Einherji - 07.10.1970, Blaðsíða 4

4
EINHERJI
Miðvikudagnr 7. október 1970
Stödva þarí fólksflóttann
á höfudborgarsvœdid
— Hvenær hófst verzlun
á Hvanunstanga?
— Það mun hafa verið um
aldamótin, sem R. P. Rís hóf
verzlun á Hvammstanga. í
Viðskiptasamvinnu Húnvetn-
inga segir enn fremur, að
Jón G. Möller, Jón L. Hann-
esson og G. Gíslason C. Hay
hafi stundað verzlun á
Hvammstanga. Þann 28.
desember 1908 er stofnað á
Stóa-Ósi Slátrunarfélag Vest
ur-Húnvetninga og á sama
stað, 15. febr. 1909 er Verzl-
unarfélag 'V.-Húnvetninga
stofnað, en það varð síðar
skammstafað K.V.H. er nafn-
inu var breytt í Kaupfélag
Vestur-Húnavatnssýslu.
— Hvað eru margir íbúar
í kauptúninu?
— Þann 1. desember s. 1.
voru þeir 343.
— Hvað viltu segja um
atvimiulíf á staðnum?
—■ Hvammstangi er fyrst
og fremst þéttbýliskjarni í
landbúnaðhéraði og mótast
atvinnulífið af verzlun, iðn-
aði og þjónustustörfum við
landbúnaðinn. Hér er slátrað
á hverju hausti um 40 þús.
fjár. Þá er hér starfrækt
mjólkursamlag, trésmíðaverk
stæði og bifreiðaverkstæði.
Þá er hér starfandi sjúkra-
hús, sem jafnframt er að
hluta elhheimili. Starfa við
það tveir læknar, héraðs-
læknir og aðstoðarlæknir og
hefur ekki verið neinum erf-
iðleikum bundið að fá hing-
að læikna, eftir að húsnæðis-
mál þeirra voru tryggð.
I fyrravetur var gerður
út héðan bátur á rækjuveið-
ar og aflinn unninn hjá verzl
un Sigurðar Pálmasonar. —
Vinnslan gekk vel og skap-
aði atvinnu fyrir um 20
manns. Það er stutt héðan
á gjöful rækjumið. I byrjun
ágústmánaðar var keyptur
hingað 20 tonna bátur frá
Siglufirði. Eigandi bátsins
er Theódór Guðjónsson. Bát-
urinn verður gerður út á
rækjuveiðar, en þann tíma,
sem rækja veiðist ekki, mun
hann fara á önnur mið. Þó
yrði hann gerður út á skel-
fisk á Húnaflóa, væri um
hann að ræða, og aflinn þá
að sjálfsögðu lagður hér
upp. — Það kom ný og mikil
grózka í atvinnulífið með
rækjuvinnslunni, og eru all-
ar líkur fyrir því, að fenginn
verði annar bátur hingað og
gerður út á rækjuveiðar og
yrðu þá skapaðir atvinnu-
möguleikar fyrir ca. 40
manns.
Hingað vantar iðnaðar-
menn: svo sem trésmiði, raf-
virkja og fleiri iðnaðar- og
athafnamenn.
— Hverjar eru helztu
framkvæmdir kauptúnsins?
— Hér er nýbyggt félags-
heimili og er enn unnið að
frágangi þess. Eignarhlulur
BRYNJÓLFUR SVEINBERGSSON, oddviti á Hvamms-
tanga, svarar nokkrum spumingum er Einlierji lagði fyrir
hann I sumar, um ástand og horfur í atvinnumálum á
Hvammstanga o. fl.
hreppsins er 45%. 1 júnímán-
uði s. 1. var borað hér eftir
heitu vatni. Holan er 100 m
djúp. Upplýsingar um árang-
ur borimarinnar liggja þó
enn ekki fyrir. Ákvarðanir
um frekari boranir verða
teknar, þegar þær liggja fyr-
ir.
I sumar er verið að byggja
yfir sjúkra- og slökkvibif-
reiðar með tilheyrandi tækj-
um. Ennfremur á að vera
þar aðstaða fyrir beltisbif-
reið. Þetta er gert í félagi
við sýsluna.
Sparisjóður Vestur-Húna-
vatnssýslu er að byggja nýtt
hús fyrir starfsemi sína. Þá
eru þrjú íbúðarhús í smíðum.
Unnið er að framkvæmdum
við höfnina, í framhaldi af
þeim endurbótum, sem byrj-
að var á haustið 1969, en
bryggjan var þá orðin mjög
illa farin. Nú miðar fram-
kvæmdum vel áleiðis og
verða gerðar nýjar áætlanir
um endanlegan frágang á
bryggjunni, þannig að höin-
in geti þjónað hlutverki sínu.
Ennfremur er unnið að ný-
lögnmn fyrir skólp og vatn
og viðhaldi á eldri lögnum,
vegaviðhaldi o. fl.
— Fylgja ekki há útsvör
í kjölfar þessara fram-
kvæmda?
