Mjölnir - 14.06.1939, Blaðsíða 2

2
M J O L N 1 R
fyrir 15. júní hvort hún ætlar að
n,ota lánstilboðið. Að vísu hefur
Olafur Thors sagt að hann myndi
reyna að fáfrestinn framlengdan,
en þegar tekið er tillit til að í
fyrstu átti að svara fyrir 10. maí
@g svo var fresturinn framlengdur
til 1. júní og svo til 15., þá eru
litlar líkur til að enn fáíst fram-
lenging.
Hvers vegna er ekki þegar
komið játandi svar við eins sjálf-
sagðri málaleitun?
Ástæðan getur ekki verið önnur
en sú, að ráðheira sá sem málið
heyrir undir, Ól. Thors eða ríkis-
stjórnin, vilji ekki veita leyfið, en
þori þó ekki að segja nei af ótta
við réttláta reiði Siglfirðinga og
allra þeirra sjómanna og útgerðar-
manna, sem málinu eru fylgjandi.
Hvar eru stóru loforðin um aukna
framleiðslu í Iandinu hjá »þjóð-
stjórninni-?
Jú, það mun eiga að byggja
síldarverksmiðju á Siglufirði seinna
meir. En ýmsir fróðir menn telja
að Ólafur Thórs og Hriflu-Jónas
vilji ekki að aðrir byggi sildar-
verksmiðjur en Kveldúlfur og Rík-
isverksmiðjurnar svo þessi fyrir-
tæki verði ekki fyrir neinum ó-
þægilegum samanburði. Ef þetta
er ástæðan er hér um eitthvert hið
svívirðilegasta hneyksli að ræða,
sem fyrir hefir komið í íslenzkum
stjórnmálum, ef sjálfur atvinnu-
málaráðherra landsins ætlar að
leyfa sér að misnota ráðherraem-
bætti sitt þannig sér og fjölskyldu
sinni til fjárhagslegs framdráttar.
Hér er sannarlega ástæða til að
heimta kortin á borðið, þegar mál-
ið er komið á þetta stig varðar
það ekki bara Siglfirðinga, heldur
alla heiðarlega menn í landinu.
Þáttur Þormóðs Eyólfssonar í
máli þessu er athyglisverður. Þor-
móður er bæjarfulltrúi hér og
bundinn þvi drengskaparloforði að
vinna að hagsmunamálum bæjar-
búa, en í þessu stærsta hagsmuna-
máli kaupstaðarins hefir hann ver-
ið hinn argasti fjandmaður hans
og gert allt, sem hann getur til að
spilla fyrir málinu og nú þegar er
hann farin að tæpa á því hverju
bæjarstjórn myndi svara ef »gott
kauptilboð kæmi í Rauðku«, eða
með öðrum orðum verið að leita
fyrir sér um hvort það gæti gengið
af hávaðalaust að Ríkisverksmiðj-
urnar fengju Rauðku og lóðina
keypta. Hans afstaða er að ná
verksmiðjunni og lóðinni af bæn-
um í hendur Ríkisverksmiðjanna,
með það fyrir augum að þar verði
einhverntíma byggð nýverksmiðja
og hvernig sem á því stendur,
gengur þrálátur orðrómur
um það, að Rikisverksmiðju-
stjórnin sé að reyna að sölsa und-
ir sig lánstilboð Siglufjarðarkaup-
st. Einhverjir spyrja nú kannske
hvort áhættuminnst værí ekki fýrir
bæinn að selja lóð sína t. d. Rík-
isverksmiðjunum, ef þær skuld-
binda sig til að byggja þar verk-
smiðju, þeim skal sagt frá rekst-
ursáætlun, sem Þrájnn Sigurðsson
birti í »SigIfirðingi« 9. maí s. 1.
