Einherji - 08.12.1953, Blaðsíða 4

EINHERJI
' 4
Framkvœmd herverndarsamningsins
Dr. Kristinn Guðmundsson, utanríkisráðherra
Eins og, kunnugt er, hefir her-
varnarsamningurinn verið í gildi í
2V-i ár. Þó það sé vitað, og stað-
fest, að meirihluti Islendinga vilji
að ísland sé þátttakandi í öryggis-
ráðstöfunum, þá hefir reynslan
sýnt, að framkvæmd samningsins
hefir ekki verið þannig, að Islend-
ing,ar geti unað við hana.
Eramsöknarflokkurinn hefir
fyrir nokkru samþykkt tillögur
um framkvæmd varnarsamnings-
ins og fara þær hér á eftir.
TILLÖGUR FRAMSÓKNAR-
FLOKKSINS
1. að stjórn varnarmála verði
enduirsipulögð og þau falin sér-
stakri stjórnardeild.
2. Að framkvæmdum vamarliðs-
ins þé þannig hagað, að ékki
þurfi að flytja inn erlent verka
fólk vegjna þeirra, enda sé
jafnframt höfð hliðsjón af
vinnuaflsþörf íslenzkra atvinnu
vega á hverjum tíma. Jafn-
framt sé lögð áherzla á að
haga framkvæmdunum þannig,
að þær geti komið þjóðinni að
gagni til annars en landvarna.
Brottflutningur erlends verka-
fólks, sem nú starfar að fram-
kvæmdum fyrir vamarliðið,
verði hafinn sem fyrst.
3. Að íslenzka ríkið annist gerð
og viðhald mannvirkja fyrir
varnarliðið, svo sem nú á sér
stað um vegagerð vegna fyrir-
hugaðra radarstöðva.
4. Að varnarsvæðin verði skipu-
iögð þannig, að dvalarsvæði
varnarliðsins og útlendra
manna 'í þjónustu þess verði
svo glöggt aðgreind frá dval-
arsvæðum íslenzkra stairfs-
manna, að auðveldara verði um
eftirlit á mörkum þessara
svæða.
5. Að settar verði regilur um
leyfisferðir vamarliðsmanna
utan samningssvæðanna, enda
gildi þæir reglur einnig um er-
lenda verkamenn, sem dvelj-
ast á vegum vamarliðsins. —
Reglur þessar miði að því að
hindra óþörf samskipti lands-
manna og varnarliðsins og, tak-
marki dvöl þess við þá staði,
sem það hefur til afnota.
6. Að athugaðir verði möguleikar
á, að Islendingar annist fyrir
vamarliðið stairfrækslu fyrir-
hugaðra radarstöðva, — svo
og önnur tiltekin störf í sam-
bandi við vamimar, — enda
verði hafinn undirbúningur að
sérmenntun íslenzkra manna í
því skyni eftir þvi sem með
þarf.
tTVARPSUMRÆÐURNAR
19. nóv. s.l. fóru fram umræður
á Alþingi, sem var útvarpað um
J>ingsályktunartillögu frá þing-
mönnum „Þjóðvarnar" um endur-
skoðun á hervemdarsamningnum
með það fyrir augum að segja
honum upp.
Af hálfu Framsóknarflokksins
töluðu utanríkisráðherrann Dr.
Kristinn Guðmundsson og, fyirrv.
ráðherra Hermann Jónasson.
Ræður þeirra vom hinar snjöll-
ustu. Utanríkisráðh. sagði m.a.
■þetta um þær tillögur, sem Fram-
sóknarflokkurinn hefir lagt fram
varðandi vamarmálin og birtar
em hér að framan:
„Til nánari skýringar hinna ein-
stöku liða, vil ég taka eftirfarandi
fram. 1 stjórnarsamningnum var
gert ráð fyrir því, að sérstök
deild í utanríkisráðuneytinu væri
stofnuð til þess að sjá um fram-
kvæmd vamarsamningsins ein-
göngu. Deild þessa er nú verið
að stofna og mun hún eingöngu
fást við þau mál, sem af varnar-
samningnum leiða og áður hafa
verið framkvæmd í ýmsum ráðu-
neytum. Ennfremur hefur verið
stofnað til skrifstofu á KeflaVíkur
flugvelli, sem raunar er aðeins
vísir að fullkomnari skrifstofu,
sem þar á að starfa og taka að
sér að greiða úr hinum ýmsu
vandamálum, sem risa kunna á
flugvellinum.
