Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.11.1949, Blaðsíða 15

TÍMARIT V.F.I. 1949
51
4. mynd. Jarðgöngin haustið 1947.
neðra borð blágrýtislagsins notað sem þak á göng-
unum.
Göngin lágu að mestu leyti í ruðningi, sem minnir
einna helzt á jökulurð. Ekki hefur samt heppnazt
að finna rispaða steina í ruðningnum, en þess er
sumstaðar krafizt til sönnunar því, að um jökulurð
sé að ræða. Ruðningurinn lá á blágrýti, B III, en
ofan til virtist hann vatnsþveginn, og ofan á honum,
milli hans og basaltlagsins B II, lá þunnt lag af blá-
svörtum sandi. Liturinn á sandinum þótti benda til
þess, að hann væri blandinn lífrænum efnum, enda
reyndist hann innihalda kolefni. Sýnishorn af sandi
þessum er nú til frjógreiningar í Helsingfors, en nið-
urstöðurnar eru ekki komnar.
Ruðningsins hafði ekki orðið vart í borkjörnun-
um, og kom hann því nokkuð að óvörum. Var nú
borað 50—60 m ofan við munnann á jarðgöngun-
um til þess að rannsaka ruðninginn. Hans varð að
vísu vart i borholunni, en virtist þar mun þynnri en
í jarðgöngunum. Ruðningurinn er blandinn leir og
sandi og stendur því sæmilega í veggjum jarðgangn-
ann. Hann virðist samt lítið sem ekkert límdur (se-
menteraður), og mundi því með öllu óhæfur sem þak.
Vorið 1948 voru jarðgöngin tæmd, og stóðu vegg-
irnir þá óhaggaðir. Samt er óvíst, hvort ruðningur-
inn geti þolað straumnúning við veggi og gólf í jarð-
göngunum.
Mesta breidd jarðgangnanna er 5,5 m, en gert er
ráð fyrir, að þau verði 7—8 m breið. Bronder telur
mjög líklegt, að basaltið geti þolað 7 m hvelfingu.
Til eru brimsorfin göt og hellar i stuðluðu basalti með
meiri breidd en 8 m. Fingalshellirinn við Skotlandsstrendur
er sennilega mun breiðari, og Raufarhólshellir í Vindheima-
hrauni á Reykjanesi mun vera yfir 10 m, þar sem hann
er breiðastur. Úr veggjum og lofti Raufarhólshellis hefur
mjög hrunið í jarðskjálftum. Næst veggjum neðan í hvelf-
ingunni eru grófir og nokkuð óreglulegir basaltstuðlar, en
í miðri hvelfingu er einungis eftir yzta hraunskánin með
götum hér og þar.
Seinustu boranimar. Bergfræðilegt jdirlit.
Árangurinn af tilraunagöngunum var fremur góð-
ur. Sýnt þótti, að blágrýtislagið væri gott þak, og að
jafnvel lausustu bergtegundirnar, sem líkur þótti
til, að jarðgöngin lægju gegnum, væru nógu harð-
ar til þess að standa í veggjum þeirra óstuddar
meðan á byggingunni stæði.
Þá voru og uppi raddir um, að æskilegt gæti ver-
ið að grafa jarðgöngin alla leið upp að Ljósafossi,
°g byggja neðanjarðarstöðina þar upp frá. Með því
sparaðist stíflan við Irufoss, og mundi.sá sparnaður
vega á móti auknum kostnaði við lengri jarðgöng.
Þá hefði líka allt Neðra Sog komið í eitt orkuver,
og eru kostir þess auðsæir.