Freyr - 01.12.1906, Blaðsíða 5

FRE YR.
137
en 15—20 ám. Sýni pað sig að hrúturinn haíi
góða arfgengiskosti má ætla honum eftir það
50—80 ær á vetri. Ivomið getur það fyrir að
hrútum fari aftur, ef þeir verða fyrir mikilli
hreytingu, annaðhvort í meðferð eða staðháttum
og ber því að forðast slíkt eftir því sem unt er
og láta þá hafa eins góða meðferð og kostur
er á.
í>að hefir verið fjárrækt vorri mjög til
fyrirstöðu, hvað við höfum brúkað hrútana stutt
og ekki nema unga, en með því að brúka þá
fullþroskaða er bezt trygging fengin fýrir að
kjarkur komi í fjárstofninn. Sóu hrútarnir
góðir, ættu þeir að verða eins gamlir og ærnar,
en þá verður að fara vel með þá og sú góða
meðferð er ekki eingöngu innifalin í nægilegu
fóðri, heldur ýmsu öðru, sem eg mun víkja að
seinna.
Sé hrútnum ætlaðar 50—80 ær á vetri,
verður tilhleypingin að fara fram milli handa
og þá má ekki láta hann „leita á“, það þreyt-
ir gamia hrúta um of.
Að gleppa mörgum hrútum saman í sama
ærhópinn og láta þá ganga þar um fengitím-
ann, eins og víða á sér stað hér á landi, er
ósiður. Því skyldi heldur haga eins og gjört
er í öðrum löndurn, þar sem útigangsfjárrækt
er rekin, að hver hrútur er sérskilinn með sinn
vissa fjárhóp um fengitímann og eru ærnar
valdar til hans fyrirfram. Með þessu móti má
ekki ætla hrútnuin meir en 30 ær.
Gróðri meðferð tilheyrir bjart, þurt, svalt
húsrúm. Hverjum hrút þarf að ætla um 9 □
álna gólf'flöt; að vísu má þó ekki binda sig alt
of fast við þá reglu, því slíkt verður að miða
við ýmislegt annað, sem taka verður til greina,
svo sem einkum það, hve margir eru haiðir
sarnan og hve mikið loftrúm er í húsinu.
Séu margir saman, þarf gólfflötur ekki að
vera tiltölulega eins stór eins og fyrir einn
eða fáa og sé loftrými hússins gott, þarf ekki
eins mikið gólfrúm.
Reglulegur gjafatími og brynningar er
afarnauðsynlegur fyrir hrúta til þess þeir fóðrist
vel. Þeir eru vanstiltir og verði óregla á gjöt
þeirra eða gjafatími færist mjög til og frá, hætt-
ir þeim til að fara i áflog, sem svo leiðir til þess
að þeir hætta að éta og fóðrast illa. Bæði er
það að þeir þreyta sig á áflogunum og eins
geta þeir skaðað sig.
Eigi þeir að geta sýnt, að þeir hafi góða
fóðrun, verður hirðing og meðferð að vera góð
og jöfn.
II. Kynbœtur með þingeysku fé.
Þegar talað er um norðlenzkt fé, er venju-
lega átt við það þingeyzka. Oft er spurt um
það, hvort það muui geta átt við hér á Suður-
landi.
Hið ræktaða Baldursheimsfé er hið bezta í
Þingeyjarsýslu. Nú orðið er búið mjögað blanda
því saman við annað fé þar í sýslunni og hafa
þær kynbætur misjafnlega tekist. Að þessar
kynbætur hafa oft og einatt mistekist, stendur
ekki í sambandi við kosti eða lesti Baldurs-
heimsfjárins, heldur kemur það til af þvi, að
þeir sem hafa ætlað að innleiða þetta fjárkyn
hjá sér hafa ekki gætt þess að veita því hin
nauðsynlegu lífsskilyrði, sem kostir þess,
ræktaðir kostir, kröfðust. Menn gæta þess
ekki sem skyldi, að öll ræktun og allar kyn-
bætur, hvort heldur er á dýrum eða gróðri,
krefjast vissra bættra lífsskilyrða, sem gera hinu
bætta eðli mögulegt að þróast.
Hér á Suðurlandi hafa verið gerðar tilraunir
meðkynbæturaf þingeyskufé. Um 1892 varflutt-
ur suður nokkur hópur af því. Stóðu Árnesingar
fyrir þessu. Telja má að þessar tilraunir hafi
algjörlega mishepnast og alls ekki orðið til
bóta fyrir suunlerizka fjárrækt. En þessi til-
raun hefir þó enganveginn sannað það, að þing-
eyskt fé ætti ekki við á Suðurlandi, því ekki
var þess gætt, um leið og féð var flutt, að færa
með því þau meðferðarskilyrði, sem það þurfti
og kostir þess kröfðust til þess að geta orðið
viðvarandi.
Það var ekki nema eðlilegt að svona tókst
til, því fyrir þessari tilraun stóðu ekki menn
með nægilegri þekkingu á meiri háttarkynbótum.
Það er ekki fyr en nú að leggjandi er út i
slíkt, er búnaðarfélag landsins getur lagt fram
mann til aðstoðar við kynbætur búpenings.
Til þess að geta sagt um það með vissu,
hvort sömu ræktaðir kostir, og Baldursheimsté
hefir, geti þrifist hér á Suðurlandi, verður að
halda því sérstöku og óblönduðu um nokkra