Um 2. liðinn í tillögunni vil ég
taka eftirfarandi fram:
Framkvæmdir á vegum varnar-
liðsins hafa ekki verið skipulagð-
ar á þann hátt, sem æskilegt er
frá íslenzku sjónarmiði. Er hér
átt við það, hve mikið er unnið á
hverjum t'íma. Það verður að
vekja athygli Bandaríkjanna á því
að framkvæmdir þær, sem vamar-
liði§ hefur «ieð höhðúm, eru svo
stórfelldar, miðað við atvinnulíf
Islendingia, að mikill hraði í þeim
framkvæmdum hlýtur að valda
skaðlegri truflun islenzks atvinnu-
lífs, óeðlilegum fólksflutningum
og jafnvel kollvarpa viðleitni ríkis
stjórnarinnar til að halda jafn-
vægi í efnahagsmálum. Velferð
íslenzkira atvinnuvega krefst þess,
að framkvæmdum varnarliðsins sé
dreift og jafnað á það langan
t'íma, að ekki hljótist tjón af,
jafmframt því, sem þess er vænzt,
að framkvæmdunum verði, eftir
því sem við verður komið, hagað
svo, að þær geti orðið að gagni,
þótt þeirra þurfi ekki við í land-
inu til varnar í framtíðinni.
Um 3. liðinn vil ég gefa þessar
skýringar:
Stjóm og umsjón framkvæmd-
anna er nátengd því efni, sem
rætt var hér á undan. Það er
ekki hægt að sætta sig við það
fyrirkomulag, sem verið hefur,
að bandarískur verktaki annist
framkvæmdirnar eða semji um
þær við íslenzkan verktaka. Því
er það lagt til, að íslenzka ríkið
taki að sér að sjá um framkvæmd
irnar fyrir vamarliðið, að sjálf-
sögðu eftir þess fyirirsögn og sam-
kvæmt samning.um svipuðum
þeim, sem gerðir vom við íslenzku
vegamálastjómina um vegalagn-
ingu til fyrirhugaðra radarstöðva
á Norðaustur- og Suðausturlandi.
Það færi svo eftir atvikum, hvort
ríkisstjóm léti ríkisstofnanir (svo
sem hafnarmálastjóm, vegamála-
stjóra, húsameistara ríkisins, raf-
orkumálastjóra, flugvallarstjóra
o.s.frv.) annast framkvæmdirnar
eða byði þær út. Þetta fyrirkomu-
lag’ hefur þann kost, að auðvelt
er að skipuleggja yinnuaflið eftir
þörfum og auk þess væm þá þeir
sambúðarerfiðleikar úr sögunni,
sem skapast hafa innanlands í
sambandi við núverandi verktaka.
Um 4. lið er þetta að segja:
Á Keflavlkurflugvelli skortir
staðarlega aðgreiningu milli dval-
ar- og athafnasvæða Bandaríkja-
manna og Islendinga. Þetta hefur
meðal annars þær afleiðingar, að
tollgæzla, löggæzla og, annað eftir-
lit af hálfu íslendinga er ekki
framkvæmanlegt á þann hátt, að
við verði unað. Þess vegna þarf
að skipuleggja dvalar- og athafna
svæði þessi, — aðgreina þau og
haga byggingum o annarri starf-
semi I samræmi við þá skipulagn-
ingíu.
Um 5. lið vil ég segja eftirfar-
andi:
Af hálfu Islands em mjög mikil
vandkvæði á því að leyfa Banda-
ríkjamönnum af Keflavíkursvæð-
inu dvöl utan svæðisins. Eg hef
fullan skilning á aðstöðu þeirra
einstaklinga, er hér gegna þjón-
ustu í varnarliðinu eða vinna að
framkvæmdum á veg,um þess og
líta á sig sem boðna gesti í landi
vinveittrar þjóðar. En af þjóð-
ernislegum ástæðum verður að
gera hér á miklumeiri takmark-
anir en verið hafa. Það er því
skoðun mín, byggð á reynslu, að
ísland verði að ákveða þessar
takmarkanir, þótt að sjálfsögiðu
myndi haft um þær samráð við
stjó-m varnarliðsins. Myndi þá
heppilegast að leyfisferðir yrðu
háðar sérstökum leyfum hverju
sinni og væri fyrirfram skipu-
lagðar.
Um 6. lið er þetta að segja:
Nú er fyrirhugað að byggja
þrjár radarstöðvar á Norðvestur-
Norðaustur- og Suðausturlandi og,
var þegar samið um byggingu
þeirra, er varnarsamningurinn var
gerður, enda voru þær þá taldar
eitt frumskilyrði þess, að vöm
landsins væri framkvæmanleg. —
Þessar stöðvar eru í mjög strj,M-
ibýlum og fámennum byggðarlög-
um. Það er því skoðun mín, að
starfslið þeirra verði að vera
skipað íslendingum, að minnsta
kosti að mestu leyti, enda takist
að ráða, eða þjálfa nógu marga
Islendinga til slíkra starfa.
Fleiri störf gætu og komið til
greina, sem vamarliðið hefir nú
með höndum, og ekki ti'lheyrir þó
beinni hermennsku, en ekki er þó
hægt að ræða þau atriði nánar
nú.
iÞví miður er ekki unnt að rekja
hér ræðu ráðherrans nákvæmlega,
sökum þrengsla í blaðinu, en það
sem hér hefir verið rakið, sýnir
glöggt, að
fyrir forgöngu Framsóknar-
flokksins er hafin breyting á
framkvæmd hervamarsamn-
ingsins.
(Framhald á 2. síðu)