— Við álagningu fyrir ár-
ið 1970 var jafnað niður 2,5
milljónum kr. og notuðum
við bara 80% af útsvarsstig-
anum og veittmn auk þess
10% afslátt af útsvörum til
þeirra gjaldenda, sem greiða
útsvör sín á fjórum gjald-
dögum, sem hreppsnefnd á-
kveður og eru það flestir,
sem greiða gjöld sín þannig,
til hægðarauka fyrir sveitar-
félagið og sjálfa sig.
— Hvað um félagslíf og
aðstöðu til þess?
— Með tilkomu félags-
heimilis gjörbreyttist aðstaða
til félagslífs. Starfsemi kven-
félags og ungmennafélags
hefur eflzt mjög, síðan hús-
ið var tekið í notkun. Sem
dæmi um góða aðsókn rná
nefna, að imgmennafélagið
hélt nokkur skeinmtikvöld
s. 1. vetur og sóttu þessar
skemmtanir 80—100 manns
hverju sinni. Kvenfélagið og
ungmennafélagið æfðu í fé-
lagi og settu á svið sjónleik,
sem sýndur var hér og víðar
við ágætar undirtektir.
— Eitthvað um skólamál?
— Af skólamálum er það
helzt að frétta, að síðastlið-
inn vetur lauk fyrsti nem-
endahópurinn skyldunámi.
En haustið 1968 var settur
á stofn unglingaskóh og
starfaði þá fyrsti bekkur um
veturinn og s. 1. vetur 1. og
2. bekkur, og var þá jafn-
framt rekin hér heimavist
í félagsheimihnu fyrir börn
utan Hvammstanga. Síðast-
liðinn vetur voru í skólanum
rúmir 80 nemendur. I vetur
mun starfa hér 3. bekkur.'
Skólastjóri er Sveinn Kjart-
ansson. Unnið er að frekari
athugun varðandi skólahald-
ið og ekki ólíklegt, að hér
verði á komandi árum starf-
andi gagnfræðaskóli.
— Hvað viltu segja urn
framtíð Hvammstanga?
— Hvammstangi er vel
settur, í góðu landbúnaðar-
héraði og mun halda fram
að sinna þjónustustörfum.
Ef góð afkoma er í sveitun-
um, þá er einnig góð afkoma
í kaupstöðunum, svo nátengt
er þetta hvort öðru. Kaup-
tún í bændahéraði eins og
V.-Húnavatnss. er, þyrfti að
geta boðið upp á fjölbreytt-
ara atvinnulíf, þannig að sá
starfskraftur, sem landbún-
aðurinn hefur ekki þörf fyr-
ir, geti horfið til Hvamms-
tanga í atvinnuleit. Það er
mikil blóðtaka fyrir fámenn
byggðalög, að þurfa að horfa
upp á, að dugmesti starfs-
krafturinn, unghngarnir,
verði að flýja hérað sitt til
að afla sér tekna og mennt-
unar, til undirbúnings fyrir
lífsstarfið. Efliun landsbyggð
ina þannig, að sem minnst
þurfi að koma til þess. -
Gamla fólkinu verður einnig
að skapa aðstöðu til að geta
verið sem mest útaf fyrir
sig og sjá því fyrir starfi
við hæfi.
Fólksflóttann á höfuð-
borgarsvæðið verður að
stöðva. G. H.
FjórðungssaiÉand Norðlendinga
Fjórðungssamband Norð-
lendinga (FSN) — samband
sýslu- og sveitarfélaga á
Norðurlandi — hélt hið ar-
lega fjórðungsþing sitt á
Blönduósi dagana 27. og 28.
ágúst.
Á þinginu fengu mörg
norðlenzk sveitarfélög beina
aðild að samtökunum, sem
áður höfðu óbeina aðild gegn-
um sýslufélögin. Var það í
samræmi við lagabreytingar,
er gerðar voru á síðasta
þingi.
Á þinginu voru mörg mál
rædd. Mikið fjaliað um at-
vinnumál og einkum þau sér-
stæðu vandamál, sem steðja
að landbúnaði á Norðurlandi
nú sökum grasleysis og ösku
falls.
Sambandið fylgist með
framkvæmd Norðurlandsáæll
unar í atvinnumálum og voru
gerðar ályktanir í sambandi
við þau mál.
Þingið ræddi samgöngumál
Norðlendinga, og voru lögð
fram frumdrög að samgöngu
áætlun fyrir Norðurland,
sem gerð voru af sérstakri
mihiþinganefnd sambandsins.
Er þar einkum fjallað um
samgöngur milli byggða
Norðurlands, sem þingið
taldi grundvaharatriði í al-
mennri uppbyggingu lands-
hlutans.
Á þinginu flutti Magnús E.
Guðjónsson, framkv.stjóri
Sambands ísl. sveitarfélaga,
erindi.
Fjórðungssamband Norð-
lendinga hefur skrifstofu
fyrir starfsemi sína að Gler-
árgötu 24a, Ákureyri. Fram-
kvæmdastjóri þess er Lárus
Jónsson ,viðskiptafræðingur.
