Mjölnir - 05.09.1939, Blaðsíða 2

2
M J O L N I R
siga þeim á Sovjetríkin. — Það
hefir allt af verið hennar draumur.
Það kemst upp um stórlán, er
Bretland skyldi veita Þjóðverjum.
í hvaða augnamiði? Og loks er
Sovjet-ríkin kröfðust þess að fá úr
skorið, hvernig sameiginlegum
vörnum skyldi haga, ef til árásar
kæmi, varð ógreitt um svörin.
Bæði Bretar, Frakkar og Pólverj-
ar neituðu einum rómi, að rauði
herinn fengi að fara yfir pólskt
iand, ef Þjóðverjar réðust á
Póliand. Hinsv. átti samt að binda
meginþorra rauða hersins við vest-
urlandamærin, svo að Sovjetrikin
gætu síður svarað ágengni Japana
í austri. Þegar samningaumleit-
anirnar við Breta og Frakka voru
þannig komnar út um þúfurgerðu
Sovjetríkin ekki-árásarsamning við
Þýzkaland.
Það er auðsætt af öllu, að sköp-
un þess varnarbandalags fyrir friði,
er lengi hefir verið á döfinni,
strandaði ekki á Sovjet-ríkjunum,
heldur fyrst og fremst á yfirstéttar-
hroka og þröngsýni þeirra klíkna,
sem farið hafa með völd í Bret-
landi og Póllandi. Þær klíkur vildu
ekkert virkt varnarbandalag og nú
hafa þær uppskorið afleiðingarnar
af pólitík sinni — styrjöld.
Með ekki-árásarsáttmálanum við
Þýzkaland hafa Sovjetrikin tryggt
sér um stundarsakir frið við vest-
úrlandamærin, að svo mildu leyti,
sem samningar við Þýzkaland
tryggja slíka hluti. — Aðaltrygg-
ingin liggur fyrst og fremst í her-
styrk Sovjét-ríkjanna sjálfra.
Þessi ekki-árásarsáttmáli hefir
þegar haft geysiáhrif. Þríhyrn-
ingur fasistaríkjanna—Þýzka-
land — Ítalía — Japan — er
þegar að gliðna í sundur.
Japanir eru æfir út í Þjóðverja —
og Ítalía tvístígur.
Þessi sáttmáli hefir einnig haft
stórkostleg áhrif í Kína, sem
Chainberláinklíkan var að reyna
að svíkja í hendur Japönum. Gengi
kínverska dollarsinshefir stórhækk-
að og Kínverjar hafið sigursæla
sókn á mörgum vígstöðvum. Sam-
tímis hafa rússneskar flotadeildir
siglt frá Kronstadt austur til Vladi--
vostok. En með Japönum hefir allt
þetta skapað glundroða og bölsýni.
Mætti vel svo fara, að þessi samn-
ingur yrði það, sem riði bagga-
muninn fyrir sigur hinnar kin-
versku þjóðar á japönsku land-
ræningjunum. Með því væri fimmt-
ungur alls mannkyns, Ieystur frá
stærstu hörmungum og kúgun.
Á. M.
Borgara-
íundurinn.
Fyrra sunnudag var hinn fyrirhug-
aði borgarafundur um Rauðkumál-
ið haldinn. Hófst fundurinn kl.
tæplega 4 fyrir fullu húsi og all-
margt fólk stóð úti á Aðalgötu og
hlýddi á málaflutning ræðumanna
gegnum »hátalara«, sem komið
hafði verið fyrir á Bíóhúsinu. Þessi
fundur var, eins ©g auglýst var,
boðaður af bæjarstjérn og hafði
hún í sameiningu ákveðið dagskrá
fyrir fundinn. Á fundinum skyldu
tala fyrir hönd Rauðku-stjórnar-
innar þeir Erl. Þorsteinsson, Herter-
vig og Gunnar Jóhannsson. Þá var
og stjórn ríkisverksmiðjanna boðið
á fundinn til að gera grein fyrir
afstöðu sinni, að svo miklu leyti,
sem hún væri aðili að málinu.
