Mjölnir - 29.07.1939, Blaðsíða 2

2
M J O L N I R
Arfur
Islendinga.
Nýtt útgáfustórvirki
»Máls og menningar«.
Sagan geturstundum verið mein-
hittin i glettni sinni. Ef til vill er-
um við íslendingar gleggst dæmi
þess. Landið, sem með öðrum
þjóðum gengur undir nafninu
Sögueyjan, á sjálft ekkert raun-
hæft yfirlit um eigin sögu og ör-
lög. Þjóðin sem allra bezt hefir
brugðið ljósi yfir fornsögu, menn-
ingu og hugsunarlíf Norðurlanda,
allt til Englands og Þýzkalands og
jafnvel auslur um Garðaríki og
Miklagarð, þessi þjóð á enn ekk-
ert samfelt yfirlit um líf sitt og
menningu og þann arf, sem hún
hefir fengið til ávöxtunar. Og
kannske hefir þess þó aldrei verið
meiri þörf en nú, við þau straum-
skil, sem skapast hafa í lífi og
sögu þjóðaripnar á 20. öldinni og
þau miklu vandamál, sem úr-
lausnar bíða jafnt innan lands
sem utan.
Útgáfustarf »Má!s og menningar«
Það er í mótleik við þessa inein-
glettni örlaganna og til að fullnægja
þeirri þörf, sem fyrir er, að »Mál og
menning« hefir nú ráðist í nýtt út-
gáfustórvirki.
Þetta ritverk, Arfur íslendinga,
á að koma út í 5 bindum, 40
arkir Iwert bindi — og á verkið
allt að koma út árið 1943 og gilda
sem árbœkur þess árs. Þetta rit er
svo stórt, að það samsvarar 3—4
ára útgáfu »Máls og menningar*,
en þó verður félagsmönnum gert
fært að eignast ritið fyrir aðeins 25
kr. aukagjald — eða 5 kr. auka-
gjald á ári fram að 1943.
I. bindi ritsins á að fjalla um
náttúru íslands og sambúð lands
og þjóðar, Verður það skreytt fjölda
mynda.
II. —III. bindi fjalla um íslenzkar
bókmenntir og listir.
IV.—V. bindið verður um ís-
lenzka sögu og menningarsögu.
Prófessor Sigurður Nordal hefir
á hendi yfirstjórn þessa ritverks
og hefir sér þar til samstarfs á-
gætustu fræðimenn á hverju sviði
eins og t. d. Þorkel Jóhannesson
sagnfræðing, náttúrufræðingana
Sigurð Þórarinsson og Árna Frið-
riksson, skáld eins og Halldór
Kiljan að ógleymdum hinum ágæta
formanni »MáIs og menningar«,
Kristni Andréssyni o. fl. o. fl, Það
þarf því ekki að efast um, að rit
þetta verður vel úr garði gert.
(Um nánari tilögun á efni og
útgáfu ritsins vísast til fylgirits
Máls og menningar, sem fæst hér
hjá Hannesi Guðmundssoni, Lækj-
argötu 10).
Það er vafalaust mál, að með
þessu riti fáum við íslendingar
það, semokkur lengi hefirskortog
við lengi þráð, raunhæft og verð-
mætt yfirlit yfir sögu okkar og
andlega arfleifð. Og eklti aðeins
það. Þetta rit verður ekki aðeins
Fyrir ári siðan var það von og
vissa flestra verkamanna, sem láta
sig nokkru skipta málefni stéttar
sinnar, að í fyrrahaust yrði Alþýðu-
sambandinu breytt í lýðfrjálst,
óháð, einhuga samband stéttafélaga
launþega i landinu. Um þettavirt-
ust flestir verkamenn á einu máli,
enda þótt þá greindi á um stjórn-
mál og sameiningarmál verkalýðs-
flokkanna. Hin klofnu verkalýðs-
félög höfðu sameinast, allstaðar á
landinu nema á Akureyri. Nærri
undantekningarlaust hvert einasta
verkalýðsfélag á landinu, sem tók
skipulagsmál verkalýðssamtakanna
til umræðu, samþykkti ályktanir,
þar sem þess var krafizt að AI-
þýðusambandinu yrði breyttíóháð
samband með fullu lýðræði á
þingi sínu um haustið. Andstæð-
ingar verkalýðssamtakanna fylltust
ótta. Úr þeim herbúðum bárust
óttablandnar raddir um að til ein-
hverra ráða yrði að taka til að
koma í veg fyrir að verkalýðurinn
styrkti aðstöðu sina, svomjögsem
horfur voru á. Þeir spöruðu heldur
ekki að brugga vélíáðin með að-
stoð liðsmanna sinnaí alþýðusam-
íökunum.
um fortíðina. Það á að kveikja
saman á ný söguþráðinn, sem
hefir verið meira og minna brost-
inn í vitund okkar og sýna okkur
til hvers hlutverks við erum borin,
sýna hvílíkir framtíðarmöguleikar
bíða lands og þjóðar, ef rétt er á
haldið — það á að vera rit fram-
tíðarinnar eins og öll sönn ritverk.
En það er ekki nægilegt, að
slíkt rit komi út, það verður að
tryggja það fjárhagslega og eins
hitt, að það komist í sem flestra
hendur. Það hlutverk biður nú
allra siglfirzkra unnenda »Máls og
menningar», að sjá um að Siglufjörð-
ur gerisitt áþessu sviði ogvillMjöln-
ir beina þeirri áskorun til Siglfirð-
inga, að setja nú metnað sinn í
að duga þessu máli sem bezt.
Þess ér skemmst að minnast að
allt fór öðruvísi en ætlað var. Eng-
inn efi er á því að fagsambands-
málið átti öruggan meirihluta þeirra
fulltrúa, sem löglega voru kosnir á
Alþýðusambandsþing. En þeirfengu
bara ekki sæti á þinginu.
Undir stjórn Stefáns Jóh. Stefáns-
sonar, sem síðar hefir orðið frægur
að endemum, var þinginu breytt
í gerfiþing, hjákátlegan skrípaleik,
sem fulltrúar flestra stærsta verka-
lýðsfélaganna höfðu engan aðgang
að. Þetta gefiþing samþykkti »lög«
sem eru einsdæmi í sinni röð.
Samkvæmt þeim hafa þeir einir
rétt til trúnaðarstarfa, fyrir sam-
bandsins hönd, sem eru sanntrú-
aðir Skjaldborgarar, og aðra má
ekki kjósa á sambandsþing. En
þar sem vitað var að verkalýðs-
félögin myndu hvert eftir annað
segja skilið við þessa hjákátlegu
embættatryggingastofnun, sem stol-
ið hafði nafni Alþýðusambandsins,
þá var það helzta afrekið að setja
slíkar reglur fyrir úrsögn úr sam-
bandinu, að ekki náði neinni átt
að fara eftir þeim. Þannig átti að
gera verkalýðsfélögin skattskyld og
ánauðug Stefáni Jóhanni, hvort
Mál málanna fyrir
verklýðshreyfmguna.
Eitt óháð verkalýðssamband á íslandi.
/