Freyr - 01.05.1906, Blaðsíða 5

FREYR.
65
Eg hefi sýnt hér að fraraan straumana í
«.tvinnuvegum vorum. Það gefur tilefni til
margskonar hugleiðinga, er sleppa verður þó
að mestu að þessu sinni.
Að sjálfsögðu er það heppilegt, að atvinnu-
vegum fjölgi, og að jafnvægi sé sem bezt rnill-
um þeirra. Því fleiri sem atvinnuvegirnir eru,
því auðveldara er íyrir einstaklingana að velja
sér þá lífsstöðu, sem bezt er við þeirra hæfi,
■og því minni er hættan á að óáran, verðfall á
einstökum afurðum, eða óhöpp, sem ætíð geta
að höndum borið, verði þjóðinni til verulegs
hnekkis.
Oefað er það rétt, að fáar eða engar at-
vinnugreinar, borga sig eins vel og fiskiveiðar,
þegar vel lætur. En jafn víst er hitt, að engin
atvinna er eins stopul og hættuleg eins
og þær. Líf og eignir manna, er þá atvinnu
stunda, hangir einatt á veikum þræði, og stór
og tíð eru þau oífur, sem ægir heimtar. Þannig
hafa druknað 66 manns á ári að raeðaltali hér
á landi á tímabilinu 1890—1901, eða 11. hver
maður af 'óllum sem dóu, (Ól. D.: Skírnir 79. ár,
4. h., bls. 359). Þá mun lengi verða minst
þess voða tjóns, sem varð á þilskipaflota Reykja-
víkur í vetur, þegar þrjú einna stærstu og bezt
mönnuðu skipin með um 70 af vöskustu drengj-
um á bezta aldri fórust á einum degi.
Eiskifæð um skemri eða lengri tíma er al-
imenn, og getur ætíð komið fyrir, þótt vér slepp-
um þeim möguleika, sem beut var á í byrjun
þessarar greinar, að fiskiveiðarnar hér við land
færu til langframa að ganga úr sér. Þá er
verðið á fiskinum ekki síður hvikult en aflinn,
enda beint samband þar f millum. — Þegar
lítið af fiski berst á heimsmarkaðinn (litið afl-
ast) hækkar fiskurinn í verði, en þegar mikið
berst á markaðinn (mikið aflast), fellur verðið.
Fiskiveiðarnar hafa lánast vel hjá oss um mörg
■undanfarin ár, og jafnframt hefir verðið á fiski
verið hátt, af því fiskiveiðar á ýmsum öðrum
aðalfiskistöðvum heimsins hafa lánast misjafn-
lega. En þrátt fyrir þennan mikla afla og
•og góða fiskiverð fullyrða þó margir helztuþil-
skipaútgerðarmenn, sem eg hefi talað við, að
útgerðin gjöri yfirleitt ekki betur en að borga
sig, tilkostnaðurinn sé orðinn svo niikill, sér-
staklega kaupgjaldið svo hátt. Þeir segjast
því vera neyddir til að setja skip sín upp, ef
eitthvað beri útaf, fiskur falli í verði eða afli mis-
lánist til muna. Þegar nú þess er gætt, að
mikill meiri hluti þeirra, sem á fiskiveiðum lifa,
eru algjörlega eignalausir menn, sem inargir
hverjir verða árlegaað taka lán upp á væntanlegt
kaup sitt, til þess að geta lifað, virðist auðsætt
að hér er um alvarlega hættu að ræða fyrir
þjóðfélagið, hættu sem stöðugt fer vaxandi, eftir
því sem sá hluti þjóðarinnar vex, sem á fiski-
veiðum lifir, samanborið við aðrar atvinnugrein-
ar. Þetta hefir þing vor og stjórn séð og við-
urkent, og því leitast við að hlynna að öðrum
atvinnuvegum, sérstaklega landbúnaðinum, bæði
með hagkvæmum lögum og styrkveitingum til
ýmiskonar framfara-nýjunga, til þess á þann
hátt að reyna að draga nokkuð úr fólksstraum-
unum úr sveitunum til sjávarins. Þetta hefir al-
ment verið talin hyggileg steÍDa í löggjöfinni,
þótt mótmæli hafi heyrst við og við frá tals-
mönnum fiskiveiðanna. Að sjálfsögðu hefir lög-
gjafarvaldið jafnframt reynt að styðja fiskiveið-
arnar, sérstaklega á þann hátt, að gjöra þær
að tryggari atvinnuvegi. Fjárframlögin til þeirra
úr landssjóði hafa aftur á móti verið nokkuð
minni en til búnaðarins. Út af þessu eru tals-
menn fiskiveiðanna farnir að gjöra mikið veður,
og hefir það hvergi komið eins greinilega fram
eins og á seinasta þingi, einkaDÍega í efri deild.
Þar var því haldið fram, að til búuaðarins væri
veitt stórfé árlega, en fiskiveiðarnar gjörðar
hlutlausar eða þvi sem næst. Þessa kenningu
hefi eg séð endurtekna síðan í blöðunum. Eg
hefi því athugað núgildandi fjárlög, tii þess að
ganga úr skugga um, hvað. satt sé í þessari
kenningu.
Eftirfarandi tölur sýna hvað veitt er til
búnaðarins á yfirstandandi fjárhagstímabili:
1. Til búnaðarskóla..........kr. 23,200
2. — búuaðarfélaga...........— 48,000
3. — Búnaðarfélags íslands . . — 85,000
4. — kenslu í mjólkurmeðferð . — 7,000
5. — verðlauna íyrir útfl. smjör — 36,000
6. — útrýmingar fjárkláðans . — 30,000
Þetta. er til samans 229,200 kr. eða 114,600
kr. á ári að meðaltali. Hér við bætist 2/3 af
árstekjum Ræktunarsjóðsins eða ca. 4000 kr.