Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.11.1949, Side 7

TÍMARIT V.F.I. 1949
45
nýtt. Menn flytja báta sína þangað, sem aðstaða er
betri til sjósóknar. Þrátt fyrir ágæt fiskimið við
Austurland og Suðausturland, t. d. við Hvíting og
Brökur við Eystrahorn, hafa undanfarin ár nokkrir
bátar að austan gert út frá Keflavík og Sandgerði
og sótt afla sinn á fiskimiðin í Faxaflóa, innan um
bátafjöldann þar, en hin auðugu fiskimið við Eystra-
horn eru lítið hagnýtt. Þau liggja skammt frá landi,
en við hafnlausa strönd.
Sama er að segja um fiskimiðin fyrir norðvestan
Snæfellsnes. Og við Norðurland og Norðausturland
eru víða góð fiskimið lítið hagnýtt vegna hafnleysis.
Vafalaust mætti auka heildaraflann mikið, ef
meiri jöfnuður yrði á hagnýtingu fiskimiðanna við
strendur landsins.
Það er nauðsynlegt vegna fiskiveiðanna að vinna
að hafnargerðum á Islandi eftir ákveðnu skipulagi,
og það er kominn tími til þess að svara þessari
spurningu, sem borin var fram fyrir 30 árum:
Hvar á að gera fiskihafnir til þess að hagnýta sem
bezt hin auðugu fiskimið við strendur landsins? Og
þá fyrst og fremst: Hvar á að gera fiskihafnir við
Suðausturland og við Snæfellsnes?
Virkjun IMeðri Fossa í Sogi.
Um tildrög liennar og undirbúning.
Eftir Tónias Tryggvason.
Virkjun Neðri Fossa í Sogi er að hefjast. Tilboð
um byggingu véla og annarra mannvirkja skal skil-
að fyrir 1. des 1949. Verða þau síðan til athugunar
hjá stjórn Sogsvirkjunarinnar, en um áramótin mun
verða ákveðið, hvaða tilboði skuli tekið. Má því gera
ráð fyrir, að undirbúningur verklegra framkvæmda
hefjist á útmánuðum í vetur og að framkvæmdir í
stórum stíl geti hafizt með vori eða sumri.
Á þessum tímamótum í raforkumálum Reykjavík-
ur — og raunar alls landsins — þykir hlýða að líta
yfir farinn veg, og rekja þá einkum aðdraganda og
forsögu þeirrar framkvæmda, sem nú eru að hefjast.
Virkjun Elliðaáa.
Ef rekja ætti sögu rafmagnsmála Reykjavíkur til
hlítar, yrði það lengra mál en hér er rúm fyrir. Raf-
magnsveita í Reykjavík var fyrst á döfinni fyrir
rúmlega hálfri öld, þegar Frímann B. Arngrímsson
hóf baráttu fyrir því, að Elliðaárnar yrðu virkjaðar
handa bænum. Eins og oft endranær reyndist Frí-
mann allmikið á undan samtíð sinni um þessi mál, og
voru þau ekki tekin upp að nýju fyrir alvöru fyrr en
tíu árum seinna, er bæjarstjórn Reykjavíkur skipaði
nefnd til þess að undirbúa rafmagnsveitu fyrir bæinn.
Fjörkippur þessi endaði með því, að byggð var gas-
stöð, sem tók til starfa 1910, og stakk sú fram-
kvæmd rafmagnsveitumálinu svefnþorni um hríð.
Vorið 1914 tók borgarafundur í Reykjavík málið
upp að nýju, og síðan var því haldið vakandi þrátt
fyrir heimsstyrjöldina og þá einangrun, sem af henni
leiddi, unz bæjarstjórnin ákvað haustið 1918 að láta
byggja rafmagnsstöð við Elliðaár. I ársbyrjun 1920
var svo hafizt handa um byggingu stöðvai’innar,
og var hún opnuð til almennra afnota 27. júní 1921.
Stærð stöðvarinnar var 1500 hö., og þótti fljót-
lega sýnt, að hún mundi verða alls ónóg fyrir bæinn
innan skamms tíma. Á þriðja ári (1924) var því bætt
við 1000 ha. vél, og 1933 var stöðin enn aukin um
2000 hö. Var hvorttveggja góð hjálp í bili, en þó var
auðsætt, að fljótlega mundi verða þörf meiri orku
en Elliðaárnar gætu í té látið.
Virkjim Ljósafoss.
Meðan stóð á undirbúningi að virkjun Elliðaánna,
var einnig rætt um virkjun Sogsins. Sú virkjun þótti
samt ofviða eins litlum bæ og Reykjavík var þá, og
var því frá henni horfið um sinn. I því sambandi fóru
þó fram rannsóknir á Soginu, og haustið 1918 hófust
reglubundnar mælingar á vatnsmagni þess. Mun þá
hafa þótt augljóst, að næsta stig í rafmagnsmálum
Reykjavíkur eftir virkjun Elliðaánna yrði bygging
orkuvers við Sog. Á alþingi 1931—33 var Sogsvirkj-
unin á döfinni, og 1933 voru lcg um virkjun SogSins
afgreidd. Var bæjarstjórn Reykjavíkur heimilað að
hefja virkjunina, og gera lögin ráð fyrir, að virkj-
unin verði smám saman aukin í samræmi við vaxandi
þarfir, og að ríkið geti gengið inn í virkjunma sem
meðeigandi fyrir hönd rafmagnsnotenda utan Reykja-
víkur, þegar þess þyki með þurfa. Gert var ráð fyrir,
að þegar tímar líði, verði rafmagni frá Sogi veitt
mn allt Suðvesturland frá Eyjafjöllum til Snæfells-
ness.