Ljósmæðrablaðið - 15.06.2005, Blaðsíða 35

SAMEIGINLEG YFIRLYSING U MTTTI G FÆÐINGAR
Treystum náttúrunni þegar það á við:
Umönnun og meðferð á
þriðja stigi fæðingar
Inngangur
1 nóvember 2003 var gefin út sameigin-
leg yfirlýsing (International Joint
Policy Statement) af Alþjóðasamtökum
kvensjúkdóma- og fæðingarlækna
(FIGO) og Alþjóðasamtökum ljós-
niæðra (ICM) um að beita eigi virkri
meðferð á þriðja stigi fæðingar til að
fyrirbyggja blæðingu eftir fæðingu.
Kynning í þessu Ljósmæðrablaði, snýr
aö þeim hluta yfirlýsingarinnar, sem
segir að hana þurfi að kynna í löndum
allra aðildarfélaga. Yfirlýsingin var
Þýdd af Önnu Haarde fyrir Ljósmæðra-
félag íslands og Félag íslenskra fæð-
lnga- og kvensjúkdómalækna.
Reynir Tómas Geirsson prófessor í
feðinga- og kvensjúkdómalækningum
hefur skrifað innlegg fyrir hönd kven-
sjúkdóma- og fæðingarlækna sem birt-
ist hér í blaðinu.
Við vorunr beðnar um að koma með
’nnlegg inn í þessa unrræðu út frá sjón-
a>'horni ljósmæðra. Lokaverkefni Krist-
öjargar í ljósmóðurfræði árið 2001,
fjallaði um þriðja stig fæðingar, um-
°nnun ljósmóður og blæðingar eftir
fæðingar og vann hún það undir leið-
sögn Ólafar Ástu. Auk þess hefur Krist-
kjörg tekið þátt í vinnu við gerð verk-
lagsreglna á LSH um þriðja stig fæð-
lngar og blæðingar eftir fæðingu.
Umönnun Ijósmóður á
PHðja stigi fæðingar
kfarkmið með umönnun á þriðja stigi
feðingar er að fylgjan og belgir fæðist
heil 0g að korna í veg íyrir blæðingu
eftir fæðingu. Þegar talað er um blæð-
lngu eftir fæðingu er átt við óeðlilega
blæðingu eftir fæðingu sem samkvæmt
skilgreiningu Alþjóðaheilbrigðisstofn-
Unarinnar er 500 ml eða meira.
Levy (1990) skilgreinir að gæði um-
°nnunar í tengslum við þriðja stig fæð-
'ngar feli í sér:
* ■ Veðgöngueftirlit, sem tryggir að hin
verðandi móðir sé eins heilbrigð og
Kristbjörg Magnúsdóttír
Ijósmóðir
°g
Ólöf Ásta Ólafsdóttir;
lektor í Ijósmóðurfræði
■
hægt er og segir til um hvar æskileg-
ast er að hún sé á þriðja stigi fæðing-
ar.
2. Góða umönnun á fyrsta og öðru stigi
fæðingar, þannig að móðirin heQi
þriðja stig fæðingar með leg sem
getur dregist sanran.
3. Góða umönnun á þriðja stigi fæðing-
ar, þannig að fylgjan og belgirnir
fæðist heil og blæðing verði í lág-
marki.
Þrenns konar meðferð sem veitt er á
þriðja stigi fæðingar hefur verið skil-
greind, virk meðferð (active mana-
gement), lífeðlisfræðileg umönnun
(physiological management) og ósam-
stæð meðferð (piecemeal approach),
sem er í raun sambland af báðum hin-
um aðferðunum.
Virk meðferð
Farið er ítarlega í virka meðferð i yfir-
lýsingunni sem er birt annars staðar í
blaðinu og einnig í grein Reynis
Tómasar. Því munum við ekki að lýsa
henni hér en koma inn á hana i umræð-
um síðar og leggjum í staðinn áherslu á
lífeðlisfræðilega umönnun (physiolog-
ical management) því í henni felst að í
raun er ekki veitt meðferð en í staðinn
er lögð áhersla á að trufla ekki lífeðlis-
fræðilegt ferli.
Lífeðlisfræðileg umönnun
Lífeðlisfræðileg umönnun á þriðja stigi
fæðingar byggir á þeim hugmyndum að
náttúran hafi þróað með sér lífeðlis-
fræðilegt ferli, sem við eigum að
treysta, því það virkar fullnægjandi í
flestum tilfellum, þegar það fylgir í
kjölfarið á eðlilegu fyrsta og öðru stigi
fæðingar (Inch, 1985). Michel Odent
(1998) hefur skoðað lífeðlisfræðilega
umönnun á þriðja stigi fæðingar og seg-
ir hann það hlutverk ljósmóður að hafa
áhrif á umhverfi í fæðingu og skapa
hlýlegt andrúnrsloft. Atriði sem hann
bendir á eru næði, hlýja, rökkvað ljós
og engar truflanir, þá finnist móðurinni
hún örugg og henni ekki ógnað. í þessu
umhverfi getur konan fylgt innri þörf
og eðlilegu taugalífeðlisfræðilegu ferli,
sem ýtir undir losun oxýtósíns hjá rnóð-
urinni sem þörf er á til þess að fylgjan
losni og það í sjálfu sér er vörn gegn
blæðingu eftir fæðingu.
Þegar stuðst er við lífeðlisfræðilega
umönnun á þriðja stigi fæðingar er líf-
eðlisfræðilegum breytingum sem verða
á leginu leyft að hafa sinn gang án inn-
gripa. Umönnunin felur þá í sér að gefa
ekki samdráttarlyf og skilja ekki á milli
móður og barns fyrr en fylgjan er fædd.
Sumar skilgreiningar gera þó ráð fyrir
að skilið sé á milli móður og barns þeg-
ar sláttur er hættur í naflastrengnum og
þá sé opnað fyrir móðurenda nafla-
strengsins og hann fái að blæða frítt.
Þegar vart verður merkja um að fylgjan
Ljósmæðrablaðið júni 2005 35