Skyldi hún hafa 40 mín. til um-
ráða, en þar sem hún er, sera
kunnugt er, skipt í málinu, var á-
ákveðið að skipta þessum ræðu-
tíma jafnt milli meiri- og minni-
hlutans. Síðan gætu bæjarfulltrúar
og aðrir fundarmenn fengið orðið
eftir vild.
Það kom brátt í Ijós á fundinum,
að þeir Þormóður og kumpánar
hans höfðu ekki hug til að standa
þarna fyrir máli sínu, heldur vakti
það eitt fyrir þeim að reyna að
hleypa upp fundinum og sleppa
við að þurfa að gera grein fyrir
afstöðu sinni. Munu þeir hafa vitað
sem var, að þeir áttu þarna fáa
fylgismenn. Óðar er Erlendur Þor-
steinsson hafði lokið framsöguræðu
sinni í málinu, ruddist Þormöður
upp að ræðumannaborðinu titrandi
af æsingi og óðamála — og krafð-
ist' fyrir sína hönd, Sveins og Þor-
steins að fá að tala strax — og
fá jafn langan ræðutíma og allir
aðrir ræðumenn til samans.
Var honum bent á, að fyrir lægi
ákveðin dagskrá, þar sem ríkis-
verksmiðjustjórninni væri ætlaður
viss tími til að gera grein fyrir
afstöðu sinni, að svo miklu leyti
sem hÚH væri aðili að málinu —
hún væri þar vitanlega engin*
höfuðaðili. — Þá væri Þormöði
sem bæjarfulltrúa heimill ákveðinn
ræðutími og loks væri svo orðið
frjálst.
En þeir Þormóður og Sveinn
vildu ekki hlíta þessum rökum og
var þá borið undir fundinn, hvort
leyfa skyldi afbrigðifrádagskrá eftir
kröfum þeirra Þormóðs. Var það
fellt með öllum atkvæðum gegn
einu, og var ábyrgðarmaður Ein-
herja sá eini, er greiddi atkvæði
með Þormóði og Co. Að lokinni
þessari atkvæðagreiðslu gekk meiri-
hluti ríkisverksmiðjustjórnarinnar út
af fundi við lítinn orðstír. Þormóð-
ur og Sveinn hafa sagt svo frá í
athugasemd til útvarpsins, að er
þeir gengu af fundi, hafi mikill
fjöldi fundarmanna farið út með
þeim. Athugasemd þessi er bæði
um þetta atriði og fleiri svo hlá-
leg, sem verið getur. Allur Siglu-
fjörður veit, að þeir menn, sem
gengu út, eftir að þeir Þormóður
og Sveinn voru flúnir af hólmin-
um, fóru fyrst og fremst vegna
þess, að þeim þótti, sem með
flótta Þormóðs og Sveins væru
sökudólgarnir sloppnir. — Margir
höfðu, sem von var, hlakkað til
þess að heyra verðskuldaðar ávitur
á þá kumpána.
Er Þormóður og Co. voru farnir,
hélt fundurinn áfram og fór ágæt-
lega fram. Til máls tóku auk þeirra,
er áður er getið, Aage Schiöth,
Jón Gíslason, Þóroddur Guðmunds-
son, Hjálmar Kristjánsson og Finn-
ur Jónsson, sem túlkaði afstöðu
minnihluta ríkisverksmiðjustjórnar.
Þá flutti Erlendur Sigmundsson
snjallt erindi fyrir hönd verka-
manna í Rauðku. Hafði Pétur
Brekkan samiðerindið ogvargerð-
ur að því hinn bezti rómur. Yfir-
leitt voru ræðumenn á einu máli
um það, að aðalsakaraðilinn í þessu
máli væri ríkisstjórnin og sú stefna
er hún fylgdi. Lýstu allir einhuga
fylgi við endurbyggingu Rauðku
og því að skiljast ekki við þessi
mál, fyrr en sigur væri fenginn.
Samþykkti fundurinn með öllum
atkvæðum ályktun þess efnis, að
skora á ríkisstjórnina að taka
Rauðkumálið fyrir að nýju og veita
leyfi fyrir að endurbyggja Rauðku
sem 5000 mála verksmiðju. Jafn-
framt var skorað Útvegsbankann
að standa við áður gefin loforð