirihluti bætir ekki
þennan veikleika upp Ríkis-
stjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks hefur ekki
notið slíks trausts. Milli hennar
og launþegasamtakanna hefur
ríkt gagnkvæm tortryggni, en
ekki skilningur. Slíkríkisstjórn
getur ekki gert sér neinar vonir
um að ná tökum á vanda efna-
hagslífsins.
Lög á lög ofan
Efnahagsráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar frá í febrúar hafa
skiljanlega verið mjög um-
deildar. Menn deildu ekki um
nauðsyn þess að eitthvað yrði
gert. Állir viðurkenndu að at-
vinnulífið í landinu var illa
leikið af verðbólgu og óstjórn
og koma varð því til hjálpar.
Hins vegar greindi menn á um
hvað yrði gert. Stjórnarand-
staðan vildi fara samjr4alt0ar-
leið. Hún vildi draga úr eyðslu
ríkisins og nota féð sem spar-
aðist til að rétta við atvinnulífið.
Jafnframt yrði verðlækkunar-
aðgerðum beitt. Ríkisstjómin
vildi hins vegar fara kjara-
skerðingarleið og velta afleið-
ingum efnahagsmálastefnu
sinnar yfir á launafólk og hún
náði auðvitað fram vilja sínum.
Kjaraskerðing ríkisstjomar-
innar var ekki einungis óréttlát.
Hún náði ekki heldur þeim til-
gangi að draga úr verðbólgu og
koma atvinnulifinu á réttan
kjöl. Verðbólgan á fyrstu þrem
mánuðunum eftir ráðstafanirn-
ar nam 55% miðað við árs-
grundvöll. Atvinnulífið skjögr-
ar enn á brauðfótum. Ríkis-
stjómin viðurkenndi í verki
villu síns vegar, enda þótt í litlu
væri, með útgáfu bráðabirgða-
laga nú rétt fyrir sveitarstjórn-
arkosningafnar. Auðvitað var
það tilgangur þeirra laga að
spila á kjósendur fyrir kosning-
amar. Þess vegna er lítt á það að
treysta að ríkisstjómin hafi tek-
ið miklum sinnaskiptum í
kjaramálum. Hún var að kaupa
sér frið fram yfir kosningar.
Hvað þá tekur við getur allt eins
gengið í hina áttina.
Setning bráðabirgðalaganna
er enn ein staðfesting þess að
ríkisstjórnin veit ekki hvað hún
vill í efnahagsmálum. Hún er
eins og maður sem ekki getur
ákveðið í hvom fótinn skal
stíga. Gerir eitt í dag annað á
morgun. Slík vinnubrögð eru
ekki líkleg til árangurs.
Gegn bruðlinu
Allir vita að borgarflokkarnir
Sjálfstæðisflokkur og Fram-
sóknarflokkur, boða í orði
kveðnu frelsi einstaklingsins og
andúð á ríkisafskiptum. í verki
hefur uefna ríkisstjómarinnar
gengið í þveröfuga átt. Hlut-
deild rikisins á þjóðatekjum
nemur nú þriðjungi og hefur
aldrei verið svo mikil fyrr.
Einkaneysla hefur a6 sama
skapi minnkað. Frelsi atvinnu-
rekenda og launþega til að
semja um kjör sín á milli hefur
verið afnumið, í bili að minnsta
kosti, eins og fyrr greindi, en
kjörum fólks er ráðið með lög-
um að austrænni fyrirmynd.
Allt atvinnulif í landinu er háð'
afskiptum ríkisvaldsins að
meira eða minna leyti. At-
vinnurekendum er það mikil-
vægara að keppa um fyrir-
greiðslu ríkisins, en bæta hjá sér
reksturinn. Þrátt fyrir hin miklu
áhrif ríkisvaldsins í efnahags-
lífinu hafa kostir ríkisafskipta
heldur ekki verið nýttir. Lítið
bólar á áætlanagerð eða skil-
greindum markmiðum sem
keppt er að með skipulegum
hætti. Við höfum skriffinnsku
án skipulags, einkaeignarétt án
framtaks. Þannig virðumst við
Islendingar hafa ókosti beggja
kerfa, kapitalisma og sósía-
lisma, en njó'ta hvorugs.
