Ísfirðingur - 01.06.1999, Blaðsíða 4

Þar er gott und
bú og björgin ná
Heimsókn til bræðranna Guðmundar og Guðna Ágústssona á Sæbóli III i
I þjóðsögunum var oft minnst á yfirskyggðar byggðir,
þar sem útilegumenn bjuggu og byggðamenn rötuðu
einstaka sinnum á. Ingjaldssandur við Önundarfjörð er
eins konar yfirskyggð byggð, nema að þar búa ekki úti-
legumenn, aftur á móti einstaklega mennskt fólk. A Sæ-
bóli er nú tvíbýlt, var oft fjölbýlla. Á Sæbóli III búa
bræðurnir Guðmundur og Guðni Ágústssynir. Á Sæbóli
II búa þau Elísabet Anna Pétursdóttir, systurdóttir þeirra
bræðra og sambýlismaður hennar, Erik Engholm. Um
aldamót bjó stórt hundrað manna á Sandinum eða 120
manns. Ef til vill má kenna erfiðum samgöngum um, að
byggð hefur hnignað, en samanborið við fyrrir tíð eru
samgöngur greiðar við Ingjaldssand. Rúmlega sjö
hundruð metra langur flugvöllur er á Ingjaldssandi og
þokkalegur bílvegur er yfir Sandsheiði til Dýrafjarðar
og farið á vélsleðum á vetrum, þegar heiðin er ekki
rudd. Þá er þriðji kosturinn, sem er sjóleiðin. Og sú leið
var algengust hjá Sandsmönnum að sækja björg í bú, ef
ekki var farið fyrir Hrafnaskálanúp og allt í Valþjófsdal
að taka þar bát yfir í kaupstaðinn Flateyri. Örstutt er á
fiskimið frá Ingjaldssandi og þar var árabátaútgerð í
þúsund ár eða svo.
„Fyrsta trillan kom árið 1930,”
segir Guðni Agústsson. „Það var
eini vélbáturinn til “35. þá var setl
vél í árabát sem hér var og nefndur
Ingjaldur og Jón Jónsson á Sæbóli
átti. Sá bátur er nú nefndur Land-
helgisbáturinn og er á Þjóðminja-
safninu. Þetta er sá bátur sem
Hannesi Hafstein, þáverandi sýslu-
manni Isfirðinga, var róið á út að
togaranum Royalist í Dýrafirði,
sem var að fiska í Landhelgi út af
Mýramel eða á Haukadalsbótinni.
Þrír mannanna drukknuðu, þegar
togaramenn hvolfdu fleytunni.
Sýslumaður bjargaðist við illan leik.
Tíunda október í haust er liðin öld
frá þessum atburði. Báturinn mun
vera sex og þrjátíu á lengd og honum
var breytt í upphaflegt form. Guðni,
bátasmiður á Höfða í Dýrafirði,
smíðaði bátinn og hann þótti góður
bátasmiður. Enn er til eftir hann
áraskekta á Læk í Dýrafirði, er þar
vel geymd inni í hlöðu, að því er ég
best veit.”
Og áður fyrr var sjór sóttur af
harðfylgi á Ingjaldssandi og Guð-
mundur Agústsson segir að róið hafi
verið allt fram til jóla:
..Hann Oddur Gíslason, reri
norður í Kant til jóla og og þá fór
hann að bera fyrir hákarl hérna í
fjörðinn eftir áramót. Oddur var
ábúandi á Sæbóli á árunum 1889 til
1907. Þetta var fyrir tíma línuveið-
anna og frambæjarmenn lágu bara
við framnii við sjóinn. Tóft af
Hraunsbúðinni er til dæmis frammi
við sjó og er varðveitt. Brekku-
verbúð var víst þar aðeins innar.”
Þeir bræður fóru snemma að taka
Óskum vesLfirskum sjómönnum
Lil hamingju með daginn
-nilb- BÁSAFELL HF.
