Freyr - 01.02.1906, Blaðsíða 1

Saudfjáreign vor og framtalsskýrslurnar.
Lengi hefir það verið viðurkent, hæði mill-
nm manna og opinberlega, að lausafjártíund
bænda væri ekki ábyggileg. Sérstaklega hefir
leikið orð á því, að framtal hrossa og sauð-
fjár væri of lágt. Ollum, sem hafa ritað um
þetta efni, hefir homið saman um, að tala bú-
penings á landinu væri mun rneiri en lands-
hagsskýrslurnar tilgreina. Nú er loks fengin
sönnun fyrir þessu, að því er sauðfé snertir.
Eins og kunnugt er var alt sauðfé á land-
inu baðað tvo seinastliðna vetur, samkvæmt ráð-
stöfun landsstjórnarinnar og á kostnað lands-
sjóðs. Sauðfé í Austur- og Norðuramtinu
vestur til Héraðsvatna var baðað veturinn 1903
til 1904, og í hinum hlutum landsins veturinn
1904—1905. Böðunin var framkvæmd af mönn-
um, er sýslumenn skipuðu hver í sinni sýslu,
og var jafnframt lagt fyrir þá að telja féð
nákvæmlega á hverjum bæ þar, sem þeir böð-
uðu, og gefa skýrslu um. Þessar böðunar-
skýrslur voru síðan sendar landsstjórninni, og
verða þær birtar á sínum tíma í landshags-
skýrslunum.
Stjórnarráðið hefir gjört mér þann greiða,
að lána mér útdrátt úr þessum skýrslum til
athuguuar og birtingar í Frey.
Það eitt út af fyrir sig, að fá loks að
vita með vissu tölu sauðfjár á landinu, er mjög
mikils virði. Hitt skiftir þó auðvitað meiru
að böðunarskýrslurnar sýna að féð er 31°|0
fleira heldur en vænta mátti eftir’ framtals-
skýrslunum. Það eykur þjóðareignina um
tvcer miljönir kröna, þegar framgengin kind er
reiknuð á 12,82 kr. að meðaltali, sem ekki er
•°f hátt.
Samkvæmt böðunarskýrslunuui var sauðfé
ú öllu landinu 658134, en eftir framtalsskýrslun-
um, teknum í næstu fardögum á undan böðun-
inni ekki nema 502130. Mismunurinn er því
165004, eða nærri einn þriðji hluti af fram-
töldu fé.
Með tilliti til fjártalsins var leitt, að eig-
skyldi vera baðað sama veturinn á öllu land-
inu, en mikinn glundroða gjörir það ekki.
Ohætt má þó gjöra ráð fyrir að fénu hafi held-
ur fjölgað en fækkað í Austuramtinu og í aust-
urhluta Norðuramtsins frá því baðað var þar
veturinn 1903—4, og þangað til veturinn eftir,
að baðað var í hinum öðrum hlutum landsins.
Fjártalan mundi því hafa orðið rífari, ef bað-
að hefði verið á öllu landinu véturinn 1904—5.
Annar dálkur skýrslunnar hér á eftir sýnir
nær baðað var í hverri sýslu. Stafurinn a aftan-
við ártalið merkir að baðað hafi verið fyrri hluta
ársins - • um veturinn eftir nýár. Stafurinn
b merkir aftur á móti að baðað hafi verið
seinni hluta ársins — um veturinn fyrir nýár.
Þriðji dálkur sýnir tölu framtalins fé í
hverju amtí, sýslu, og á öllu landinu. í Aust-
ur- og Norðuramtinu austan Héraðsvatna er
farið eftir framtalinu í fardögum árið 1903, en
í hinum hlutum landsins eftir framtalinu 1904.
I fjórða dálki er tala baðaðs fé, raðað á
sama hátt og í þriðja dálki. í Suðuramtinu
er féð lang flest 218,761, þar næst í Norður-
amtinu 176,235, i Vesturamtinu rúm 134 þús.
og i Austuramtinu tæp 128 þús.
Af sýslunum er Arnessýsla lang hæst með
74,284 fjár. Næst í röðinni er Eangárvalla-
sýsla með tæp 65 þús. og svo Húnavatnssýsla
með rúm 56 þús. Eæst er féð í Strandasýslu
aðeins 14T/2 þús. Næstar í röðinni að neðan
eru Norður-Þingeyjar- Austur-Skaftafells- og
Barðastrandarsýslur, allar með um 20,000 fjár.'
Þá kem ég að 5. dálk. Um hann verð.ur
sjálfsagt deilt.
Þegar ömtin eru borin saman sést að
munurinn á framtöldu og böðuðu fé er lang