Formaður Fjórðungssam-
bandsins næsta ár var kjör-
inn Jón ísberg, sýslumaður,
Blönduósi, formaður ,og auk
hans voru kosnir í Fjórðungs
ráð Óskar Levý, Marteinn
Friðriksson, Jóhann Salberg
Guðmundsson, Stefn Frið-
bjarnarson, Bjarni Einars-
son, Ásgrímur Hartmanns-
son, Björn Friðfinnsson og
Jóhann Skaftason.
Næsta Fjórðungsþing Norð-
lendinga verður haldið í Ól-
afsfirði á næsta ári.
MJLLILANDAFLUGH)
25 ARA
Framhald af 8. síðu
hafnar. Það var ekki fyrr en
25. gúst, sem flugbáturinn
gat haldið áfram ferðiimi.
Lagt var upp frá Largs Bay
kl. 11:20. Flogið yfir Helgo-
land og suður yfir Kielar-
skurðinn, flogið lágt yfir
Kiel og þaðan til Kaupmanna
hafnar og lent þar kl. 15:40.
Áhöfn flugbátsins hafði sent
skeyti til íslenzka sendiráðs-
ins í Kaupmannahöfn og til-
kynnt komu sína. Eitthvað
gengu skeytasendingar seint
á þessum tíma, því þegar
TF-ISP lenti, var skeytið
ekki ennþá komið til sendi-
ráðsins. Brezkir hermenn
komu út að flugbátnum og
buðust þeir til að láta starfs-
menn sendiráðsins vita um
komu hans. Stuttu síðar
komu svo Tryggvi Svein-
björnsson sendiráðsritari, og
Anna Stefánsson, sem einnig
starfaði í sendiráðinu, til
móts við farþega og áhöfn
TF-ISP. Tveim dögum síðar,
hinn 27. ágúst, var ákveðið
að fljúga til Reykjavíkur.
Allmargir Islendingar biðu
fars í Kaupmannahöfn, og
15 farþegar tóku sér far með
„Pétri gamla“ til íslands
þennan dag. Lagt var af
stað frá Kaupmannahöfn kl.
7:40 og lent í Reykjavík kl.
21:20. Þar með var fyrsti
farþegahópurinn í milhlanda
flugi kominn heim til Islands
og jafnframt fyrsta flugið
milli Islands og Norðurlanda
orðið að veruleika. Brezka
setuliðið réði yfir lendingar-
stað flugbátsins í Skerjafirði
svo þeir, sem ætluðu að taka
á móti farþegunum, komust
ekki þangað. Hins vegar fór
vegabréfaskoðun og tollaf-
greiðsla fram á Lögreglu-
stöðinni í Pósthússtræti, og
þar safnaðist margt fólk
saman, þegar fréttist að
millilandafarþegarnir væru
væntanlegir.
Þriðja mihilandaflugferðin
sem TF-ISP f ór sumarið 1945
var í september, og voru þá
fluttir 11 farþegar til út-
landa. I þetta sinn varð flug-
báturinn fyrir allverulegum
töfum í Kaupmannahöfn. Á-
stæðan var undiralda á Eyr-
arsundi, sem torveldaði flug-
tak. Heim kom svo flugbát-
urinn „Pétur gamli“ tinn 20.
september. Þá var flogið
beint frá Kaupmannahöfn til
Reykjavíkur á 9 klst og 45
mínútum.
Sumarið 1945 voru far-
þegar Flugfélagsins milh
landa 56. Um áramótin 1945
til 1946 samdi Flugfélag Is-
lands við skozkt flugfélag
um leigu á tveim Liberator
flugvélum til reglubundins
millilandaflugs, sem hófst
vorið 1946. Þetta fyrirkomu-
lag hélzt í 2 ár, unz Flugfé-
lag íslands eignaðist Sky-
masterflugvéhna „Gullfaxa“
tveim árum síðar.
Nú, 25 árum eftir fyrsta
millilandaflug landsmanna,
fljúga þotur oft á dag milli
Islands og nágrannalandanna
og þá vegalengd, sem „Pétur
gamli“ flaug á 6 tímum og 4
mínútum árið 1945, flýgur
þota Flugfélagsins „Gullfaxi'
nú á röskum 1% tíma. En
kannski segir tímamismunur
inn ekki mestu söguna, held-
ur sá reginmunur d þægind-
um, sem farþegar þá og nú
verða aðnjótandi. Og þótt
þeir, sem unnu að undirbún-
ingi og framkvæmd fyrsta
millilandaflugsins, hafi verið
bjartsýnir og dreymt stóra
drarnna, er vafasamt að
nokkurn hafi órað fyrir hinni
skjótu þróun í flugsamgöng-
mn mihi Islands og annarra
landa, sem átt hefur sér stað
á þeim aldarfjórðungi, sem
liðinn er, síðan hið sögu-
fræga flug Katalína-flugbáts-
ins „Péturs gamla“ var farið.
Reykjavík, 11. júlí 1970.
Sv. S.