Gert er ráð fyrir 250 þús. mála
vinnslu á kr. 6.50 málið og lýsis-
verði £ 12,5 pr. tonn, en mjöl-
verði £ 9,5 þr. tonn. Kostnaður er
mjög vel í lagður. Þó verður hagn-
aður um '866 þús. kr., en eftir er
þá að draga frá vexti og afborg-
anir stofnlána. Væri það reiknað
300 þús. kr. er samt sem áður
eftir all álitleg fúlga sem hreinn
gróði. Greinarhöfundur mælist til
að Ríkisverksmiðjustjórnin reyni
að hrekja áætlun sína ef hún geti,
en ekki hefur verksmiðjustjórn orð-
ið enn við þeim tilmælum, enda
verður þessi áætlun ekki hrakin
með rökum, því hún er byggð á
niðurstöðum Snorra Stefánssonar
og annarra sérfræðinga í þessum
rekstri.
Sildarverksmiðjurekstur er mjög
arðvænlegt fyrirtæki eins og nú
standa sakir, og það er ekki að
Merkir verklýðsforingjar.
I. KARL MARX.
Mjölnir ætlar að flytja lesendum
sinum öðru hvoru stuttar fræðandi
greinar, sem ekki koma ef til vill
dægurmálunum beint við. Fyrstu
greinarnar verða um helztu braut-
ryðjendur sósíalismans og verk-
lýðsforingja. Um áframhaldandi
efni úr því er enn ekki ákveðið.
Álítum við að bezt færi á því
að byrja á grein um Karl Marx.
Okkur er það vel Ijóst, að æfi-
atriðum og starfi Marx verður ekki
gerð nein viðunandi skil í stuttri
blaðagrein. Enn síður að skýrð
verði fræðikenning hans — Marx-
isminn. Enda er það ekki til-
gangur okkar. Grein þessi verður
aðeins ófullkomið yfirlit yfir æfi-
atriði Marx (samandreginn inn-
gangur sá, er Lenin skrifar um
æfiatriði Marx fyrir ritgerð sína
uíu »Marx ag Marxismann«. Kom í
tímaritinu »Réttur« 1930 bls. 331)
og rétt tæpt á þýðingu verka hans
fyrir sköpun sögunnar og baráttu
verkalýðsins í heiminum.
íslenzk alþýða á, því miður, lít-
inn kost á bókum um Marx og
Marxismann og ef greinarkorn
þetta gæti orðið til nokkurs fróð-
leiks fyrir Iesendur blaðsins, eða
hvatning til þess að kynna sér
efnið betur, er tilganginum náð.
Karl Marx er fæddur 5. maí 1818
í Trier í Rhínarlöndum. Foreldrar
hans voru gyðingar. Hann lauk stú-
dentsprófi í Trier 1835, fór til
Bonn og las lögfræði og síðar í
Berlín og þá einnig heimspaki og
sögu. Lauk námi 1841 og lagði
fram doktorsritgerð um muninn á
náttúruheimspeki Demokrits og
Epikurs (grískir heimspekingar). í
Berlínaðhyltisthann flokk »róttækra
Hegelsinna- — þær róttækustu
skoðanir er þá voru uppi við há-
skólann. Að loknu námi flutti hann
til Bonn og hafði í hyggju að vinna
sig upp í prófessorsembætti, en í
Prússlandi ríkti þá mjög afturhald-
söm stjórn, frjálslyndum og róttæk-
um menntamönnum vikið úr stöð-
um og bannað að flytja fyrirlestra
við skólana, svo Marx sá brátt
að sú Ieið var lokuð. Á þess-
um árum tóku einnig skoðanir
Marx hröðum breytingum og han*
fór að aðhyllast efnishyggjuna.
Árið 1842 varð Marx aðalritstjóri
blaðs eins og markaði stefnu þess
byltingarlýðræðissinnaða, enda
setti ríkisvaldið margfalda ritskoð-
un á það og bannaði það árið
eftir. Ritstjórnarstarfið varð til þess
að Marx fór að kynna sér þjóð-
félagsfræði og hagfræði. Samaár
giftist Marx og flutti um haustið
til Parísar og hóf þar útgáfustarf-
semi með öðrum manni (Ruge),
sem þó hætti brátt, aðallega vegna
erfiðleika við að dreifa því leyni-