Óskum vesLfirskum sjómönnum
Lil hamingju með daginn
Gunnvör hf. ísafirði
Trillumarálngjaldsandi á sinni tíÖ. GarÖsbáturinn, síÖarlngjaldurogsíðastLandhelgisbáturinn. ÞáAldanJerjubáturinn
nafalaus ogjjœrst BarÖinn. Þeim var öllum róið samtímisfrá Ingjaldssandi
í ár svo sem fleiri unglingar á Ingj-
aldssandi. Guðmundur var þrettán
ára, þegar hann byrjaði að róa á
Ingjaldi:
„Það var vorið sem við fermd-
umst, þá fórum við Sigurvin að róa,
Sigurvin Guðmundsson, seinna
bóndi á Sæbóli og sem nú býr á
Isafirði. Það var farið að róa fyrir
sauðburð og krakkarnir bara látnir
um féð. I okkar tíð vóru það að
minnsta kosti alltaf þrír bátar sem
reru frá Ingjaldsandi. Saltað í fjör-
unni undir berum himni fram á
stríðsárin. Sexæringur var svo
keyptur síðar og honum haldið úti á
línu.”
Fróðlegt væri að geta áttað sig á
því, hver hlutur fiskveiðanna var í
afkomunni á Sæbóli, og Guðni
Agústsson nefnir dæmi um það:
„Fimmtíu og fimm, þá reri Guð-
mundur mjög stíft ásamt pabba, og
við vórum líka með garðræktina, -
kartöflurogrófur. Viðkeyptumsvo
góða dráttarvél um sumarið, þá dýr-
ustu sem þá var til, og hún var
borguð um haustið með aflanum og
uppskerunni úrgörðunum. Þetta var
Ferguson með díselvél og sýnir
bara, hversu mikil hlunnindi þetta
vóru." Nú má maður ekki fara á sjó
nema rétt til að fá sér að éta, skýtur
Guðmundur inn í."
Albíninn fimmtugur
Keypt var trilla árið 1940 með
glóðarhaus. Seinna sett í hana
tveggja strokka Albín bensínvél og
er enn í bátnum. Vóru rrieð magn-
ettukveikju eins og tíðkaðist um
bátavélar og reyndar fJeiri mótora.
Rey ndar er Albíninn orðinn saman-
settur úr mörgum mótorum, en
gengur enn. Trillurnar voru á þess-
umtímaeinusamgöngutækin, hvort
Óskum vesLfirskum sjómönnum
Lil hamingju með dagjnn
Netager ö VestQarða hf.
Óskum vesLfirskum sjómönnum
Lil hamingju með daginn
<ö®>
. ISHUSFELAG
ISFIRDINGA HF.
sem farið var með sláturafurðir
ellegar matvara og kol dregin að.
Guðni segir, að kolin hafi verið lang
versti flutningurinn og meira þurfti
af þeim eftir að húsin stækkuðu.
Reynt var að fara í kolaflutninginn
fyrir sauðburð og hann var ansi
blautsamur. Og það eru teknar fram
gamlar myndiraf brimlendingum á
Ingjaldssandi.
„Það kom aldrei sjórinn íþennan
bát hjá okkur í lendingu, segir Guð-
mundur og bendir á trillu, sem var
smíðuð hjá Gísla Jónssyni á Bíldu-
dal og Guðni breytti í samræmi við
þarfir Sæbólsmanna. Þarna fórum
við þrettán ferðir fram með slátur-
afurðir, þetta var erfitt.”
Umræðan tók að snúast um fiski-
mið á þessum slóðum. Guðmundur
Aústsson:
,,Það voru fyrst Barðamiðin
gömlu, kallað Gilhornið úr af Nes-
dalnum miðað. Það má alls ekki
fara upp úr Gilinu, því þegar komið
er norður fyrir, þá er hraun fyrir.
Þarna er sandlæna út og mátti leggja
þar tvær lóðir. Svo er það bara
smærri fiskur hraunið vestur eftir
niður undir Stiga, þrjár mflurnar.”
Guðni segir, að þetta hafi verið mjög
skemmtilegir róðrar. Menn lögðu,
fóru síðan að borða bitann sinn og
brátt var farið að draga. Þeir tóku
svona sex tíma hver róður og það
var klukkutími á miðinn.
Og þá er kontið að því að fjalla
umlendingunaálngjaldssandi, þar
sent tveir straumar mætast:
Guðmundur: „FráPurkuskerjun-
um eða Barðaskerjunum öðru nafni.
kemur straumurinn inn ineð. Innan
til með sandinum kemur straumur-
inn út með og spýtist þar fram. Og
4