Freyr - 01.12.1906, Qupperneq 1

FREYR
Sandgræðsla.
Eg liefi liugsað mér að gera í þessari rit-
gerð grein fyrir sandfokinu hér á landi, að svo
miklu leyti sem mér er kunnugt um það, og þá
jafnframt, hvað gert hefir verið til að hindra
það og að lokum, hvað eg tel álitlegast að
gera í því efni. Byrja eg þá þar sem sand-
arnir eru mestir.
Skaýtafellssýsla.
Það er því miður að eins vestur-sýslan,
sem mér er kunnugt um. Þar er sandfok aðal-
lega á þrem stöðum: Síðu (Stjórnarsandur),
Meðallandi og Álftaveri.
Stjórnarsandur. Eftir fyrirmælum hinnar
háttvirtu stjórnar Búnaðarfélags íslands fór
eg austur um Rangárvallasýslu og Vestur-
Skaftafellssýlsu í sumar og skoðaði meðal annars
Stjórnarsandinn.
Sandurinn liggur á tanga milli Skaftár,
Stjórnar og Breiðbalakvíslar, en takmarkast að
norðvestan af Klausturfjalli og graslendinu
niður af því.
í bréfi, sem forseti Búnaðarfélags Suður
amtsius, H. Kr. Eriðriksson, ritar landshölðingja
10. ágúst 1891, telur hann sandinn 2500 vallar-
dagsláttur.
Ánni Stjórn hefir verið- veitt á norðaustur
hluta sandsins og hefir sú veita náð yfir hér
um bil helming af honum. — Áveitusvæðið er
nú alt meira og minna gróið.
Við áveituna og gróðurinn hefir sandurinn
orðið fastari fyrir og er nú blandaður leir úr
vatninu, sem flætt hefir yfir. Sumstaðar er
gróðurinn samanhangandi gras og mosabreiður,
en víðast er hann strjáll; gróðurlaus svæði að
kalla má engin.
Til þess að geta gefið ókunnugum nokkra
hugmynd um gróðurinn þar sem gisnast er,
taldi og plönturnar á ýmsum þeim stöðum og
voru þær jafnaðarlegast 100 á 1 ferh. faðmi.
Á meir en helmingi áveitusvæðisins var gróð-
urinn ekki þéttari; en þetta voru plöntur, sem
fjölgar fljótt, ef áveitunni yrði haJdið áfram.
At grasategundum, sem þar uxu, virtist mér
mest vera af skriðlíngresi og þar næst af tún-
vingli. Bjúgstör vex þar og talsvert.
Annars hefir Helgi Jónsson grasafræðing-
ur athugað gróðurinn á satidinum á ferð sÍDni
um Suðurland 1901; hefir hann skrifað um það
í Botanisk Tidsskrift 27. bindi 1. hefti.
Aður en farið var að veita á sandinn hafði
hann valdið skemdum á ýmsum jörðum á Síð-
unni, einkum á Kirkjubæjarklausturslandi og
sömuleiðis á nokkrum jörðum 1 Landbroti, þeg-
i ar ís var á Skaftá. Undirlendið meðfram
Klaustursfjalli hefir auðsjáanlega gróið upp á
síðari árum og mun það áveitunni að þakka.
Eftir kunnugra manna dómi, og því sem
séð verður, hefir Landbrotið ekki skemst af
sandfoki síðan farið var að veita á sandinn,
enda mun það sjaldan hafa orðið fyrir ntiklum
skemdum þaðan, með því að Skaftá er á milli; en
þegar ís var á henni, hafði þó, áður en farið
var að veita á, komið vonsku sandveður, þeg-
ar stormur stóð af sandinum. Þessum skemd-
um hefir áveitan afstýrt þangað til í vor. 3?á
kom aftaka vont norðanveður áður en ís leysti
af ánni og barst þá sandur yfir á Landbrotið.
Byrjað var á áveitunni árið 1886 og hefir
henni árlega verið haldið áfram þangað til tvö
siðustu árin; þá var það ekki gjört vegna þess
að áin hefir brotið skarð í garðinn, semíhana
var hlaðinn og leiddi vatnið inu í aðfærslu-
skurðinn. Á þessum tíma hefir komið afturför