Borgaraflokkarnir hafa löng-
um haldið því fram að þeim
einum sé treýstandi til að sýna
aðhald og aðgæslu í meðferð
ríkisfjármála. Jafnaðarmenn
vilji hins vegar koma öllum á
ríkisjötuna, eyða og spenna.
Það er auðvitað rétt að jafnað-
armenn telja samfélagið bera
ríkar skyldur við aldrað fólk og
öryrkja og ríkið eigi að hjálpa
þeim sem minna mega sín. Sú
stefna er og verður óbreytt.
Ríkisstjórnin hefur hinsvegar
sýnt það með verkum sínum að
stuðningsflokkum hennar er
alls ekki treystandi til að sýna
ráðdeildarsemi í fjármálum.
Þannig hefur hún safnað
skuldum af meira kappi en áð-
ur hefur þekkst, utan lands sem
innan. Lánsfénu hefur verið
ráðstafað af furðulegu kæru-
leysi, sumpart í beina eyðslu,
sumpart í stórframkvæmdir
sem ekki eru líklegar til að gefa
af sér nokkurn arð á næstunni.
Grundartangi — Krafla. Fjár-
festingar i atvinnulífinu eru
svipuðu marki brenndar. Rík-
isbáknið hefur þanist út. Fróðir
menn hafa lengi fullyrt að mjög
mætti spara í ríkisrekstrinum og
jafnframt bæta þjónustuna, ef
skipulögðum vinnubrögðum
væri beitt. Ekkert hefur bólað á
slíku. Nefnd sem rikisstjórnin
skipaði til a§ athuga ríkisbákn-
ið fann ekkert slíkt bákn. Hún
lagði hins vegar til að þörf at-
vinnufyrirtæki eins og Siglósíld
_ og Lagmetisiðjan yrði lögð nið-
ur eða seld.
Við komandi kosningar fá
kjósendur tækifæri til að láta í
ljós álit sitt á stefnu ríkisstjórn-
arinnar í efnahagsmálum. Al-
þýðuflokkurinn hefur gagnrýnt
þá stefnu. En hann hefur ekki
látið við gagnrýnina eina sitja.
Flokkstjórn Alþýéuflokksins
samþykkti í vetur stefnuskrá
um gerbreytta efnahagsstefnu.
Megin atriði þeirrar stefnuskrár
voru birt í Neista skömmu fyrir
' sveitarstjórnarkosningarnar. Þá
hefur stefnuskráin verið sér-
prentuð og verður borin í hús.
Er vonandi að kjósendur kynni
sér þá stefnu.
Framboðsfundir
á Norðurlandi
vestra
Frambjóðendur stjórnmálaflokkanna á Norður-
landi vestra hafa ákveðið sameiginlega fram-
boðsfundi fyrir kosningarnar 25. júní sem hér
segir:
Á Hvammstanga, mánudaginn 12. júní kl.
20.30
í Varmahiíð, þriðjudaginn 13. júní kl. 14.00
Á Blönduósi, fimmtudaginn 15. júní kl. 20.30
Á Skagaströnd, föstudaginn 16. júní kl. 20.30
Á Siglufirði, mánudaginn 19. júní kl. 20.30
Á Hofsósi, þriðjudaginn 20. júní kl. 20.30
Á Sauðárkrókí, fimmtudaginn 22. júní kl. 20.30
Hver flokkur fær 40 mín. ræðutíma, sem
skiptist 3 umferöir. Ræðutími í 1. og 2. lotu
verður 15 mín., en síðasta umferð 10 mín.
í athugun er að útvarpa frá einhverjum fund-
anna, og verður ákvörðun um það tekin fljót-
lega.
Fasteiqnagjöld 1978
eru öll fallin í gjalddaga þann 15. apríl n.k.
Ber þá gjaldendum að hafa lokið greiðslum þeirra.
Dráttarvextir reiknast nú 3% að á mánuði á vangreidd
bæjargjgöld.
Sparið aukakostnað og greiðið eftirstöðvar nú þegar.
Siglufirði, 12. apríl 1978.
Bæjargjaldkerinn